Cư dân vùng Kherson của Ukraine hiện đang phải vật lộn với nước lũ dâng cao sau khi một đập thủy điện quan trọng bị vỡ mà chưa rõ nguyên nhân.
"Mọi thứ đều chìm trong biển nước: tất cả đồ đạc, tủ lạnh, thức ăn... mọi thứ đều nổi lềnh bềnh", một cư dân 53 tuổi ở thành phố Kherson, thủ phủ khu vực do Ukraine kiểm soát, nói với đài Reuters.
Đập Nova Kakhovka, bắc qua sông Dnipro, đã bị vỡ vào sáng ngày 6/6, gây ra lũ lụt trên diện rộng và làm dấy lên lo ngại về một thảm họa môi trường và nhân đạo.
-
- Người dân Kherson nhìn ra vùng lãnh thổ bị ngập một phần do đập thủy điện Kakhovka bị phá hủy hôm 6/6/2023. Sự cố vỡ đập thủy điện quan trọng do Nga kiểm soát ở miền nam Ukraine đã tạo ra một dòng nước lũ, buộc dân thường ở tiền tuyến của cuộc xung đột phải di tản. (Ảnh: AFP/Stringer/Getty Images)
Phó tổng thư ký Liên Hiệp Quốc (LHQ) phụ trách các vấn đề nhân đạo Martin Griffiths cảnh báo rằng sự cố vỡ đập sẽ gây ra "hậu quả nghiêm trọng và sâu rộng đối với hàng nghìn người... ở cả hai bên chiến tuyến [Nga - Ukraine]".
Phát biểu trước Hội đồng Bảo an LHQ hôm 6/6, ông Griffiths nói thêm rằng mức độ nghiêm trọng của thảm họa "sẽ chỉ được nhận thức đầy đủ trong những ngày tới".
Nước từ con đập thời Liên Xô được dùng để tưới cho đất nông nghiệp ở vùng Kherson và Bán đảo Crimea gần Biển Đen. Nguồn nước này cũng được dùng để làm mát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia gần đó.
Nga sáp nhập Bán đảo Crimea vào năm 2014. Hiện nước này cũng kiểm soát hầu hết Zaporizhzhia và toàn bộ Kherson ở phía đông sông Dnipro.
Tiến hành sơ tán
Tháng 11/2022, các lực lượng Nga đã rút khỏi toàn bộ lãnh thổ ở Kherson phía tây Dnipro. Kể từ đó, dòng sông đã ngăn cách hai bên tham chiến, tuy nhiên các bên vẫn tiếp tục giao tranh thường xuyên bằng pháo binh.
Mặc dù đã rút lui 7 tháng trước, song quân đội Nga vẫn kiểm soát con đập.
Bên kia sông do Ukraine kiểm soát, khoảng 2.000 người đã được sơ tán cho đến nay do mực nước dâng cao. Theo Kyiv, 42.000 người hiện đang phải đối mặt với nguy cơ lũ lụt, trong khi hàng trăm nghìn người khác có thể bị thiếu nước uống.
Ở phía bên kia sông Dnipro dưới sự kiểm soát của Nga, các cuộc sơ tán cũng đang được tiến hành. Chính quyền Moscow cũng đã ban bố tình trạng khẩn cấp ở khu vực này.
Theo hãng thông tấn TASS của Nga, 80 ngôi làng nằm ở vùng đất thấp gần con đập có nguy cơ bị ngập lụt.
Trong khi cư dân đang được sơ tán thì cả hai bên đều cáo buộc bên kia tiếp tục nã pháo.
Công ước Geneva nghiêm cấm hành vi cố ý nhắm mục tiêu vào các con đập trong thời chiến.
Các tuyên bố trái chiều
Kyiv đã cáo buộc các lực lượng Nga ở Kherson cố ý cho nổ tung con đập. Về phần mình, Moscow cho rằng con đập rất có thể là mục tiêu của một tên lửa Ukraine.
Tuy nhiên, cả hai bên vẫn chưa đưa ra bất kỳ bằng chứng nào chứng minh cho tuyên bố của mình.
