Canada sụp đổ, Mỹ đối mặt với nguy cơ

Giúp NTDVN sửa lỗi

Một cựu cố vấn chiến dịch tranh cử của Bill Clinton và Al Gore cho rằng, tấm gương xói mòn dân chủ và đầy rẫy những nguy cơ khác do Tình trạng Khẩn cấp của Canada mang lại chính là những gì người dân Mỹ sẽ sớm phải đối mặt.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ra thông báo quyết định gia hạn Tình trạng Khẩn cấp quốc gia liên quan đến COVID-19. Quốc hội Mỹ sẽ tổ chức bỏ phiếu ở hai viện.

Vào lúc châu Âu đang tiến hành gỡ bỏ hầu hết các hạn chế về COVID-19, tổng thống Biden cho biết trong thư gửi Quốc hội Mỹ, "Vẫn cần tiếp tục tình trạng khẩn cấp quốc gia này. Đại dịch COVID-19 tiếp tục gây ra rủi ro to lớn cho sức khỏe cộng đồng và sự an toàn của Quốc gia… điều cần thiết là phải tiếp tục chiến đấu và ứng phó với COVID-19 với đầy đủ năng suất và khả năng của Chính phủ Liên bang".

Tình trạng Khẩn cấp tại Mỹ đã kéo dài gần 2 năm, từ khi mới bắt đầu đại dịch COVID-19.

Trong thông báo gia hạn Tình trạng Khẩn cấp, tổng thống Biden đã không đề cập đến ngày kết thúc. Tình trạng Khẩn cấp mở rộng quyền hạn của các Tổng thống Mỹ, cho thêm các vị này lên đến 136 quyền. Ví dụ như, Tổng thống có thể đóng băng tài sản, hạn chế việc đi lại và kiểm soát cuộc sống của công dân Mỹ theo nhiều cách khác nhau, thu giữ và kiểm soát tất cả giao thông vận tải và thông tin liên lạc, điều chỉnh hoạt động của doanh nghiệp tư nhân, và thiết quân luật.

Bộ Y tế Mỹ cũng đã 8 lần gia hạn Tình trạng Khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng suốt từ tháng 1/2020 đến nay. Tình trạng Khẩn cấp cho phép Bộ Y tế nhận được hàng tỉ USD hỗ trợ ứng phó với COVID-19. Thực tế là, con số từ Văn phòng Trách nhiệm Giải trình Chính phủ Mỹ (GAO) cho thấy, Bộ Y tế Mỹ đã nhận được khoảng 484 tỉ USD tiền cứu trợ COVID-19 trích lập từ 6 luật cứu trợ COVID-19.

Tuy nhiên, Bộ Y tế Mỹ đã bị GAO xếp vào Danh sách Nguy cơ Cao vốn bao gồm "các chương trình và hoạt động của chính phủ liên bang mà dễ có gian lận, lãng phí, lạm dụng, quản lý kém, hoặc cần thay đổi". GAO bày tỏ quan ngại sâu sắc về sự lãnh đạo và điều phối của Bộ Y tế trong các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng. Một vài nguyên nhân chính mà GAO đưa ra là: sự thiếu minh bạch trong các quyết định của Bộ Y tế, và dữ liệu COVID-19 của Bộ Y tế thường là không đầy đủ và không nhất quán.

Tình trạng Khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng cho phép Bộ Y tế, thông qua Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) trực thuộc Bộ này, cấp phép khẩn cấp cho các loại thuốc và vaccine COVID-19. Ngoài ra, trong Tình trạng Khẩn cấp, Bộ Y tế Mỹ còn có thể cho phép miễn trừ trách nhiệm cho những bên liên quan đến thuốc và vaccine COVID-19. Cụ thể, "'các nhà sản xuất', 'nhà phân phối', 'những người lên kế hoạch chương trình', 'những người đủ tiêu chuẩn', và các quan chức, đại lý, và nhân viên của họ" - sẽ không bị kiện và không phải chịu trách nhiệm pháp lý về tất cả các khiếu nại về tổn thất liên quan đến các biện pháp ứng phó với COVID-19 (bao gồm vaccine COVID-19). Các tổn thất bao gồm: tử vong, tổn hại thể chất/tinh thần/tài sản.

Trải qua 10 lần sửa đổi chỉ trong COVID-19, cho đến nay, Bộ Y tế Mỹ đã không chỉ giới hạn những miễn trừ trách nhiệm như trên trong các biện pháp ứng phó với COVID-19, như là vaccine COVID-19, mà đã mở rộng ra cả với "những người đủ tiêu chuẩn" mà "kê đơn, cấp phát, hoặc tiêm vaccine cúm mùa".

