Tay chân lạnh - Nguyên nhân thường gặp và cách khắc phục hiệu quả

Khi thời tiết lạnh, người ta thường phải mặc nhiều lớp quần áo hơn để giữ ấm. Tuy nhiên, dù cơ thể có ấm lên nhưng nhiều người tay và chân của họ vẫn lạnh. Từ góc độ của Trung y, đây là hiện tượng điển hình của tình trạng không đủ “khí" và máu.

Nhiều loại thảo dược Trung Quốc có thể bổ sung khí và máu, giúp cải thiện các triệu chứng như tay chân lạnh, mệt mỏi, suy nhược và kinh nguyệt không đều. Tuy nhiên, các bác sĩ Đông y nhắc nhở chúng ta rằng khi dùng thực phẩm bổ sung, nên chú ý xem liệu các phương thuốc chữa bệnh có phù hợp với từng cơ thể hay không. Bởi vì có những loại phù hợp với người này nhưng lại có hại với người khác.

Thiếu khí huyết trong Trung y cũng giống như bệnh thiếu máu trong Tây y. Thiếu máu là tình trạng cơ thể thiếu huyết sắc tố, không thể cung cấp đủ oxy đến tất cả các tế bào mô, dẫn đến mệt mỏi, suy nhược, da xanh xao, tay chân lạnh, chóng mặt.

Theo lý thuyết của Đông y, các hoạt động sinh lý trong cơ thể không chỉ dựa vào sự tuần hoàn máu để cung cấp chất dinh dưỡng mà còn phụ thuộc vào năng lượng (sự chuyển động của khí) bên trong cơ thể.

Hồ Nãi Văn, một bác sĩ Trung y tại Phòng khám ở Đài Bắc, đã sử dụng sự tương đồng giữa khí và máu với hệ thống điện trong ô tô để so sánh trong chương trình “Bài giảng của Hồ Nãi Văn”.

Ông cho biết máu giống như xăng trong ô tô và khí là điện được tạo ra. Chỉ có xăng mới tạo ra điện, không có điện thì xe không nổ máy được. “Khí và máu là nền tảng của sự sống. Chúng có thể nuôi dưỡng các cơ quan nội tạng và mô. Khi chúng được cân bằng, tinh thần của gia chủ sẽ tốt, mọi bệnh tật sẽ được ngăn chặn”.

Làm thế nào để bạn biết liệu khí và máu của bạn có hoạt động trơn tru hay không?

Mandy Chan Tsz-man, một học viên Trung y ở Hồng Kông, cho biết trong chương trình “100 cách để chữa khỏi 100 căn bệnh” rằng, mặc dù phụ nữ thường hay gặp phải các vấn đề về khí và máu do kinh nguyệt không đều, nhưng vấn đề này cũng có thể xảy ra cả ở nam giới.

Triệu chứng phổ biến nhất của khí huyết thiếu hụt là tay chân lạnh. Ví dụ, có một bệnh nhân thích chạy bộ. Anh cảm thấy ấm áp khi chạy, nhưng tay và chân anh trở nên lạnh ngay sau khi dừng lại. Chan nhận thấy rằng một số người yêu thích thể thao có xu hướng áp dụng chế độ ăn uống không cân bằng để xây dựng cơ bắp, điều này có thể ảnh hưởng đến khí và máu.

Phương pháp TCM từ lâu đã chỉ ra rằng ăn táo tàu có tác dụng điều hòa khí huyết, có thể cải thiện chứng lạnh tay chân và kinh nguyệt không đều. (Shutterstock)

Y học Trung Quốc nuôi dưỡng khí và máu để phục hồi sức mạnh và tăng cường khả năng miễn dịch

Hoàng kỳ (còn được gọi là “Bei Qi”) và Bạch chỉ Trung Quốc thường được sử dụng để tiếp thêm sinh lực cho máu. Những loại dược liệu này thường được dùng để chữa trị cho những người suy nhược sau cơn bệnh nặng.

Các thử nghiệm lâm sàng mù đôi ngẫu nhiên đã xác nhận rằng đối với những bệnh nhân bị suy nhược sau đột quỵ, dùng Hoàng kỳ có thể giúp cải thiện tình trạng mệt mỏi và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ. Đối với bệnh nhân ung thư, nhiều nghiên cứu cũng cho thấy dùng thuốc sắc có chứa Hoàng kỳ có thể làm giảm tỷ lệ tử vong và cải thiện tác dụng phụ của xạ trị và hóa trị.

Đương quy cũng là một loại thảo dược bổ máu phổ biến. Nó chủ yếu được sử dụng để điều trị chứng đau bụng kinh ở phụ nữ và thường được chế biến thành các sản phẩm chăm sóc sức khỏe bán rộng rãi ở các hiệu thuốc. Nghiên cứu khoa học hiện đại cũng phát hiện Đương quy có đặc tính chống oxy hóa, chống ung thư và tăng cường miễn dịch.

