Năm 2021 là năm thứ 2 Covid-19 hoành hành trên toàn cầu. So với năm 2020, năm ngoái không chỉ chết chóc hơn mà còn phức tạp hơn. Các vấn đề như biến thể mới của virus, khả năng kháng vaccine, và hiệu quả của các loại vaccine đã trở thành chủ đề được bàn luận sôi nổi. Chỉ trong vòng vài tháng, tiêm chủng bắt buộc đã chuyển từ “thuyết âm mưu” thành chính sách của chính phủ. Tại Mỹ, cuộc chiến pháp lý về những hạn chế mà chính phủ áp đặt lên người dân vẫn đang diễn ra. Các bang khác nhau có các cách tiếp cận khác nhau với vấn đề này.
Mặc dù năm 2021 bắt đầu với làn sóng lớn các ca nhập viện liên quan đến COVID-19 nhưng người dân Mỹ cũng rất kỳ vọng rằng đại dịch sẽ sớm kết thúc. Tiêm chủng được coi là tấm vé dẫn đến ‘bình thường mới’. Đến giữa tháng 6/2021, khoảng 180 triệu người Mỹ đã được tiêm ít nhất một mũi vaccine trong số những loại vaccine được phê duyệt. Ngay cả các bang áp dụng các phương pháp độc đoán nhất, chẳng hạn như New York, đã dỡ bỏ hầu hết các lệnh hạn chế của họ.
Biến thể Delta
Tuy nhiên, giai đoạn ‘tự do’ chỉ ngắn chẳng tày gang. Vào tháng 7/2021, bệnh dịch bùng phát trở lại. Virus viêm phổi Vũ Hán xuất hiện một biến thể mới, có tên là Delta. Biến thể này có vẻ ít gây chết người hơn nhưng lại dễ lây lan hơn. Số người đi tiêm vaccine mới tại Mỹ giảm dần, trong khi biến thể Delta dường như có phần kháng vaccine hơn các biến thể trước đó. Giải pháp được các nhà chức trách đưa ra là tiêm thêm một mũi nữa, được gọi là mũi tăng cường.
Virus corona cũng có dấu hiệu phát triển theo mùa. Vào mùa đông, dịch bùng phát mạnh ở phía đông bắc và hạn chế hơn ở phía nam. Vào mùa hè, tình hình có xu hướng đảo ngược.
Vào tháng 8, Tổng thống Joe Biden - khi đó đang bị chỉ trích về việc rút quân khỏi Afghanistan - đã thông báo về một thay đổi lớn trong chính sách: Lệnh tiêm chủng bắt buộc cho nhân viên chính phủ, nhà thầu, và thậm chí cả các công ty tư nhân có hơn 100 nhân viên. Tuy nhiên, chỉ vài tháng trước đó, chính phủ ông Biden lại bác bỏ ý tưởng về tiêm chủng bắt buộc. Bất kỳ lập luận nào về việc quan chức Mỹ có thể buộc người dân sử dụng loại vaccine vẫn đang trong quá trình thử nghiệm lâm sàng đã bị chế giễu là “thuyết âm mưu”.
Ngay sau tuyên bố của ông Biden, một số bang và khu vực theo Đảng Dân chủ đã ban hành các lệnh bắt buộc khác nhau. Thành phố New York được cho là địa phương dẫn đầu trong nỗ lực ấy. Từng bước một, New York yêu cầu nhân viên chính phủ, nhân viên trường tư thục, hầu hết người lao động làm việc trong nhà, và thậm chí cả những khách hàng quen của các phòng tập thể dục, địa điểm giải trí và nhà hàng phải tiêm chủng. Để xem phim, tập thể dục, hoặc ăn uống trong nhà, người dân New York giờ đây phải xuất trình bằng chứng về việc đã tiêm chủng "đầy đủ" - hiện vẫn chưa bao gồm mũi tiêm tăng cường và giấy tờ tùy thân có ảnh. Thị trưởng sắp mãn nhiệm Bill de Blasio cũng bổ sung quy định tiêm chủng bắt buộc đối với tất cả công ty tư nhân và nhân viên chăm sóc sức khỏe.
