Cuộc chiến Nga-Ukraine đã bước sang tháng thứ 7. Nga và Ukraine cáo buộc nhau vi phạm nhân quyền, nhưng cả hai bên đều phủ nhận các cáo buộc đối với mình. Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp quốc (OHCHR) hôm 27/9 công bố báo cáo cho biết, cả Nga và Ukraine đều vi phạm nhân quyền trong chiến tranh.
Báo cáo của LHQ : Vi phạm nhân quyền ở Nga, Ukraine
Tờ Reuters của Anh đưa tin, ngày 27/9, Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp quốc (OHCHR) đã đưa ra một báo cáo cho biết tình hình nhân quyền ở Ukraine trong cuộc chiến Nga-Ukraine rất tồi tệ. Theo đó, “xung đột vũ trang và các hoạt động quân sự đã dẫn đến tình hình nhân quyền tại Ukraine rất nghiêm trọng, với tình trạng vi phạm nhân quyền lan rộng ảnh hưởng đến dân thường và quân nhân".
Báo cáo của OHCHR cũng cho thấy những hành vi vi phạm nhân quyền ở cả hai phía Nga và Ukraine, bao gồm cả những vụ giết người và tra tấn ngoài tư pháp, có thể được coi là tội ác chiến tranh.
OHCHR cho biết họ đang tiếp tục xác minh các cáo buộc rằng các lực lượng Nga đã giết hại bất hợp pháp hàng trăm dân thường ở các khu vực Kyiv, Sumy và Kharkiv hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của các lực lượng Ukraine.
OHCHR cũng cho biết, báo cáo cũng ghi lại việc sát hại ít nhất 6 thường dân Ukraine bị cho là những kẻ phản bội và bị cáo buộc hợp tác với Nga tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.
Báo cáo cho rằng, do Nga phát động chiến dịch quân sự xâm lược Ukraine nên thế giới bên ngoài đặc biệt lo ngại về việc quân đội Nga và các lực lượng vũ trang thân Nga tra tấn và đối xử tệ với các tù nhân chiến tranh Ukraine.
Báo cáo được tổng hợp từ ngày 01/2 đến ngày 31/7 năm nay dựa trên hồ sơ công việc của Phái bộ Giám sát Nhân quyền của Liên Hợp quốc tại Ukraine (United Nations Human Rights Monitoring Mission in Ukraine - HRMMU). Cả Nga và Ukraine trước đây đều bác bỏ các cáo buộc vi phạm nhân quyền.
Nga và Ukraine chưa có bình luận ngay lập tức về báo cáo của Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc (OHCHR).
Báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế: Quân đội Ukraine vi phạm luật pháp quốc tế
Từ tháng 4 đến tháng 7 năm nay, các nhân viên của Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International - AI) đã điều tra các cuộc tấn công quân sự của Nga ở miền nam Kharkiv và các khu vực Mykolaiv và Donbas. Tổ chức này tiến hành kiểm tra địa điểm xảy ra vụ tấn công quân sự, phỏng vấn những người sống sót, nhân chứng và người thân của nạn nhân, đồng thời tiến hành điều tra và phân tích hiện trường.
Ví dụ, quân đội Ukraine đã thiết lập các căn cứ và cơ sở quân sự trong các khu dân cư đông đúc như trường học và bệnh viện, đặt vũ khí và trang thiết bị, v.v. và tiến hành các cuộc tấn công từ các khu vực đông dân cư này.
Báo cáo cho biết, quân đội Ukraine cũng đã sử dụng như một cơ sở quân sự, khu vực nhà kho và kho thóc nông nghiệp ở Mykolaiv, đối diện với một trang trại nơi thường dân sinh sống và làm việc. Một công nhân nông trường bị thương khi quân đội Nga tấn công cơ sở quân sự ở Mykolaiv.
Tại Bakhmut, người dân địa phương tiết lộ trong các cuộc phỏng vấn rằng quân đội Ukraine đang sử dụng một tòa nhà chung cư chỉ cách một tòa nhà dân cư cao tầng 20 mét, bị một tên lửa Nga bắn trúng và phá hủy vào ngày 08/5, gây thiệt hại cho các tòa nhà dân cư gần đó. Các thành viên của Tổ chức Ân xá Quốc tế đã tìm thấy bằng chứng về việc sử dụng quân sự bên trong và bên ngoài tòa nhà chung cư, bao gồm xe quân sự, bao cát và tấm nhựa đen che cửa sổ, cũng như thiết bị sơ cứu chấn thương còn mới do Mỹ sản xuất.
Một người dân địa phương nói với Tổ chức Ân xá Quốc tế: “Chúng tôi không thể lên tiếng về những gì quân đội Ukraine đã làm, nhưng chúng tôi đã phải trả giá vì việc đó".
Ngoài ra, quân đội Ukraine cũng sử dụng một tòa nhà đại học ở Bakhmut vì mục đích quân sự.
