Văn phòng Công tố Châu Âu thông báo đang điều tra việc Liên minh Châu Âu mua sắm vaccine COVID-19.
Văn phòng Công tố thông báo điều tra
"Văn phòng Công tố Châu Âu (EPPO) xác nhận rằng họ đang tiến hành điều tra việc mua sắm vaccine COVID-19 ở Liên minh Châu Âu. Việc xác nhận hiếm có này được đưa ra do sự quan tâm cực kỳ lớn của công chúng", Văn phòng Công tố cho biết trong một tuyên bố đăng tải ngày 14/10/2022.
"Sẽ không có thêm chi tiết nào được công bố trong giai đoạn này", Văn phòng Công tố cho biết thêm.
Văn phòng Công tố Châu Âu bắt đầu hoạt động vào ngày 1/6/2021 và là một văn phòng công tố độc lập của Liên minh Châu Âu (EU), theo trang web của Văn phòng giới thiệu.
Các trách nhiệm của Văn phòng Công tố bao gồm: điều tra, truy tố, và đưa ra xét xử các tội chống lại lợi ích tài chính của EU, bao gồm nhiều loại gian lận, gian lận thuế VAT với thiệt hại trên 10 triệu EUR, rửa tiền, tham nhũng, v.v.
Văn phòng Công tố cho biết họ tiến hành điều tra, truy tố, và thực hiện các chức năng của công tố viên tại các tòa án có thẩm quyền của các quốc gia thành viên EU, cho đến khi vụ việc được xử lý xong.
Vaccine COVID-19 ở EU
Tháng 6/2020, Ủy ban Châu Âu — cơ quan điều hành EU — ra quyết định thay mặt các quốc gia thành viên ký kết Thỏa thuận Mua trước (APA) với các nhà sản xuất vaccine COVID-19.
Từ tháng 8/2020 - 11/2021, Ủy ban đã ký 11 hợp đồng với 8 nhà sản xuất vaccine nhằm cung cấp đến 4,6 tỷ liều vaccine với tổng chi phí dự kiến gần 71 tỷ EUR, theo báo cáo công bố vào tháng 9/2022 của Tòa Thẩm kế Châu Âu — cơ quan giám sát tài chính của EU.
Phần lớn các liều vaccine là từ Pfizer/BioNTech.
Một số nghị sĩ tại Nghị viện Châu Âu đã chỉ trích việc Ủy ban không công khai các khía cạnh chính của các hợp đồng vaccine.
Báo cáo của Tòa Thẩm kế Châu Âu cho biết, thực hiện theo quyết định của Ủy ban Châu Âu về việc mua sắm vaccine COVID-19, tất cả các hợp đồng vaccine khác mà EU thực hiện từ năm 2020 - 2021 đều qua đàm phán sơ bộ bởi một nhóm gồm các quan chức từ Ủy ban Châu Âu và đại diện từ 7 quốc gia thành viên. Kết quả đàm phán sơ bộ sau đó được đưa đến Ban chỉ đạo vaccine gồm đại diện của tất cả 27 quốc gia thành viên EU để phê duyệt mời thầu.
Tuy nhiên, đối với hợp đồng vaccine lớn nhất của EU, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã tiến hành các cuộc đàm phán sơ bộ riêng với Pfizer/BioNTech vào tháng 3/2021. Kết quả đàm phán sơ bộ này được Ủy ban trình bày với Ban chỉ đạo vaccine vào tháng 4.
Một cuộc họp của các cố vấn khoa học — vốn theo kế hoạch sẽ thảo luận về chiến lược vaccine của EU cho năm 2022 — cũng chưa từng diễn ra, Tòa Thẩm kế Châu Âu ghi nhận.
Ủy ban Châu Âu từ chối cung cấp cho Tòa Thẩm kế bất kỳ hồ sơ nào về các cuộc đàm phán này với Pfizer/BioNTech, dù là biên bản, tên của các chuyên gia được tham vấn, các điều khoản thỏa thuận, hay các bằng chứng khác.
"Chúng tôi đã đề nghị Ủy ban cung cấp cho chúng tôi thông tin về các cuộc đàm phán sơ bộ cho thỏa thuận này", Tòa Thẩm kế Châu Âu cho biết. "Tuy nhiên, không có gì được đưa ra".
Hai hợp đồng trước đó giữa EU và Pfizer/BioNTech có số lượng 600 triệu liều vaccine mRNA. Nhưng hợp đồng mà Chủ tịch Ủy ban Châu Âu von der Leyen tự đàm phán này — với số lượng lên đến 1,8 tỷ liều — là hợp đồng vaccine COVID-19 lớn nhất mà EU ký kết.
Hợp đồng khổng lồ này có ý nghĩa cả về giá trị kinh tế. Vaccine Pfizer/BioNTech này ban đầu có giá 15,5 EUR/liều theo thông tin mà Reuters có được, sau đó tăng lên 19,5 EUR/liều theo Financial Times, có nghĩa là hợp đồng sẽ đạt giá trị khoảng 35 tỷ EUR nếu được thực thi đầy đủ.
"Đây là hợp đồng vaccine COVID-19 lớn nhất được Ủy ban ký kết và sẽ thống trị danh mục đầu tư vaccine của EU cho đến cuối năm 2023", Tòa Thẩm kế Châu Âu lưu ý.
Thông tin về các cuộc trao đổi riêng giữa Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen và Giám đốc điều hành Pfizer Albert Bourla được tiết lộ lần đầu tiên bởi tờ New York Times, gây ra tranh cãi và khiến Thanh tra Châu Âu phải mở cuộc điều tra.
Thanh tra kết luận, vụ việc này đã cấu thành hành vi quản lý kém.
Cao Dương