Tại Canada, các lệnh bắt buộc và các hạn chế khắt khe xung quanh COVID-19 đã kích hoạt Đoàn xe Tự do — một cuộc biểu tình của những người lái xe tải xuyên biên giới, nay đã lan rộng ra người dân khắp cả nước. Với quyền hạn mới được cấp theo Đạo luật về Các trường hợp Khẩn cấp, Phó Thủ tướng Canada Chrystia Freeland cho biết, các tài khoản liên quan đến cuộc biểu tình đã và sẽ tiếp tục bị đóng băng. Cảnh sát trang bị vũ trang gồm cả súng trường cũng đã ra quân đàn áp và bắt giữ 170 người biểu tình (tính đến khoảng 4 giờ chiều ngày 19/2/2022 giờ địa phương). Cảnh sát đã đánh đập một phóng viên có mặt tại hiện trường, và bắt giữ một người đang quay video. Bên ngoài khu vực biểu tình, cảnh sát còn đe dọa một phụ nữ đi bộ trên đường vì bà này quay video, và bắt giữ một ông lão đi bộ vì không đưa ra bằng lái xe khi được hỏi đến.

"Hiến chương đảm bảo rằng người dân Canada được tự do tập hợp một cách hòa bình, bày tỏ ý tưởng của mình, tụ tập để thảo luận về chúng và truyền đạt chúng rộng rãi cho những người khác. Những hoạt động này là những hình thức cơ bản của quyền tự do cá nhân. Chúng rất cần thiết cho hoạt động cơ bản của một xã hội dân chủ như Canada. Ở Canada, mọi người được tự do thảo luận về các vấn đề chính sách công, biểu tình ôn hòa, chỉ trích các chính trị gia, các chính phủ và các luật", Trung tâm Tư pháp về Quyền Tự do Hiến pháp (JCCF) tuyên bố trong thư gửi đến Cảnh sát Ottawa vào 17/2.

"Tuyên bố khẩn cấp của chính phủ là chưa từng có và vi phạm nghiêm trọng quyền trong Hiến chương của người dân Canada", Giám đốc điều hành Hiệp hội Tự do Dân sự Canada Noa Mendelsohn Aviv cho biết. Còn Giám đốc tranh tụng của Tổ chức Hiến pháp Canada (CCF) là Christine Van Geyn cũng nhận xét: "Thủ tướng Trudeau đã đặt ra một tiền lệ nguy hiểm bằng cách viện dẫn Đạo luật về Các trường hợp Khẩn cấp liên bang chưa từng được sử dụng trước đây, để giải quyết tình hình hiện tại. [Tình trạng hiện tại] không đáp ứng được những ngưỡng cao cho phép tuyên bố tình trạng khẩn cấp về trật tự công cộng trong Đạo luật về Các trường hợp Khẩn cấp".

Tại Mỹ, bang New York từng đưa ra một dự luật vào năm 2021, theo đó sẽ cho phép chính quyền bang này giam giữ bất kỳ ai mang hoặc bị nghi ngờ mang bệnh truyền nhiễm khiến họ trở thành "mối đe dọa đáng kể đối với sức khỏe cộng đồng". Họ sẽ bị giam giữ trong một "cơ sở y tế hoặc cơ sở thích hợp khác hoặc địa điểm được chỉ định bởi thống đốc hoặc người được thống đốc ủy quyền". Đối mặt với chỉ trích gay gắt từ dư luận, dự luật này đã không được thông qua.

Bộ An ninh Nội địa Mỹ vào hồi đầu tháng 2 đã ra thông báo về sự gia tăng mối đe dọa khủng bố đối với Mỹ. Trong bản tóm tắt các mối đe dọa khủng bố này, Bộ An ninh Nội địa có đề cập đến "những câu chuyện sai lệch" xung quanh COVID-19. Bộ cũng tuyên bố rằng, một số cá nhân đã lợi dụng các biện pháp ứng phó với COVID-19 (ví dụ như vaccine) để thực hiện các cuộc tấn công kể từ năm 2020, nhưng Bộ đã không đưa ra thêm chi tiết hay bằng chứng cho các cáo buộc của mình. Bộ An ninh Nội địa đã gọi những cá nhân này là "những kẻ cực đoan bạo lực". Bộ này tuyên bố, đã và sẽ ngăn ngừa, và đáp trả lại những mối đe dọa.

Tiến sĩ Naomi Wolf — một trong những cố vấn cho chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Bill Clinton, và chiến dịch tranh cử Tổng thống của Al Gore — cho rằng, bài học ngay trên đầu nước Mỹ là Canada cho thấy, sẽ chỉ còn 2 - 3 tuần nữa là chính quyền Mỹ cũng sẽ lặp lại vở diễn tương tự Canada ở nước này. Bà Wolf quan ngại rằng, Mỹ đang ở trong một tình huống cực kỳ bấp bênh để có thể khôi phục chế độ pháp quyền, khi mà Tình trạng Khẩn cấp tiếp tục được gia hạn vô thời hạn.

Cao Dương

Xem thêm:



BÀI CHỌN LỌC

Canada sụp đổ, Mỹ đối mặt với nguy cơ