Các nhân viên của Tổ chức Ân xá Quốc tế chứng kiến quân đội Ukraine sử dụng các bệnh viện làm căn cứ quân sự ở 5 khu vực khác nhau, trong đó có một bệnh viện ở Kharkiv, nơi bị quân đội Nga không kích hôm 28/4. Rõ ràng việc sử dụng bệnh viện cho mục đích quân sự là vi phạm Luật Nhân đạo Quốc tế.
Tại các khu vực Donbas và Mykolaiv, quân đội Ukraine thường sử dụng các trường học ở thị trấn và làng mạc vì mục đích quân sự, những trường này nằm gần các cộng đồng dân sự đông đúc. Tổ chức Ân xá Quốc tế đã tìm thấy bằng chứng về hoạt động quân sự của Ukraine tại 22 trường học, bao gồm quân phục rằn ri, đạn dược bỏ đi, các gói khẩu phần quân đội và xe quân sự.
Quân đội Ukraine cũng không yêu cầu hoặc hỗ trợ dân thường sơ tán khỏi các khu dân cư, hay đưa ra những lựa chọn thay thế khả thi không gây nguy hiểm cho an toàn dân sự, chẳng hạn như các cơ sở quân sự gần đó hoặc rừng rậm, hoặc các công trình khác xa khu dân cư.
Tổ chức Ân xá Quốc tế tin rằng những chiến thuật thời chiến như vậy của quân đội Ukraine khiến dân thường gặp nguy hiểm, và khi quân đội Nga tiến hành một cuộc tấn công quân sự, điều này sẽ không chỉ khiến dân thường bị thương mà còn phá hủy các cơ sở hạ tầng dân sự.
Luật nhân đạo quốc tế yêu cầu các bên tham gia xung đột quân sự hạn chế tối đa việc thiết lập các cơ sở quân sự trong hoặc gần các khu vực đông dân cư. Luật này cũng yêu cầu các bên cần có các biện pháp bảo vệ dân thường khỏi bị tấn công quân sự như sơ tán và cảnh báo dân thường tránh xa khỏi các cơ sở quân sự.
Tổ chức Ân xá Quốc tế cũng cho rằng việc quân đội Ukraine tiến hành bố trí quân đội tại các khu vực đông dân cư không thể được dùng làm lý do để Nga tiến hành các cuộc tấn công quân sự ảnh hưởng đến dân thường.
Đáp lại, Tổng thư ký Tổ chức Ân xá Quốc tế Agnès Callamard cho biết: “Chúng tôi đã ghi nhận các hành động của quân đội Ukraine vi phạm Luật chiến tranh (Law of war), đặt dân thường ở các khu vực đông dân cư vào nguy cơ chiến lược (thời chiến)”. Ngay cả trong tình trạng phòng thủ vị trí trong chiến tranh Nga-Ukraine, quân đội Ukraine không thể vi phạm luật nhân đạo Quốc tế.
Ông Zelenskyy lên án Tổ chức Ân xá Quốc tế
Các quan chức chính phủ cấp cao khác ở Kyiv cũng cáo buộc Tổ chức Ân xá Quốc tế báo cáo về quân đội Ukraine là sai sự thật và mang tính tuyên truyền. Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine, Dmytro Kuleba, cho biết trong một tuyên bố video rằng ông "bị xúc phạm" khi Tổ chức Ân xá Quốc tế có trụ sở tại London đã công bố báo cáo mà ông tin rằng đã đưa ra kết luận "không công bằng".
Ông Kuleba nói: “Tổ chức Ân xá Quốc tế không phải tìm kiếm sự thật và đưa vấn đề ra công chúng quốc tế, mà là tạo ra sự cân bằng giả tạo giữa kẻ phạm tội và nạn nhân. Tổ chức Ân xá Quốc tế phải ngừng tạo ra ‘thực tế giả dối’”.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksiy Reznikov cho biết bất kỳ nỗ lực nào nhằm so sánh hành động gây hấn của Nga đối với Ukraine với các nỗ lực tự vệ của Kyiv, "như báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế, cho thấy họ đã đánh mất uy tín và cũng đang làm tổn hại đến thẩm quyền của họ". "Chúng tôi sẽ không cho phép bất kỳ ai vu khống quân đội và những người bảo vệ của chúng tôi".
Ông Mykhailo Podoliak, cố vấn của văn phòng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, cho biết chính quyền Moscow đang cố gắng tận dụng mối liên hệ của những người có ảnh hưởng để làm mất uy tín của quân đội Ukraine ở phương Tây và làm gián đoạn việc cung cấp vũ khí cho Kyiv từ châu Âu và Mỹ. "Thật tiếc khi các tổ chức như Tổ chức Ân xá Quốc tế cũng tham gia vào chiến dịch tuyên truyền và thông tin sai lệch này", ông viết trên Twitter.
Huyền Anh