Thách thức pháp lý đối với các lệnh bắt buộc giành được cả thắng lợi ‘một phần’ và thất bại. Thông thường, các tòa án chỉ tạm thời chặn lệnh và sẽ cho phép nó có hiệu lực sau này. Những thách thức đối với các lệnh bắt buộc của ông Biden cho khối doanh nghiệp tư nhân dự kiến sẽ được xem xét bởi Tối cao Pháp viện Mỹ.
Một hiện tượng khác liên quan đến biến thể Delta là sự gia tăng số ca bệnh nặng, thậm chí tử vong, ở trẻ em. Trong khi vào năm 2020, khoảng 0,05% tổng số ca tử vong do COVID-19 là trẻ em, con số này đã tăng lên 0,1% (678 ca) vào năm 2021, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC). Một số liệu để so sánh, CDC đã ghi nhận 358 trẻ tử vong trong đại dịch cúm 2009-2010.
Biến thể Omicron
Khi mùa đông đến gần, khoảng 50 triệu người Mỹ đã tiêm liều vaccine tăng cường. Tuy nhiên, nếu điều đó mang lại cho họ đôi chút cảm giác an toàn thì cảm giác ấy cũng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Nam Phi xuất hiện một biến thể mới có khả năng lây lan rộng, tên là Omicron. Có những dấu hiệu cho thấy vaccine và miễn dịch tự nhiên của những người đã khỏi bệnh trước đó chỉ cung cấp khả năng đề kháng hạn chế đối với Omicron. Mặt khác, biến thể này dường như lây lan mạnh hơn, nhưng lại ít gây chết người hơn so với biến thể Delta. Các báo cáo trên toàn thế giới cho thấy, Omicron gây ra các triệu chứng nhẹ hơn và ít ca tử vong.
-
- Du khách của hãng Delta Airlines xếp hàng chờ đến lượt làm thủ tục tại Sân bay Quốc tế Los Angeles ở Los Angeles, California, ngày 24/12/2021. (Ảnh: DAVID MCNEW / AFP qua Getty Images)
CDC ước tính rằng người nhiễm biến thể Omicron chiếm khoảng một nửa tổng số ca nhiễm Covid-19 trong tuần kết thúc vào ngày 25/12. Đó là những dự báo được mô hình hóa, vì dữ liệu từ hệ thống giám sát có độ trễ khoảng 3 tuần.
Dù có nhiễm biến thể Omicron hay không, các ca nhập viện do Covid-19 đã tăng mạnh ở phía đông bắc nước Mỹ. Thống đốc bang New York, bà Kathy Hochul, đã phản ứng lại bằng cách yêu cầu người dân đeo khẩu trang tại các cơ sở trong nhà, dù cho họ đã tiêm chủng đầy đủ.
Các bang do Đảng Cộng hòa lãnh đạo nhìn chung lại đi theo hướng ngược lại. Họ từ chối thực hiện các lệnh bắt buộc. Florida thậm chí cấm chính quyền địa phương và các học khu áp đặt lệnh đeo khẩu trang và tiêm chủng bắt buộc đối với đội ngũ người lao động. Florida, do Thống đốc Đảng Cộng hòa Ron DeSantis lãnh đạo, cũng hạn chế việc doanh nghiệp tư nhân áp đặt các yêu cầu tiêm vaccine. Ông DeSantis đưa ra một loạt các trường hợp miễn trừ, bao gồm các vấn đề liên quan đến sức khỏe và việc đã nhiễm Covid-19 trước đó. Cơ quan lập pháp Florida thậm chí còn cho phép tiểu bang này bất tuân theo Cơ quan Quản lý An toàn và Sức khỏe Lao động (OSHA) liên bang; đồng thời thành lập một cơ quan của riêng mình để ngăn chặn lệnh tiêm vaccine bắt buộc của Tổng thống Biden.
Chiến tranh thông tin
Năm 2o21 cũng là một năm khó quên đối với người Mỹ và người dân thế giới khi mà nhiều quan chức chính phủ và chuyên gia lại che giấu tin tức hoặc đưa thông tin sai lệch về Covid-19.
