Người đứng đầu cơ quan vũ trụ Nga Roscosmos cho biết, Moscow sẽ rút khỏi Trạm vũ trụ Quốc tế (ISS), đồng thời chấm dứt hợp tác với NASA và Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) do các lệnh trừng phạt áp đặt lên nước này liên quan tới xung đột tại Ukraine.
“Quyết định đã được thực hiện rồi, chúng tôi không có nghĩa vụ phải nói về điều này một cách công khai”, truyền thông nhà nước Nga TASS và RIA Novosti dẫn lời ông Dmitry Rogozin - người đứng đầu cơ quan vũ trụ Nga Roscosmos - cho hay.
Ông cho biết Roscosmos không bắt buộc phải đưa ra ngày chính xác về việc rút quân, nhưng khẳng định chương trình vũ trụ của Nga sẽ tuân thủ thời gian thông báo kéo dài một năm đã quy định.
“Tôi chỉ có thể nói điều này. Theo nghĩa vụ, chúng tôi sẽ thông báo trước một năm cho các đối tác về việc kết thúc hoạt động trên ISS”, ông nói thêm.
Trước đó, hồi đầu tháng 4, ông Rogozin từng cảnh báo Nga sẽ chấm dứt sứ mệnh trên ISS trừ khi Mỹ, Liên minh châu Âu và Canada dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với các doanh nghiệp liên quan đến ngành công nghiệp vũ trụ của nước này.
Nga ngừng hợp tác với trạm vũ trụ Quốc tế, trừ khi phương Tây dỡ bỏ các lệnh trừng phạt
Ông cho rằng việc khôi phục quan hệ bình thường với các đối tác trên ISS chỉ được thực hiện khi phương Tây hoàn toàn dỡ bỏ lệnh trừng phạt.
"Tôi tin rằng việc khôi phục quan hệ bình thường giữa các đối tác trong Trạm vũ trụ quốc tế và các dự án chung khác chỉ có thể thực hiện được với việc dỡ bỏ hoàn toàn và vô điều kiện các lệnh trừng phạt bất hợp pháp", người đứng đầu không gian tweet.
Ông Rogozin cho hay, chính phủ Nga và Tổng thống Vladimir Putin đang xác định rõ công việc trên trạm vũ trụ, theo TASS. Hiện tại, Liên bang Nga đang tiếp tục công việc của mình ở đó cho đến năm 2024, ông nói.
Ông Rogozin cho biết: “Công việc này sẽ liên quan rất nhiều vấn đề, không chỉ để thể hiện thái độ của chúng tôi với những gì đang diễn ra trên thế giới, mà còn là sự thể hiện sự sẵn sàng của chúng tôi trong việc triển khai Trạm dịch vụ quỹ đạo của Nga".
-
- Người đứng đầu cơ quan vũ trụ Roscosmos của Nga, Dmitry Rogozin, đứng trước tàu vũ trụ Soyuz MS-20 cùng phi hành đoàn của tỷ phú Nhật Bản Yusaku Maezawa, trợ lý của ông Yozo Hirano và nhà du hành vũ trụ Nga Alexander Misurkin chuẩn bị cho vụ phóng tại sân bay vũ trụ Baikonur vào ngày 8/12/2021. (Ảnh Getty Images)
ISS là một trong những dự án hợp tác hiếm hoi giữa Nga với Mỹ và các đồng minh dù cho mối quan hệ giữa các bên ngày càng xấu đi, theo tờ Bloomberg. Tuy nhiên, biểu tượng khám phá không gian chung này gần như sắp sụp đổ sau khi Nga tiến hành “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine hồi tháng 2.
Trong tuần qua, 3 phi hành gia người Mỹ và một người Italy đã tới ISS, tham gia cùng với 3 người Mỹ, 3 người Nga và một người Đức đã ở trạm này từ trước đó.
Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) có kế hoạch vận hành trạm vũ trụ đến năm 2030. Do đó, cơ quan này tiếp tục sử dụng tàu vũ trụ Soyuz của Nga để vận chuyển các phi hành gia đến và đi từ ISS kể từ năm 2011.
-
- Các thành viên của phi hành đoàn đến Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) (T) và trưởng đoàn Roscosmos, ông Dmitry Rogozin (P) chuẩn bị lên tàu Soyuz của ISS, tại sân bay vũ trụ Baikonur do Nga thuê ở Kazakhstan vào ngày 25/9/2019. (Ảnh Getty Images)
Không gian là một trong những lĩnh vực hợp tác cuối cùng còn lại giữa Moscow và các quốc gia phương Tây, và Nga đã trong nhiều thập kỷ đưa các phi hành gia Mỹ đến và đi từ ISS trên các tên lửa Soyuz của họ, nhưng đã ngừng hoạt động vào năm 2020.
Mỹ và Nga đã tiến hành các cuộc đàm phán để nối lại các chuyến bay chung vào tháng 2, nhưng cuộc xâm lược Ukraine đã 'phá vỡ' kế hoạch, và gây ra làn sóng trừng phạt chưa từng có đối với các thực thể có liên kết với nhà nước Nga.
Phi hành gia NASA Mark Vande Hei đã chia sẻ chuyến đi của người Nga trở lại Trái đất vào cuối tháng 3, sau kỷ lục 355 ngày của Mỹ tại ISS cùng với hai phi hành gia Nga. Đồng thời, ông cho rằng mối quan hệ giữa phi hành đoàn trên ISS vẫn không bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến ở Ukraine.
