Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc Michelle Bachelet, người đã phải đối mặt với một loạt chỉ trích từ các nhà ngoại giao và các nhóm nhân quyền vì quá mềm mỏng với Trung Quốc, đã công bố báo cáo chỉ vài phút trước khi nhiệm kỳ 4 năm của bà kết thúc hôm 31/8. Bà đã đến thăm Trung Quốc vào tháng Năm.
"Việc giam giữ tùy tiện và phân biệt đối xử" của Trung Quốc đối với người Duy Ngô Nhĩ và những người Hồi giáo khác ở khu vực Tân Cương của nước này có thể cấu thành tội ác chống lại loài người, người đứng đầu Cơ quan nhân quyền Liên Hợp Quốc cho biết trong một báo cáo được chờ đợi từ lâu hôm thứ Tư (31/8).
"Các hành vi vi phạm nhân quyền nghiêm trọng đã được thực hiện ở khu tự trị Tân Cương, trong bối cảnh chính phủ Trung Quốc áp dụng chiến lược chống khủng bố và chống chủ nghĩa cực đoan", báo cáo có đoạn.
"Mức độ giam giữ tùy tiện và phân biệt đối xử đối với các thành viên của người Duy Ngô Nhĩ và các nhóm chủ yếu là người Hồi giáo khác ... có thể cấu thành tội phạm quốc tế, đặc biệt là tội ác chống lại loài người", báo cáo của Liên Hợp Quốc cho biết.
Bà khuyến nghị chính phủ Trung Quốc tiến hành các bước nhanh chóng để trả tự do cho tất cả những người bị giam giữ trong các trung tâm cải tạo, nhà tù hoặc cơ sở giam giữ.
Báo cáo cho biết: “Có những dấu hiệu đáng tin cậy về việc vi phạm quyền sinh sản thông qua việc cưỡng chế thực thi chính sách kế hoạch hóa gia đình kể từ năm 2017”.
Báo cáo nói thêm rằng việc thiếu dữ liệu của chính phủ "gây khó khăn trong việc đưa ra kết luận về mức độ thực thi đầy đủ các chính sách hiện tại và các vi phạm liên quan đến quyền sinh sản".
Các nhóm nhân quyền cáo buộc Bắc Kinh có những hành vi ngược đãi đối với người Duy Ngô Nhĩ, một dân tộc thiểu số chủ yếu theo đạo Hồi với số lượng khoảng 10 triệu người ở khu vực phía tây Tân Cương, bao gồm cả việc sử dụng lao động cưỡng bức hàng loạt trong các trại giam giữ. Hoa Kỳ đã cáo buộc Trung Quốc diệt chủng.
Trung Quốc đã mạnh mẽ bác bỏ các cáo buộc.
Phát biểu trước khi báo cáo được công bố, Đại sứ Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc tại New York, Zhang Jun, cho biết Bắc Kinh đã nhiều lần lên tiếng phản đối. Ông nói rằng trưởng ban nhân quyền của Liên Hợp Quốc không nên can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc.
"Cái gọi là vấn đề Tân Cương chỉ là lời dối trá được thêu dệt từ các động cơ chính trị, với mục đích phá hoại sự ổn định của Trung Quốc và cản trở Trung Quốc phát triển", ông Zhang nói.
Ông nói: “Chúng tôi không nghĩ rằng nó sẽ mang lại lợi ích cho bất kỳ ai, nó chỉ đơn giản làm suy yếu sự hợp tác giữa Liên Hợp Quốc và một quốc gia thành viên".
Đại sứ Trung Quốc cho rằng bà Bachelet nên "duy trì tính độc lập" và không lùi bước trước "sức ép chính trị" từ phương Tây.
Reuters đưa tin vào tháng trước rằng Trung Quốc đã yêu cầu bà Bachelet "không công bố" bản báo cáo, theo một bức thư Trung Quốc được các nhà ngoại giao xác nhận.
Bà Bachelet trước đó thừa nhận đang phải chịu "áp lực rất lớn" về việc có công bố hay không báo cáo bị trì hoãn từ lâu về tình hình khu tự trị Tân Cương của Trung Quốc, nơi Bắc Kinh bị cáo buộc giam hơn một triệu người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác.
Bà Bachelet xác nhận tuần trước rằng, bà đã nhận được bức thư có chữ ký của khoảng 40 tiểu bang khác yêu cầu "không công bố báo cáo", nói thêm rằng văn phòng của bà sẽ không phản ứng trước áp lực như vậy.
Bachelet, 70 tuổi, dự định trở lại Chile để nghỉ hưu. Nhiều ứng cử viên đã nộp đơn xin việc nhưng Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres vẫn chưa có người kế nhiệm, đồng thời ứng viên phải được Đại hội đồng ở New York thông qua.
Thẳng thắn đưa ra báo cáo trước khi rời nhiệm sở sẽ giảm thiểu đáng kể "sức nặng" của báo cáo, ông Kenneth Roth tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói với Reuters. "Bằng cách đó, bà ấy không làm gì với nó và chỉ đơn giản là bỏ nó vào thùng rồi rời khỏi văn phòng".
Huyền Anh
