'Che đậy, Tham nhũng và Cưỡng chế': Báo cáo chi tiết về nỗ lực của Bắc Kinh trong việc thiết lập trật tự truyền thông toàn cầu mới

Giúp NTDVN sửa lỗi

Một báo cáo gần đây từ viện cố vấn của quân đội Pháp phát hiện ra rằng, chính quyền Trung Quốc đã và đang triển khai các chiến lược như “che đậy, tham nhũng và cưỡng bức,” nhằm vũ khí hóa các kênh truyền thông tiếng Trung cũng như của phương Tây, trong một chiến dịch nhằm áp đặt tầm nhìn của họ trước các vấn đề hiện tại đối với phần còn lại của thế giới.

Các nỗ lực trong việc xuất khẩu tin tức của Bắc Kinh đã kéo dài trong hàng thập kỷ. China Daily, tờ báo tiếng Anh đầu tiên do ĐCSTQ kiểm soát, đã bắt đầu hoạt động vào năm 1981. Tuy nhiên, các nỗ lực như thế này đã diễn ra một cách vụng về và mang lại kết quả chậm chạp, theo Tổ chức Phóng viên không biên giới (Reporters Without Borders).

Năm 2008 đánh dấu một bước ngoặt. Thế vận hội Olympic tại Bắc Kinh là một sự kiện mà chế độ này hy vọng sẽ tận dụng để thể hiện sự thành công về mặt kinh tế của mình. Điều này đã làm dấy lên các cuộc biểu tình ở hàng chục thành phố trên khắp thế giới, nhằm ngăn cản việc rước đuốc.

Sự bẽ mặt mà Bắc Kinh phải chịu đựng do bị phản đối trên diện rộng đã làm giới chức trách nước này nhức nhối. Để kiểm soát tốt hơn hình ảnh toàn cầu của chế độ, ĐCSTQ đã sớm đưa ra “kế hoạch 10 năm”, theo ghi nhận báo cáo của Viện Nghiên cứu Chiến lược của các Trường Quân sự (IRSEM), một viện cố vấn được tài trợ bởi Bộ chỉ huy của Lực lượng vũ trang.

Một sĩ quan cảnh sát liên lạc qua bộ đàm bên cạnh biểu ngữ chống Trung Quốc trong cuộc biểu tình của các nhà hoạt động ủng hộ Tây Tạng, và những người ủng hộ gần địa điểm diễn ra lễ rước đuốc Olympic Bắc Kinh 2008 của Indonesia ở Jakarta vào ngày 22/04/2008. (Arnh: Jewel Samad / AFP qua Getty Images)

Một bản nghiên cứu dài 650 trang, dựa trên thông tin, báo cáo nghiên cứu công khai và các cuộc phỏng vấn độc lập, đã xem xét cách thức mà Bắc Kinh khai thác sự cởi mở của phương Tây, nhằm khuếch đại các tin tức tuyên truyền của mình, trở thành một yếu tố trong hoạt động mở rộng tầm ảnh hưởng của chế độ này trên toàn cầu.

Các giá trị khoan dung đặc trưng của các nền dân chủ phương Tây đã mang lại cho Bắc Kinh “quyền tự do hoạt động đáng kể”, cho phép họ mở rộng các văn phòng đại diện ở hải ngoại, chiêu mộ các phóng viên nước ngoài để chuyển thể thông điệp của họ cho các nhóm đối tượng độc giả khác nhau, thâm nhập vào báo chí địa phương với vô số quà cáp cũng như các lợi ích vật chất khác, đồng thời rót hàng tỷ USD cho quảng cáo trên các kênh truyền thông Tây phương để mở rộng phạm vi tiếp cận của mình, báo cáo nêu rõ.

Tại Trung Quốc, thay vì là một cơ quan giám sát để kiểm soát chính phủ, thì báo chí dưới sự cai trị của Bắc Kinh đã trở thành công cụ [tuyên truyền] để phục vụ cho ĐCSTQ, báo cáo nêu rõ. Tầm nhìn như thế này đã được thể hiện rõ ràng trong một bài phát biểu năm 2016 của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Khi đó, ông Tập đã trò chuyện với khoảng 180 đại diện từ các kênh truyền thông nhà nước, nhằm chấn chỉnh tư tưởng của họ để phù hợp hơn với tư tưởng của các quan chức hàng đầu, “nhân danh lý tưởng cũng như bảo vệ quyền lực của ĐCSTQ”, theo một chỉ báo của Tân Hoa Xã.

Đối với một số phóng viên Tân Hoa xã, việc ông Tập lên nắm quyền đã đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới, với việc truyền thông Trung Quốc “không còn phải xấu hổ vì là truyền thông dưới trướng ĐCSTQ,” một phóng viên của Tân Hoa Xã nói với một trong số tác giả của báo cáo này năm 2018.

