Hôm thứ Sáu (10/3), Nhà Trắng cảnh báo rằng Nga đang cố gắng “gây bất ổn” và lật đổ chính phủ Moldova, mặc dù Hoa Kỳ nhận thấy ‘không có mối đe dọa quân sự tức thời’ nào đối với quốc gia Đông Âu này.
Trao đổi với báo giới trong một cuộc điện đàm hôm 10/3, Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng John Kirby cho biết: “Chúng tôi cho rằng Nga đang theo đuổi các phương án làm suy yếu chính phủ Moldova, có thể là với mục tiêu cuối cùng là thiết lập một chính quyền thân Nga hơn ở thủ đô”.
Hãng tin AP hôm 11/3 đưa tin, ông John Kirby nói thông tin tình báo cho thấy những người nổi dậy, trong đó có một số người có liên hệ với tình báo Nga, đang tìm cách dàn dựng và sử dụng các cuộc biểu tình ở Moldova làm cơ sở để kích động một cuộc nổi dậy chống lại chính phủ thân phương Tây mới của Moldova.
Ông Kirby cho biết thông tin tình báo cho thấy một nhóm người Nga khác sẽ “huấn luyện” và giúp tổ chức các cuộc biểu tình ở Moldova. Đây là quốc gia đã được cấp tư cách ứng cử viên Liên hiệp châu Âu vào tháng 6 năm ngoái, cùng ngày với Ukraine, nước láng giềng đang bị chiến tranh tàn phá.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ tin tưởng vào khả năng của chính phủ Moldova trong việc đối đầu với mối đe dọa từ Nga. Đại sứ Hoa Kỳ tại Moldova Kent Logsdon cũng nhất trí với quan điểm này.
Ông Logsdon cho biết trong một tuyên bố hôm 8/3 rằng: “Hoa Kỳ tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và tính trung lập theo hiến pháp của Moldova. Chúng tôi cũng tôn trọng lựa chọn của người dân Moldova khi họ bầu ra một chính phủ cam kết cải cách và hội nhập châu Âu. Hoa Kỳ vẫn tin tưởng vào khả năng của chính phủ này trong việc thực hiện những lời hứa đó và quản lý thành công những mối đe dọa này”.
“Người dân Moldova, chủ doanh nghiệp Moldova và các nhà đầu tư quốc tế cũng nên tin tưởng rằng chính phủ Moldova có vị thế vững chắc để thực hiện những cải cách có ý nghĩa cần thiết cho sự tăng trưởng kinh tế và bảo vệ đất nước này trước các mối đe dọa từ bên ngoài”.
Trong khi đó, Transnistria có liên kết chặt chẽ với Moscow và là nơi đóng quân của quân đội Nga. Hôm 9/3, Moldova tuyên bố nước này đã ngăn chặn thành công một âm mưu ám sát Tổng thống được cho là do cơ quan an ninh quốc gia Ukraine đứng sau. Các nhà chức trách cáo buộc rằng cơ quan an ninh SBU của Ukraine đã ra lệnh thực hiện vụ ám sát, nhưng không cung cấp bằng chứng cho cáo buộc này. SBU đã bác bỏ cáo buộc trên, nói rằng nó “chỉ nên được coi là một hành động khiêu khích do Điện Kremlin dàn dựng”.
Moldova nằm giữa Ukraine và Romania. Quốc gia này thường là trung tâm của những xung đột giữa Moscow và phương Tây. Từng là một phần của Liên Xô cũ, Moldova tuyên bố độc lập vào năm 1991. Là một trong những quốc gia nghèo nhất châu Âu với dân số khoảng 2,6 triệu người, nước này có quan hệ lịch sử với Nga nhưng lại muốn gia nhập Liên hiệp châu Âu gồm 27 quốc gia.
Kể từ khi Tổng thống Nga Vladimir Putin ra lệnh xâm lược Ukraine vào năm ngoái, thế giằng co ngày càng trở nên gay gắt hơn. Các cuộc biểu tình đã nổ ra ở Moldova do lạm phát và giá năng lượng ngày càng tăng, cũng như sự chia rẽ trong cuộc xung đột Nga - Ukraine.
Tổng thống Moldova Maria Sandu đã gặp Tổng thống Joe Biden vào tháng trước trong lúc ông Biden thăm Ba Lan để kỷ niệm một năm ngày Nga xâm lược Ukraine.
Tổng thống Moldova Maia Sandu lên nắm quyền vào năm 2020 với lời hứa hội nhập đất nước vào Liên minh châu Âu (EU). Ông Sandu đã “gán” các cuộc biểu tình là một nỗ lực của Nga nhằm ngăn chặn nước này hội nhập EU và lật đổ trật tự hiến pháp của Moldova.
Về phần mình, Moscow đã bác bỏ những cáo buộc trên, mặc dù phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov hồi tháng trước thừa nhận rằng quan hệ của Nga với Moldova hiện đang "rất căng thẳng" và cáo buộc nước này thúc đẩy "cơn cuồng loạn chống Nga", theo tờ Reuters.
Trong bài phát biểu hôm 10/3, ông Kirby nhấn mạnh rằng Washington đã chia sẻ thông tin tình báo bổ sung với chính phủ Moldova để giúp nước này “điều tra, ngăn chặn và phá vỡ” các “âm mưu” của Nga.
Trước đó, Hoa Kỳ đã hỗ trợ khẩn cấp 265 triệu USD cho Moldova kể từ khi Nga bắt đầu “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine để giúp nước này đối phó với các cuộc khủng hoảng kinh tế, năng lượng và nhân đạo do chiến tranh gây ra,
Ông Kirby cũng cho biết chính phủ Tổng thống Biden hiện đang làm việc với Quốc hội Mỹ để phê duyệt thêm khoản hỗ trợ năng lượng trị giá 300 triệu USD cho Moldova.
Ông Kirby khẳng định: “Hoa Kỳ ủng hộ mạnh mẽ các cải cách chính trị, kinh tế và chống tham nhũng cũng như sự hội nhập sâu rộng vào châu Âu của Moldova”.
“Người dân Moldova đã thể hiện rõ ràng rằng họ muốn hướng tới một tương lai tươi sáng hơn. Hoa Kỳ cũng muốn nhìn thấy tương lai tươi sáng đó và chúng tôi sẽ sát cánh cùng Moldova trên mọi chặng đường".
Giới chức tình báo Hoa Kỳ không thấy mối đe dọa quân sự ngay lập tức đối với Moldova, nhưng Toà Bạch Ốc đang công khai phát hiện này với hy vọng ngăn chặn Nga trước khi nước này tiến hành kế hoạch, ông Kirby nói.
Huyền Anh tổng hợp