"Về mối quan hệ của tôi với các đồng nghiệp Nga, họ đã, đang và sẽ tiếp tục là những người bạn rất thân của tôi", ông Vande Hei người Mỹ cho biết trong một cuộc họp báo hồi đầu tháng.
Trạm Vũ trụ Quốc tế ra sao nếu thiếu Nga?
Các lệnh trừng phạt kinh tế có thể khiến Nga dừng hợp tác trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), từ đó dẫn đến nhiều hệ lụy.
Trong hai thập kỷ, Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) - vệ tinh nhân tạo lớn nhất thế giới - là biểu tượng của chiến thắng ngoại giao giữa Nga và Mỹ, thường được tách biệt với những căng thẳng trên Trái Đất.
-
- Trạm Vũ trụ quốc tế ISS được xây dựng dựa trên sự hợp tác giữa nhiều quốc gia, gồm: Nga, Mỹ, Nhật Bản, Canada và các quốc gia thành viên của Cơ quan Vũ trụ châu Âu như Bỉ, Đức, Tây Ban Nha, Đan Mạch, Ý, Hà Lan, Pháp, Na Uy, Thụy Sĩ và Thụy Điển. Sẽ thế nào khi khoa học thế giới không có Nga? (Ảnh: NASA)
Tuy nhiên, chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine tạo ra sự thay đổi đáng kể giữa hai đối tác lớn trong ISS.
Việc vận hành ISS đòi hỏi sự kết hợp của cả hai cường quốc không gian. Trong gần một thập kỷ từ khi tàu con thoi ngừng hoạt động, các phi hành gia của Mỹ chỉ có thể đến ISS và trở về Trái Đất trên tàu vũ trụ Soyuz.
Bên cạnh đó, các bộ phận do Nga và NASA chế tạo cũng được kết nối chặt chẽ và phụ thuộc lẫn nhau. Bộ phận do Nga chế tạo phụ thuộc vào điện năng từ các tấm pin mặt trời của Mỹ, trong khi toàn bộ trạm vũ trụ phụ thuộc vào thiết bị của Moscow để điều chỉnh quỹ đạo, né tránh các mảnh vỡ trong không gian, theo New York Times.
-
- Một tên lửa SpaceX Falcon 9 cất cánh từ tổ hợp phóng 39A tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy ở Cape Canaveral, Fla., Vào ngày 8/4/2022. (Hình ảnh Red Huber / Getty Images)
Điều gì xảy ra tiếp theo?
Từ trước khi xung đột nổ ra ở Ukraine, Mỹ đã lên kế hoạch dài hạn để thay thế ISS bằng các trạm vũ trụ thương mại. Vào ngày 6/4, công ty hàng không vũ trụ thương mại Mỹ Axiom Space dự kiến lần đầu tiên đưa 4 phi hành gia lên ISS.
Đây là một bước quan trọng để Axiom Space xây dựng module riêng trên trạm vũ trụ quốc tế. NASA sẽ chi 100 triệu USD để hỗ trợ dự án này và các dự án tương tự trong năm nay.
Rất ít nhà phân tích tin rằng Nga có nguồn lực tài chính và cách thức để khởi động một trạm vũ trụ riêng trong thập kỷ tới. Nước này cũng không thể tiếp cận trạm vũ trụ mới của Trung Quốc từ các điểm phóng hiện tại.
-
- Tổng thống Trump, Phó tổng thống Mike Pence, và phu nhân Karen Pence theo dõi tàu SpaceX phóng vào vũ trụ ngày 30/5/2020 tại trung tâm hàng không Kennedy (Ảnh: White House)
Trong những năm gần đây NASA đã làm việc với các thực thể thương mại tư nhân, đặc biệt là SpaceX của Elon Musk, để vận chuyển hàng hóa và thực hiện các chuyến bay có người lái vào không gian, điều này có thể giúp họ giảm bớt sự phụ thuộc vào chương trình vũ trụ của Nga để duy trì ISS.
SpaceX hồi đầu tuần đã phóng bốn phi hành gia lên ISS cho NASA, chưa đầy hai ngày sau khi hoàn thành chuyến bay do các triệu phú thuê.
Chuyến bay mới nhất chở một phi hành đoàn NASA bao gồm cả nam và nữ, bao gồm cả người phụ nữ da đen đầu tiên bay vào vũ trụ, bà Jessica Watkins.
SpaceX hiện đã đưa ra 5 phi hành đoàn cho NASA và hai chuyến đi riêng chỉ trong vòng chưa đầy hai năm.
Một tuần sau khi phi hành đoàn mới đến, ba phi hành gia người Mỹ và một người Đức sẽ trở về Trái đất từ ISS, cũng trên một con tàu SpaceX.
ISS không thuộc sở hữu của bất kỳ quốc gia nào mà được Mỹ, Liên minh Châu Âu, Nga, Canada và Nhật Bản vận hành thông qua một thỏa thuận hợp tác giữa các nước. Tuy nhiên, Roscosmos có vai trò khá quan trọng đối với ISS khi phân đoạn quỹ đạo của Nga xử lý việc điều khiển hướng dẫn cho toàn bộ trạm.
