Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương đã bị giáng một đòn nặng nề sau khi Cộng Hoà Kiribati bất ngờ rút khỏi tổ chức liên chính phủ đỉnh cao trong khu vực. Động thái này diễn ra trong bối cảnh các nước Micronesia đang không hài lòng về Diễn đàn, một vấn đề đang gay gắt đã bùng phát trong bối cảnh Bắc Kinh đang ảnh hưởng không ngừng trong khu vực.
Việc Kiribati rút khỏi một nhóm ngoại giao chủ chốt ở khu vực đang phủ bóng lên Diễn đàn các đảo quốc Thái Bình Dương, khi các lãnh đạo khu vực nhóm họp trực tiếp lần đầu tiên tại Fiji trong 2 năm.
Vào ngày 10/7, tin tức về quyết định của Kiribati xuất hiện sau khi một lá thư của Tổng thống Taneti Maamau gửi cho Tổng thư ký Diễn đàn các đảo Thái Bình Dương Henry Puna được công bố trên TVNZ.
Tổng thống Kiribati Taneti Maamau viết trong bức thư gần đây về việc sẽ rút khỏi diễn đàn rằng nước này không đồng ý với việc Tổng thư ký diễn đàn Henry Puna tiếp tục vị trí, cũng như những điều khoản của thỏa thuận cách đây vài tuần về việc giải quyết mâu thuẫn giữa Micronesia và các thành viên khác trong diễn đàn.
“Đoàn kết và thống nhất như một khu vực phụ thuộc vào cách chúng ta đối xử với nhau bằng sự tôn trọng và hiểu biết sâu sắc, cũng như cách chúng ta vượt qua những thách thức cần phải đối mặt", theo bức thư của ông.
Ông cũng nhấn mạnh rằng các quốc gia nhỏ hơn không có đủ nguồn lực để tham gia các diễn đàn trong khu vực nếu tiếng nói của họ không được lắng nghe.
Tai ương của Lãnh đạo tại Diễn đàn
Đứng đầu trong số các mối quan tâm là sự thất vọng từ năm chính phủ Micronesia nhỏ hơn về cuộc bầu cử Tổng thư ký của Diễn đàn.
Ban lãnh đạo của Diễn đàn được cho là sẽ luân phiên giữa Polynesia, Melanesia và Micronesia. Tuy nhiên trong lịch sử của tổ chức này chỉ có một tổng thư ký từ Micronesia, trong khi có với bảy Tổng thư ký từ Polynesia, ba từ Melanesia và hai từ Úc.
Hơn nữa, tranh cãi nhấn chìm cuộc bầu cử tiềm năng năm 2020 của ứng cử viên Gerald Zackios của Micronesia, cuối cùng dẫn đến quyết định tháng 2/2021 của Palau, Kiribati, Quần đảo Marshall và Nauru rút khỏi Diễn đàn.
“Thật không may, đây chưa bao giờ là một vấn đề độc lập", ông Surangel Whipps, Tổng thống Palau cho hay, và nói thêm rằng, điều đó phản ánh rằng đại diện của khu vực Micronesia rất xuất sắc.
-
- Quốc kỳ từ các quốc gia thuộc quần đảo Thái Bình Dương đang được trưng bày tại Yaren vào ngày cuối cùng của Diễn đàn các đảo Thái Bình Dương (PIF), hôm 5/9/2018. (Ảnh: Mike Leyral/AFP/Getty Images)
“Sự thiếu tôn trọng mà ban lãnh đạo diễn đàn, cũng như các thành viên diễn đàn dành cho chúng tôi trong hai năm qua là giọt nước tràn ly", ông viết trong một bài báo cho tờ The Guardian.
Một năm sau, vào tháng 2/2022, 5 chính phủ quyết định tạm dừng việc rút lui và vào tháng 6, một thỏa thuận đã đạt được ở Suva, Fiji đảm bảo rằng sau khi Tổng thư ký đương nhiệm Puna từ chức, một ứng cử viên người Micronesia chắc chắn sẽ được bầu.
