Văn phòng giám sát việc tái thiết ở Afghanistan đang điều tra xem liệu cựu Tổng thống Afghanistan là ông Ashraf Ghani có thật sự lấy đi hàng triệu USD vốn để dành cho người dân của đất nước bị chiến tranh tàn phá hay không.
Sau khi các lực lượng Mỹ và NATO rút quân khỏi Afghanistan và Taliban tiếp quản đất nước một cách chóng vánh, ông Ghani đã từ bỏ thành phố Kabul bị bao vây vào ngày 15/8 và đã tị nạn ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) kể từ đó. Đại sứ Afghanistan tại nước Tajikistan là ông Mohammad Zahir Aghbar tuyên bố rằng, ông Ghani đã rời đi với túi vải thô chứa đầy tiền mặt với tổng trị giá lên đến 169 triệu USD. Song vị đại sứ đã không cung cấp bằng chứng cho tuyên bố này.
Ông Ghani gọi lời buộc tội này là "vô căn cứ". Ông khẳng định mình đã rời Afghanistan mà không mang theo gì ngoài hành lý quần áo trên lưng.
Phát biểu trước Ủy ban Đối ngoại Hạ viện của Mỹ hôm 6/10, ông John Sopko - Tổng thanh tra đặc biệt về tái thiết Afghanistan (special inspector general for Afghanistan reconstruction - SIGAR) - cho biết, văn phòng của ông đang xem xét các cáo buộc theo yêu cầu của một ủy ban quốc hội khác. Ông nói: “Chúng tôi chưa chứng minh được điều đó. Chúng tôi đang xem xét vấn đề này. Trên thực tế, Ủy ban Giám sát và Cải cách Chính phủ đã yêu cầu chúng tôi xem xét vấn đề này”.
Lời khai của ông Sopko được đưa ra, sau khi một nhóm thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ đã gửi thư cho Tổng chưởng lý Hoa Kỳ là ông Merrick Garland và Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken. Trong thư, các nhà lập pháp yêu cầu câu trả lời từ 2 vị Bộ trưởng về việc liệu ông Ghani có thực sự bỏ trốn khỏi Kabul với túi đầy tiền mặt hay không.
Trong lá thư viết hồi 24/8, các nhà lập pháp Cộng hòa đã trích dẫn một bản tin của Reuters dựa trên các nguồn tin của Nga. Họ nêu rõ: "Các tin tức chỉ ra rằng, Tổng thống Ghani trên thực tế đã cướp được rất nhiều tiền khi ông ấy chạy trốn khỏi Afghanistan, đến nỗi ông ấy không thể nhét toàn bộ số tiền đó vào trong máy bay trực thăng của mình và ông ấy buộc phải để tiền lại trên đường băng".
Các nhà lập pháp cánh hữu lập luận: “Không rõ bằng cách nào Tổng thống Ghani có được số tiền mặt lớn như vậy, nhưng số lượng và bản chất chuyến bay của ông ấy từ Afghanistan làm dấy lên [mối nghi] rằng ông ấy đã biển thủ bất hợp pháp và tham nhũng các khoản tiền này, từ khoản viện trợ của Hoa Kỳ dành cho phúc lợi và quốc phòng của người dân Afghanistan. Nếu ông Ghani biển thủ tiền từ chính phủ Afghanistan, thì ông ta có khả năng đã biển thủ tiền [từ phần tiền] đóng thuế của [người dân] Hoa Kỳ”. Họ cũng nhấn mạnh rằng, chính quyền ông Ghani hầu hết nhận được tài trợ từ người dân Mỹ.
Afghanistan là một trong những quốc gia kém ổn định và kém phát triển nhất trên thế giới. Quốc gia này phụ thuộc nhiều vào tiền viện trợ của Mỹ. Theo SIGAR, khoảng 145 tỷ USD đã được Mỹ trích lập cho Afghanistan kể từ năm 2002, trong nỗ lực đào tạo quân đội Afghanistan, xây dựng cơ sở hạ tầng và dẹp bỏ nạn tham nhũng. Trong một báo cáo hàng quý được công bố vào tháng 10/2020 (pdf), văn phòng SIGAR cho biết, họ đã xem xét việc chính phủ Afghanistan sử dụng 63 tỷ USD trong các quỹ của Hoa Kỳ và kết luận rằng, 19 tỷ USD (tức 1/3 trong số đó) đã “bị lãng phí, gian lận và lạm dụng”.