Phát biểu tại Hội đồng Bảo an LQH, Đặc phái viên của Ukraine Sergiy Kyslytsya tuyên bố rằng: "về mặt vật lý, không thể làm nổ tung con đập từ bên ngoài bằng pháo kích".
Ông nói thêm: “Những kẻ chiếm đóng Nga đã khai thác và cho nổ tung con đập".
Trong khi đó, giới chức Hoa Kỳ cho biết họ vẫn đang thu thập thông tin để xác định điều gì - hoặc ai - đứng sau vụ vỡ đập này.
-
- Các bệ phóng của Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao M142 (HIMARS) của Mỹ khai hỏa. (Ảnh: Fadel Senna/AFP/Getty Images)
Tuy nhiên, dựa trên các tuyên bố chính thức, hầu hết đều chỉ ra Nga là thủ phạm.
"Tại sao Ukraine lại làm điều này với chính người dân và lãnh thổ của mình? Lũ lụt đã khiến hàng chục nghìn người phải rời bỏ nhà cửa của họ. Điều đó thật vô nghĩa", ông Robert Wood, Phó Đại sứ Hoa Kỳ tại LQH lập luận.
Tại một cuộc họp báo hôm 6/6, phát ngôn viên Vedant Patel cho biết Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đang “làm việc để xác định điều gì đã xảy ra”.
“Nhưng điều quan trọng là Nga đã phát động cuộc chiến này, và chính Nga đã chiếm đóng khu vực này của Ukraine, thậm chí chính Nga đang kiểm soát con đập này”, ông Patel nói thêm.
Phát biểu trên Twitter, Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba đã chỉ trích các hãng thông tấn phương Tây vì không ủng hộ tuyên bố của Ukraine.
Ông viết: “Thật tức giận khi thấy một số phương tiện truyền thông đưa tin ‘Kyiv và Moscow cáo buộc lẫn nhau’ về việc phá hoại đập Kakhovka”.
Ông nói thêm rằng kiểu truyền thông như vậy đang "đặt sự thật và tuyên truyền ngang hàng nhau".
Phản ứng của Nga
Tại một cuộc họp báo ngày 7/6, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova đã gọi các phản ứng của phương Tây là "100% có thể lường trước được".
Bà kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về vụ vỡ đập, đồng thời than thở về "mong muốn không ngừng đổ lỗi cho Nga về mọi chuyện xảy ra, bất kể sự việc có thực sự xảy ra hay không”.
Trong khi đó, Đại diện của Nga tại LQH, ông Vassily Nebenzia, đã đổ lỗi rõ ràng cho Ukraine về hành vi vi phạm mà ông tuyên bố là nhằm trừng phạt Crimea vì đã gia nhập Nga vào năm 2014.
Ông cáo buộc trước Hội đồng Bảo an LQH rằng "hành động khủng bố" cũng nhằm đánh lạc hướng sự chú ý khỏi những tổn thất trên chiến trường gần đây của quân đội Ukraine.
Chưa dừng lại ở đó, ông Nebenzia tiếp tục trích dẫn một bài báo của tờ Washington Post hồi cuối năm ngoái cho thấy lực lượng Ukraine trước đó đã tấn công con đập bằng tên lửa do Mỹ cung cấp.
Được xuất bản vào ngày 29/12/2022, bài báo dẫn lời ông Andriy Kovalchuk, một chỉ huy quân đội Ukraine, nói với tờ báo này rằng các lực lượng Ukraine đã tiến hành một cuộc tấn công thử nghiệm bằng bệ phóng HIMARS vào một trong những cửa xả lũ của con đập, tạo ra ba lỗ trên tấm kim loại này.
“Cuộc thử nghiệm đã thành công, ông Kovalchuk nói, nhưng bước đi này vẫn là phương sách cuối cùng”, bài báo viết.
Khi được các phóng viên hỏi trực tiếp về bài báo của tờ Washington Post, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Pastel cho biết: “Tôi không có gì để nói về điều đó”.
Theo The Epoch Times
Lam Giang biên dịch