Tầm quan trọng của việc dùng thuốc bổ thích hợp

Chan nhấn mạnh, do thể chất khác nhau nên người khí huyết không đủ cần cẩn thận trong việc lựa chọn dược liệu phù hợp. Cô thường gặp những bệnh nhân cảm thấy khó chịu về thể chất do uống nhầm chất bổ sung.

Chan cho biết gần đây có một bệnh nhân bị cao huyết áp đến tìm cô. Bệnh nhân này thường kiểm soát huyết áp tốt, nhưng vào ngày trước khi gặp cô, vì khó chịu ở cơ nên anh đã mua gói súp có chứa Hoàng kỳ ở một chuỗi cửa hàng thuốc lớn và uống. Đêm đó, ông bị chóng mặt và huyết áp tăng cao.

Trung y điều trị cho bệnh nhân tập trung vào nguyên tắc “phân biệt hội chứng” và cùng một triệu chứng có thể có những nguyên nhân khác nhau. Ví dụ như ngoại và nội, lạnh và nóng, thiếu và thừa, âm và dương. Do đó có thể đưa ra những cách xử lý khá khác nhau giữa chúng.

Chan giải thích rằng đối với cùng một triệu chứng huyết áp cao nhưng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Nếu do khí huyết yếu thì nên nên dùng thuốc bổ. Tuy nhiên, có người nếu bổ sung thuốc bổ thì huyết áp lại tăng, thể chất người này sẽ không phù hợp để dùng Hoàng kỳ.

Hãy thận trọng khi dùng thực phẩm bổ sung trong thời kỳ kinh nguyệt

Đương quy thường được gọi là “Thần dược dành cho phụ nữ”, nhưng không phải cho tất cả mọi người. Siwu Tang (thuốc sắc 4 vị) là một loại thuốc sắc bổ dưỡng truyền thống dành cho phụ nữ bao gồm bốn loại thảo mộc Đương quy, Địa hoàng, Xuyên khung và Bạch thược. Nó giúp nuôi dưỡng máu và thúc đẩy tuần hoàn máu.

Tuy nhiên, bác sĩ cho biết liều lượng của thuốc sắc 4 vị nên được điều chỉnh tùy theo thể lực của từng cá nhân. Do đó, mọi người không nên tự mình mua và sử dụng một cách bừa bãi.

Chan kể rằng cô từng gặp một nữ bệnh nhân khí huyết không đủ. Sau mỗi kỳ kinh nguyệt, mẹ cô lại mua túi trà Siwu Tang cho cô. Sau khi uống xong, cô luôn cảm thấy đau họng và nói với mẹ: “Uống thuốc xong con thấy không khỏe, con có thể dừng lại được không?”.

Nhưng mẹ cô nhất quyết nói rằng vì cô thiếu khí huyết nên “Siwu Tang là tốt nhất cho con, con không thể ngừng dùng nó được”. Chan cho biết, bệnh nhân tuy bị thiếu khí huyết nhưng lại không hợp với Đương quy và phải thay thế bằng loại thuốc khác.

Trung y tin rằng cả thực phẩm và thuốc đều có bốn đặc tính về bản chất: Lạnh, nóng, ấm và mát. Thực phẩm ấm hoặc nóng như thảo dược làm ấm cơ thể, trong khi thực phẩm mát hoặc lạnh giúp hạ nhiệt. Đương quy có tính ấm và có thể áp dụng cho những người có thể chất lạnh. Mọi người nên lựa chọn các loại thực phẩm khác nhau tùy theo thể trạng của mình, để cơ thể luôn ở trạng thái cân bằng.

Uống trà táo tàu để điều hòa kinh nguyệt

Một số phụ nữ chăm sóc sức khỏe tốt sẽ uống trà táo tàu trước và sau kỳ kinh nguyệt để bổ sung nước cho cơ thể. Táo tàu tốt cho khí, tiếp thêm sinh lực cho lá lách và dạ dày, làm bổ máu và dịu thần kinh. Tuy nhiên, nó có tính ấm và khô nên một số người có thể cảm thấy khó chịu sau khi dùng. Theo kinh nghiệm cá nhân, Chan cho biết cô không thể ngủ ngon sau khi ăn táo đỏ ba ngày liên tiếp, nhưng mọi chuyện đều ổn sau khi chuyển sang ăn táo tàu miền Nam.