Mua sức ảnh hưởng

Các kênh truyền thông nhà nước Trung Quốc hoạt động tích cực trên hầu hết các mạng xã hội, cùng với sức ảnh hưởng đáng kể trên Twitter, Facebook, YouTube và Instagram — trong khi tất cả các ứng dụng này đều bị nghiêm cấm ở Trung Quốc.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã thiết lập các trang tin tiếng Anh và ngôn ngữ địa phương khác trên Facebook vào năm 2013. Tám năm sau, họ đã đứng đầu truyền thông thế giới về số lượng người theo dõi, với bốn trang tin lớn - bao gồm Truyền hình Toàn cầu Trung Quốc CGTN, China Daily, Tân Hoa Xã và People's Daily - tại thời điểm bản báo cáo của Pháp được xuất bản, thì những tài khoản mạng xã hội của các tờ báo này có từ 86 triệu đến 116 triệu người theo dõi, hoặc nhiều hơn gấp 2,5 đến 3 lần so với [lượng người theo dõi] của CNN.

Logo của CGTN hiển thị trên màn hình của một máy tính tại London, Vương Quốc Anh, ảnh chụp hôm 04/02/2021. (Ảnh: Leon Neal/Getty Images)

Các tác giả cho biết “chỉ số ngoạn mục” này là kết quả của một nỗ lực cố ý nhằm tăng số lượng người đăng ký với các con số ảo, chỉ ra “tốc độ tăng trưởng đặc biệt” và “tỷ lệ tương tác cực thấp” mà các tài khoản này có được.

Theo báo cáo, có khoảng tám kênh truyền thông Tiếng Anh lớn trực thuộc nhà nước của Trung Quốc có tốc độ tăng trưởng trung bình là 37,8%, kể từ ngày 01/01/2019 đến ngày 31/03/2020, hay cao hơn khoảng 5.000 lần so với các kênh truyền thông dòng chính của Hoa Kỳ, nhưng mức độ tương tác lại thấp hơn 68 lần.

Các tài liệu đấu thầu năm 2018 và 2019 tiết lộ rằng, các cơ quan đại diện cho chính phủ ở nước ngoài này đã chi trả hàng trăm nghìn USD, để gia tăng lượng người theo dõi trên Twitter và Facebook trong một chiến dịch dường như là để tự khẳng định mình là các kênh tin tức có tiếng nói đầy quyền lực.

“Khi quý vị trông thấy có hàng chục triệu người theo dõi, thì quý vị sẽ cảm thấy rằng các trang này khá tin cậy”, bà Sarah Cook, nhà phân tích về các vấn đề Trung Quốc tại tổ chức giám sát nhân quyền Freedom House, nói với The Epoch Times vào thời điểm đó. Bà ấy mô tả nó như một “biên giới mới”, tức là, “một con đường để tiếp cận với mọi tầng lớp trong xã hội và công dân ở các quốc gia khác”.

Tỷ lệ tài khoản ảo trong số những người dùng theo dõi Twitter của họ là rất đáng lưu tâm: Đối với một người dùng Twitter trung bình, sẽ có từ 5 đến 30% các tài khoản theo dõi họ là bot hoặc spam; nhưng tỷ lệ tài khoản theo dõi ảo của bốn kênh truyền thông nói trên dao động từ 34,3% đến 38,4%. Các nhà nghiên cứu nhận thấy, đối với các phiên bản tiếng Pháp của họ, con số lên đến 62,8%.

Đồng thời, tờ China Daily do ĐCSTQ kiểm soát cũng đang rót hàng triệu USD để điều phối nội dung của họ thông qua một số hãng tin có tầm ảnh hưởng nhất trên thế giới. Từ tháng 11/2016 đến tháng 04/2020, tờ China Daily đã chi trả gần 19 triệu USD cho các tờ báo của Hoa Kỳ để chèn phần nội dung bổ sung miễn phí của họ là China Watch.

Các tác giả cho biết, sự hợp tác này đem lại lợi ích nhân ba. Nó không chỉ giúp các kênh truyền thông Trung Quốc tiếp cận các đối tượng độc giả mục tiêu mà còn khiến họ có vẻ đáng tin cậy hơn, và khiến đối tác truyền thông của họ phụ thuộc họ về mặt tài chính hơn.

Cho đến tháng 4 năm ngoái, tờ The Telegraph của Anh đã nhận được khoảng 750.000 bảng Anh (khoảng 1 triệu USD) mỗi năm, để phân phối (xuất bản) tin tức của China Watch. Từ năm 2016 đến 2018, tờ báo này cũng đã đăng ít nhất 20 bài báo có chữ ký của đại sứ Trung Quốc tại Anh - gấp đôi con số được xuất bản bởi Daily Mail, The Guardian và Financial Times, theo một nghiên cứu năm 2019 được công bố trên Royal United Services Institute, một viện cố vấn về an ninh và quốc phòng của Anh.

Đơn đặt hàng truyền thông toàn cầu mới

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã chỉ định tổng cộng 15 tổ chức đại diện cho nhà nước của Trung Quốc có trụ sở tại nước này, là cơ quan đại diện nước ngoài vì “phần lớn chúng thuộc sở hữu hoặc được kiểm soát đáng kể” bởi một chính phủ nước ngoài, một phát ngôn viên của Bộ đã nói với The Epoch Times vào hồi tháng 9.