Chuyên gia Nam Thái Bình Dương Cleo Paskal đặt câu hỏi về hiệu quả của Diễn đàn trong việc giải quyết 4 cuộc khủng hoảng lớn gần đây.
“Trong hai đến ba năm qua đã có cuộc khủng hoảng sức khỏe của COVID-19. Có thảm họa môi trường của trận động đất và sóng thần núi lửa Tonga. Đã có cuộc khủng hoảng an ninh và bạo loạn ở Quần đảo Solomon, và có cuộc khủng hoảng thể chế xung quanh Đại học Nam Thái Bình Dương", bà nói với The Epoch Times.
“Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương chỉ đưa ra thông cáo báo chí nhưng không phải là nhân tố chính trong việc giải quyết bất kỳ cuộc khủng hoảng nào. Vậy thì, tổ chức này làm gì?"
Rối loạn chức năng nằm trong tay Bắc Kinh
Bà Paskal cho biết quyết định của Kiribati là "không có gì đáng ngạc nhiên". Nó chỉ chứng tỏ sự tự tin của một số nhà lãnh đạo đang liên kết với Bắc Kinh.
“Tổng thống David Panuelo [của Liên bang Micronesia] đã đến Suva vào tháng 6/2022 để cố gắng đưa ra một cấu trúc mới mà người Micronesia có thể đồng ý, và đó là bởi vì ông ấy sợ Trung Quốc", bà nói.
“Rõ ràng, Kiribati hoàn toàn ổn với mối quan hệ của mình với Trung Quốc và nó không thấy lợi ích gì khi trở thành một phần của một tổ chức mà nó bị gạt ra ngoài lề hoặc cảm thấy rằng nó bị gạt ra ngoài lề xã hội”.
Các nỗ lực ảnh hưởng của Bắc Kinh đã leo thang vào tháng 5 sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đích thân đến thăm tám quốc gia Thái Bình Dương. Bắc Kinh nỗ lực ký một loạt các thỏa thuận song phương mới với các nhà lãnh đạo Thái Bình Dương bao gồm một loạt các lĩnh vực bao gồm ứng phó với đại dịch, giáo dục và xuất khẩu.
ĐCSTQ cũng cố gắng thuyết phục các nhà lãnh đạo ký kết một khối an ninh và thương mại gồm 10 quốc gia rộng khắp trong khu vực.
Tuy nhiên, thỏa thuận đã bị gác lại vào phút chót sau khi Tổng thống Panuelo của Liên bang Micronesia viết một lá thư cho tất cả các nhà lãnh đạo Thái Bình Dương cảnh báo về thỏa thuận này.
Diễn đàn được coi là đòn bẩy chính chống lại Bắc Kinh
Các nhà lãnh đạo Úc và New Zealand coi Diễn đàn như một bức tường thành chống lại ảnh hưởng của Bắc Kinh.
Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern trước đó một tuần cho biết chính phủ của bà sẽ tăng cường can dự vào khu vực, đồng thời chỉ trích việc gây áp lực buộc các quốc gia Thái Bình Dương phải “chọn bên” giữa phương Tây và Bắc Kinh.
“Đối với chúng tôi, kiến trúc khu vực của Thái Bình Dương là rất quan trọng. New Zealand cam kết Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương là phương tiện để giải quyết các thách thức trong khu vực", bà nói với Viện Lowy ở Sydney, Úc.
“Vì mục tiêu đó, các thành viên Diễn đàn đã cùng nhau phát triển Chiến lược 2050 cho Lục địa Thái Bình Dương Xanh nhằm đưa ra tầm nhìn dài hạn về những điều chúng tôi muốn cùng nhau đạt được đối với khu vực của mình”.
Huyền Anh
Theo The Epoch Times