Một loạt tài liệu được phát hành dưới yêu cầu của đạo luật Tự do Thông tin đã cho thấy một nhóm chuyên gia, bao gồm cả người đứng đầu Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) Anthony Fauci, đã tham gia vào nỗ lực bôi nhọ giả thuyết virus corona chủng mới thoát ra từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, Trung Quốc. Trên thực tế, các bằng chứng dường như đang nghiêng theo hướng virus đến từ Vũ Hán. Tuy nhiên, ông Fauci và các đồng nghiệp lại che giấu nhiều thông tin khi mà họ là những người cung cấp tài chính hoặc thực hiện các thí nghiệm nguy hiểm “tăng chức năng” cho virus corona tại Viện Virus học Vũ Hán. Ông Fauci đã khẳng định một cách kiên quyết trước Quốc hội Mỹ rằng NIH của ông không hề tài trợ cho những nghiên cứu như vậy trong bối cảnh có vô vàn bằng chứng chỉ ra điều ngược lại.
Cuộc chiến thông tin xung quanh các phương pháp trị liệu tiềm năng cho Covid-19 cũng trở nên nóng bỏng vào năm ngoái. Ngoài hydroxychloroquine, một số bác sĩ cũng đã thử kê đơn thuốc chống ký sinh trùng Ivermectin. Trong một tập phát sóng trên truyền hình, người dẫn chương trình nổi tiếng Joe Rogan vừa được khen ngợi vừa bị phỉ báng khi tiết lộ rằng, ông ấy đã dùng Ivermectin để điều trị Covid-19. Sau đó, ông Rogan đã mời ông Sanja Gupta - phóng viên mảng y tế của CNN - đến tham gia chương trình của mình. Tại đây, ông Rogan đã chỉ trích CNN vì đài này mỉa mai việc ông ấy uống Ivermectin là dùng “thuốc tẩy giun cho ngựa”; trong khi trên thực tế, ông Rogan đã dùng công thức thuốc dành cho người theo chỉ định của bác sĩ.
Vẫn còn nhiều tranh cãi xung quanh kết quả nghiên cứu về cả hydroxychloroquine và Ivermectin. Một số nghiên cứu cho thấy nhiều bệnh nhân đã cải thiện sau khi dùng thuốc; trong khi những người khác thì không.
Các cuộc trò chuyện liên quan đến sự an toàn của vaccine cũng được điều chỉnh đáng kể. Sau những tuyên bố ban đầu về việc vaccine không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, các nhà chức trách đã dần chuyển sang thừa nhận rằng một số tác dụng phụ nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm cơ tim, là có xảy ra.
Tổng thống Biden: Không có giải pháp liên bang cho Covid-19
Việc xử lý đại dịch của chính quyền Biden đã không diễn ra suôn sẻ. Sau đợt đầu tiên triển khai tiêm vaccine, tỷ lệ người ủng hộ vaccine ngày càng giảm dần. Gallup đã báo cáo vào tháng 11/2021 rằng tỷ lệ người lớn đã tiêm hoặc dự định tiêm vaccine đạt 80%. Tính đến ngày 30/12, hơn 205 triệu người Mỹ đã tiêm chủng “đầy đủ”, nghĩa là họ đã tiêm 2 mũi. Hơn 68 triệu người đã tiêm mũi tăng cường, chiếm khoảng 23% dân số trưởng thành.
Một cuộc thăm dò vào tháng 12 của Trafalgar Group cho thấy, phần lớn cử tri Mỹ sẽ phản đối các lệnh bắt buộc và các hạn chế mới, kể cả khi xuất hiện biến thể virus mới (pdf).
Sau nhiều tháng hứa hẹn sẽ giải quyết ‘êm đẹp’ đại dịch, ông Biden gần đây phải thừa nhận rằng chính quyền của ông “không có giải pháp liên bang” nào cả. Năm 2021 của Mỹ kết thúc với hơn 450.000 ca tử vong do Covid-19 và hơn 33 triệu ca nhiễm được phát hiện. Con số này tăng lần lượt là 27% và 67% so với năm 2020.
Xuân Hoa
Theo The Epoch Times