Một độc giả đang đọc ấn bản Châu Phi của một tờ báo được xuất bản hàng ngày của Trung Quốc trước một sạp báo ở thủ đô Kenya, ảnh chụp ngày 14/12/2012. (Ảnh: Tony Karumba / AFP qua Getty Images)

Trong trường hợp của hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa xã, các nhà báo địa phương của họ có “nhiệm vụ duy nhất là dịch thuật các bài báo do các nhân viên Trung Quốc đã viết trước đây,” bản báo cáo của Pháp cho biết. Một phóng viên người Pháp của Tân Hoa Xã nói với một tác giả của bản báo cáo vào năm 2018 rằng, các bài báo của Tân Hoa Xã gồm 80% bản dịch từ tiếng Anh và 20% từ tiếng Trung. Theo phóng viên Tân Hoa xã, các bản dịch và bài báo gốc thỉnh thoảng sẽ được hiệu đính bởi một nhà báo Trung Quốc thông thạo tiếng Pháp và phù hợp với “kỳ vọng của Đảng cũng như các tin tức được ưu tiên.”

Các cựu nhân viên của tờ báo Hồng Kông thân Bắc Kinh - Sing Tao (nhật báo Tinh Đảo) đã tường thuật lại những câu chuyện tương tự với The Epoch Times, sau khi hãng tin này này đăng ký năm thực thể của mình tại Hoa Kỳ là cơ quan đại diện nước ngoài theo lệnh của Bộ Tư pháp vào hồi tháng Tám.

Ông David, một cựu biên tập viên cấp cao của văn phòng nhật báo Tinh Đảo ở New York cho biết, ông ấy đã được phổ biến nhanh về “hai nguyên tắc” trong ngày làm việc đầu tiên của mình: không đưa các tin tức về Pháp Luân Công, một nhóm tu luyện bị Bắc Kinh bức hại, cũng như không đưa tin về độc lập của Đài Loan. Một người khác, từng làm việc cho văn phòng của hãng tin này ở San Francisco nhiều năm trước cho biết, cô được yêu cầu không sử dụng từ ĐCSTQ — từ viết tắt của Đảng Cộng sản Trung Quốc — cũng như “Trung Hoa Dân Quốc”, tên chính thức của hòn đảo tự trị Đài Loan, mà chế độ này tuyên bố chủ quyền. Thay vào đó, cô ấy phải sử dụng các từ “Trung Quốc” và “Tỉnh Đài Loan của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa”, cô nói với The Epoch Times.

Mua lại truyền thông nước ngoài, đào tạo phóng viên, tặng quà cáp và thiết bị, gây áp lực ngoại giao, sử dụng thủ đoạn hăm dọa thị thực, đe dọa qua điện thoại là một trong số các chiến thuật khác được Bắc Kinh triển khai, nhằm định hình lại trận địa truyền thông ở hải ngoại theo tham vọng của họ, báo cáo cho biết.

Tại Nam Phi, phóng viên Azad Essa thấy chuyên mục hàng tuần của mình bị gỡ khỏi Independent Media, tập đoàn truyền thông lớn thứ hai quốc gia, chỉ vài giờ sau khi bài báo của anh được xuất bản hồi tháng 09/2018, với nội dung lên án cuộc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ ở vùng Tân Cương của Trung Quốc. Được biết, hai thực thể của Trung Quốc do Bắc Kinh hậu thuẫn hoặc kiểm soát, sở hữu 20% cổ phần của Tập đoàn truyền thông này.

Hình ảnh các máy tính bị phá hỏng và các mảnh vỡ của văn phòng bị đập phá trên sàn nhà của tòa soạn The Epoch Times tại Hồng Kông, Trung Quốc, ảnh chụp hôm 12/04/2021. (Ảnh: Adrian Yu / The Epoch Times)

Kể từ khi thành lập, tòa soạn báo của The Epoch Times tại Hồng Kông đã phải hứng chịu hàng loạt vụ phá hoại, các nhà phê bình cho rằng các vụ phá hoại này mang dấu ấn từ các chiến thuật đe dọa của chế độ Bắc Kinh, nhằm bịt ​​miệng các hãng tin độc lập.

Theo một nghiên cứu hồi tháng 9 của Viện Lowy có trụ sở tại Sydney, do lo ngại bị trả thù, các nhóm truyền thông Hoa ngữ ở Australia đã chủ động tự kiểm duyệt.

“Những chủ đề nhạy cảm về chính trị hoặc những lời chỉ trích chống lại chính quyền Trung Quốc, sẽ khiến các nhân viên của chúng tôi hoặc gia đình của họ gặp rủi ro. Chúng tôi không muốn họ hay thân quyến của họ bị bắt giữ ở Trung Quốc,” chủ sở hữu của một kênh truyền thông nói với viện cố vấn.

Khải Anh

Theo The Epoch Times tiếng Anh

 

 



BÀI CHỌN LỌC

'Che đậy, Tham nhũng và Cưỡng chế': Báo cáo chi tiết về nỗ lực của Bắc Kinh trong việc thiết lập trật tự truyền thông toàn cầu mới