Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tuyên bố Nga đã đồng ý gia hạn thêm 2 tháng thỏa thuận cho phép Ukraine vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen đến các nước đang phải vật lộn với nạn đói.
Mùa hè năm ngoái, Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc đã làm trung gian cho một thỏa thuận vận chuyển ngũ cốc mang tính đột phá với Nga và Ukraine. Đi kèm với thỏa thuận này là một thỏa thuận riêng, trong đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển thực phẩm và phân bón của Nga, nhưng Moscow khẳng định thỏa thuận riêng này vẫn chưa được các bên thực thi.
Nga đe dọa sẽ rút khỏi thỏa thuận nếu những vấn đề của thỏa thuận riêng không được giải quyết vào thứ 5. Thế giằng co này không phải là mới: Vào tháng 3, cũng với lý do trên, Nga đã đơn phương quyết định gia hạn thỏa thuận thêm 60 ngày thay vì 120 ngày được nêu trong thỏa thuận.
Thứ 4 (17/05), ông Erdogan tuyên bố: “Chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực để đảm bảo rằng tất cả các điều kiện của thỏa thuận được thực thi để thỏa thuận được gia hạn trong giai đoạn tiếp theo”. Cả ông Erdogan và Nga đều không đề cập đến bất kỳ nhượng bộ nào mà Moscow có thể đã nhận được.
Việc gia hạn Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen là một chiến thắng cho các quốc gia ở châu Phi, Trung Đông và một phần châu Á - những nước vốn dựa vào lúa mì, lúa mạch, dầu thực vật và các sản phẩm thực phẩm giá cả phải chăng khác của Ukraine, đặc biệt là khi hạn hán đang hoành hành và gây thiệt hại nghiêm trọng. Trong năm ngoái, thỏa thuận này đã giúp hạ giá các mặt hàng thực phẩm như lúa mì.
“Các sản phẩm của Ukraine và Nga nuôi sống thế giới”, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cho biết. “Chúng quan trọng vì chúng ta vẫn đang trong giai đoạn khủng hoảng chi phí sinh hoạt với mức phí cao kỷ lục”.
Phía Ukraine hoan nghênh việc gia hạn thỏa thuận, nhưng nhấn mạnh rằng Nga đã chậm trễ trong các cuộc kiểm tra chung các tàu của các quan chức Nga, Ukraine, Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ.
Các cuộc kiểm tra hàng ngày — nhằm đảm bảo các tàu chỉ chở thực phẩm chứ không chở vũ khí cho bất kỳ bên nào — đã giảm dần từ mức cao nhất là 10,6 lần (số trung bình) vào tháng 10 xuống còn 3,2 vào tháng trước. Các lô hàng ngũ cốc của Ukraine cũng đã giảm trong những tuần gần đây.
Nga đã bác bỏ cáo buộc trên.
Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen đã cho phép hơn 30 triệu tấn ngũ cốc của Ukraine được vận chuyển, trong đó hơn một nửa được chuyển đến các quốc gia đang phát triển. Trung Quốc, Tây Ban Nha và Thổ Nhĩ Kỳ là những nước nhận được nhiều nhất. Nga nói rằng điều đó cho thấy lương thực sẽ không đến được với các nước nghèo nhất như trong thỏa thuận.
Tổng thư ký Liên hợp quốc Guterres cho hay các nước phát triển mua ngô của Ukraine để làm thức ăn chăn nuôi, trong khi tại các nền kinh tế mới nổi, đó là ngũ cốc cho người dân sử dụng.
“Trong tương lai, chúng tôi hy vọng rằng xuất khẩu thực phẩm và phân bón, bao gồm cả amoniac, từ Liên bang Nga và Ukraine sẽ có thể tiếp cận chuỗi cung ứng toàn cầu một cách an toàn và có tính dự đoán được”, người đứng đầu Liên Hợp Quốc nói vào hôm thứ 4.
Bà Caitlin Welsh, Giám đốc Chương trình An ninh Lương thực Toàn cầu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết theo các ước tính, Nga sẽ xuất khẩu lúa mì nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào trong một năm, ở mức 44 triệu tấn.
Theo The Associated Press
Xuân Hoa biên dịch