Táo tàu miền Nam và táo đỏ đều được làm từ táo tàu nhưng cách chế biến khác nhau nên dược tính cũng khác nhau. Táo tàu đỏ được làm từ quả táo tàu phơi nắng, có tính chất khô, trong khi táo tàu miền Nam được làm sau khi luộc, chiên và các kiểu chế biến khác. Nó có tính chất dịu nhẹ và bổ dưỡng nhưng không quá nồng và cũng đắt hơn. Vì vậy, nếu bạn không cảm thấy khó chịu sau khi ăn táo đỏ thì uống trà táo tàu đỏ cũng có thể có tác dụng điều hòa khí huyết.

Chan cũng nhấn mạnh, tốt nhất nên đun sôi táo đỏ trước khi uống trà này. Nếu chỉ dùng nước nóng để pha thì hiệu quả sẽ không rõ rệt. Cô ấy khuyến nghị sử dụng một chiếc cốc kín để hãm trà nhằm phát huy tác dụng chữa bệnh của nó.

Trà táo tàu. (Shutterstock)

Nuôi dưỡng khí huyết bắt đầu bằng chế độ ăn kiêng

Ngoài táo tàu, Chan cũng cho biết, thịt cừu mà người Hong Kong thường thưởng thức vào mùa đông cũng là thực phẩm giữ ấm rất tốt, đặc biệt là cừu cỏ đen mang lại tác dụng giữ ấm tốt nhất.

Bác sĩ Hồ cũng tin rằng muốn bổ máu thì trước tiên phải bổ sung khí, muốn bổ khí thì trước tiên phải dưỡng lá lách và dạ dày. Khi hệ thống tiêu hóa hoạt động mạnh mẽ, khí và máu có thể được tạo ra và bổ sung một cách tự nhiên. Ông cho rằng ăn bí ngô, kê, khoai mỡ, hạt sen, táo đỏ và bắp cải hàng ngày có thể nuôi dưỡng lá lách và dạ dày.

Đối với những người cần bổ sung khí huyết khi vừa mới khỏi bệnh nặng, cháo là thực phẩm có lợi nhất để hấp thụ chất dinh dưỡng. Nguyên liệu được bác sĩ Hồ khuyên dùng để nấu cháo bao gồm yến mạch, táo đỏ, thịt bò bằm (hoặc thịt heo bằm), trứng và các loại rau có màu xanh đậm. Loại cháo này sẽ mang lại tác dụng bổ máu tuyệt vời.

(Bài đăng trên The Epoch Times - Epoch Health của tác giả: May Cheng và Teresa Zhang

May Cheng: là người dẫn chương trình cấp cao của D100 Hồng Kông "Trapeze". Cô sinh ra trong một gia đình hành nghề y học cổ truyền Trung Quốc, May đã say mê nó từ khi còn nhỏ và phát triển niềm đam mê lớn với nó. Cô đã theo học các khóa học liên quan đến Trung y và hiện là người dẫn chương trình "100 bác sĩ, 100 phương pháp điều trị".

Teresa Zhang: là một phóng viên tại Hồng Kông. Cô đã viết về các chủ đề sức khỏe cho The Epoch Times Hong Kong từ năm 2017, chủ yếu tập trung vào Y học cổ truyền Trung Quốc. Cô cũng báo cáo về các vấn đề thời sự liên quan đến Hồng Kông và Trung Quốc).

Theo The Epoch Times - Epoch Health tiếng Anh

Cát Mộc biên dịch

THÔNG TIN ĐẶC BIỆT - HƯỚNG ĐI MỞ RA KỶ NGUYÊN MỚI:

• • ‘Ganjing World’ (Thế Giới Kiền Tịnh) - Một Công ty Công nghệ cao có trụ sở chính tại Middle Town, New York, ra mắt nền tảng tích hợp thông tin nghe nhìn trực tuyến thế hệ mới nhiều tính năng phong phú với công nghệ đám mây mới nhất.
    
  • ‘Ganjing World’ cam kết trải nghiệm thoải mái và bảo mật, phục vụ tất cả những nhà sáng tạo nội dung, có thể trình chiếu đồng thời hàng triệu video và phục vụ hàng trăm triệu lượt xem. ‘Ganjing World’ đảm bảo an toàn và lợi nhuận cao.
    
  • Nền tảng này không liên quan tới chính trị, không thiên vị và trung lập. ‘Ganjing World’ kiên quyết tránh xa các nội dung không phù hợp dựa trên bốn tiêu chí: “không bạo lực, không nội dung khiêu dâm, không tội phạm và không ma túy hoặc gây hại”.
    
  • Sứ mệnh của ‘Ganjing World’ hướng đến “Truyền thông xã hội” và “Truyền thông cá nhân” thân thiện với mọi gia đình. Một nền tảng số rộng lớn cho phép mọi lứa tuổi tự do chia sẻ kiến thức, ý tưởng, quan điểm và giải trí về nhiều chủ đề… mà không sợ bị kiểm duyệt. ‘Ganjing World’ mang đến trải nghiệm phong phú và trong sạch.