Việt Nam đang phải bồi thường 1 tỷ đô-la Mỹ cho các công ty dầu khí quốc tế sau khi hủy bỏ hợp đồng trong khu vực tranh chấp do áp lực từ Trung Quốc.
Việt Nam đã đồng ý trả khoảng một tỷ đô-la cho hai công ty dầu khí quốc tế sau khi hủy các hoạt động ở Biển Đông sau áp lực từ Trung Quốc. Một nguồn tin trong ngành dầu khí đã nói với The Diplomat rằng công ty năng lượng quốc doanh của Việt Nam là PetroVietnam sẽ trả tiền cho Repsol của Tây Ban Nha và Mubadala của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất trong các thỏa thuận chấm dứt và bồi thường. Trong một tuyên bố, một phát ngôn viên của Repsol cho biết ông sẽ không sẵn sàng xác nhận hay từ chối các số liệu, nhưng một phân tích về báo cáo tài chính của công ty cho thấy có liên quan đến một số tiền rất lớn.
Tin tức được đưa ra trong bối cảnh một vòng đối đầu mới ở Biển Đông. Công ty năng lượng Rosneft của Nga đã buộc phải tạm dừng kế hoạch khoan ngoài khơi, theo báo cáo cũng vì áp lực của Trung Quốc. Các tàu cảnh sát biển Trung Quốc đã hoạt động trong khu vực diễn ra hoạt động khoan. Đầu tháng này, cả hải quân Mỹ và Trung Quốc đã đồng thời tiến hành các cuộc tập trận quy mô lớn trong khu vực, nhắc nhở khu vực về sự cạnh tranh chiến lược rộng lớn hơn giữa hai bên. Một giám đốc điều hành dầu mỏ phương Tây có kinh nghiệm lâu năm trong khu vực nói với BBC rằng ông “chưa bao giờ thấy sự can thiệp chính trị nhiều như vậy đến ngành công nghiệp dầu khí ngoài khơi ở Biển Đông”.
Repsol đã từng là một trong những công ty lớn nhất trong ngành công nghiệp ngoài khơi của Việt Nam, sở hữu quyền trong 13 lô đáy biển. Với lợi ích tối thiểu ở Trung Quốc, Repsol dường như sẵn sàng chịu áp lực chính trị từ Bắc Kinh. Hai trong số các triển vọng phát triển tốt nhất của công ty đặc biệt táo bạo: nằm ở rìa xa của vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam và nằm trong đường chín nét hình chữ U được vẽ trên bản đồ Trung Quốc từ năm 1948.
Tuy nhiên, vào tháng 7 năm 2017, đối tác của Repsol, công ty nhà nước PetroVietnam, đã ra lệnh hủy bỏ một cuộc khoan thăm dò theo kế hoạch trong Lô 135-136/03. Sau đó, vào ngày 22/3/2018, Repsol đã được lệnh dừng một hoạt động khoan riêng trong khi nó thực sự đang được tiến hành tại Lô 07/03 (khu vực dự án có tên là Cá Rồng Đỏ). Các giám đốc điều hành của Repsol được cho biết đây là một quyết định chính trị, được lãnh đạo bởi chính lãnh đạo cao nhất của Việt Nam, sau áp lực cực đoan từ Trung Quốc. Trung Quốc đã tập hợp một đội tàu gồm 40 tàu hải quân ngoài khơi đảo Hải Nam, cách địa điểm khoan khoảng hai ngày, và nó dường như đã sẵn sàng để đối đầu.
-
- Lô 07/03 nằm cạnh Lô 136-03 mà VN phải ngưng khai thác hồi tháng 7/2017
Điều đó bây giờ dường như là một quyết định rất tốn kém cho Hà Nội. Một nguồn tin trong ngành dầu khí trong khu vực có kiến thức về thỏa thuận cho biết Việt Nam đang trả cho Repsol và Mubadala 800 triệu đô-la cho các quyền của họ trong các lô và bồi thường thêm 200 triệu đô-la cho tất cả các khoản đầu tư mà họ đã thực hiện trong quá trình thăm dò và phát triển. Nếu chuyện này không xảy ra thì đây sẽ là một tỷ đô-la mà PetroVietnam lẽ ra sẽ nộp vào ngân sách của chính phủ Việt Nam.
Trong báo cáo tài chính năm 2019, Repsol lưu ý rằng họ đã thực hiện các khoản dự phòng cho khoản lỗ kết hợp 786 triệu euro cho các dự án ở Việt Nam, Algeria và Papua New Guinea. Khoản lỗ từ Việt Nam không được nêu chi tiết. Trong cùng một tuyên bố, Repsol cũng báo cáo tổng giá trị sổ sách là 586 triệu euro cho ba công ty con hoạt động trên các lô bị ảnh hưởng tại Việt Nam.
Trong một tuyên bố ngày 12/6/2020 thông báo rút khỏi Lô 07/03 và 135‐136/03, công ty cho biết "Giao dịch [với PetroVietnam] sẽ không có tác động đáng kể đến báo cáo tài chính của Repsol". Điều này dường như cho thấy rằng công ty sẽ thu lại chi phí và tổn thất của mình. Mặc dù không có chi tiết tài chính nào được đưa vào báo cáo, nhưng tổng giá trị của những chi phí và tổn thất đó có thể dễ dàng đạt tới vài trăm triệu đô-la.
Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm ngăn chặn các công ty có trụ sở tại Việt Nam phát triển tài nguyên dầu khí ở Biển Đông vẫn đang tiếp tục. Một giàn khoan đã đứng ở cảng Vũng Tàu của Việt Nam trong hai tháng đã bị ngừng hoạt động. Chủ sở hữu của nó, Tập đoàn Noble, lưu ý rằng hợp đồng đã "bao gồm một khoản thanh toán chấm dứt". Điều này có khả năng khiến Việt Nam tốn thêm vài triệu đô-la.
Giàn khoan này được khoan cho công ty Rosneft của Nga trên Lô 06-01, một khu vực nằm ở phía bắc của lô cũ của Repsol, 07-03, và cũng nằm trong đường hình chữ U của Trung Quốc. Giếng mới đã được khoan ở gần như chính xác cùng một nơi với một cái hiện có - nhưng đến một mức độ sâu hơn. Đây là một địa điểm đã được sản xuất thương mại trong 18 năm như một phần của dự án khí Nam Côn Sơn, nhưng Trung Quốc hiện cảm thấy có thể ngăn chặn sự phát triển ở đó.
Vào đầu tháng 7, một tàu Cảnh sát biển Trung Quốc, Haijing 5402, đã được quan sát thấy một cách khiêu khích, điều khiển trong khu vực của địa điểm khoan được đề xuất. Dữ liệu AIS được theo dõi bởi người dùng Twitter @SCS_news cho thấy tàu di chuyển với tốc độ 15 hải lý/giờ trong phạm vi 1,5 hải lý của nền tảng Lan Tây hiện có. Hầu hết các nhà phân tích đã cho rằng Trung Quốc sẽ không muốn đối kháng với Moscow bằng cách ngăn chặn các hoạt động của Nga tại Việt Nam. Bây giờ có vẻ như Bắc Kinh cảm thấy thoải mái khi khiến người Nga sợ hãi như người Tây Âu.
Ngoài ra còn có một số bí ẩn về việc hoạt động của Nhật Bản rời khỏi Việt Nam. Hai công ty Nhật Bản, Idemitsu và Teikoku/Inpex, hợp tác với PetroVietnam, đang hoạt động trên hai mỏ, Sao Vàng và Đại Nguyệt, nằm trên đường hình chữ U trong Lô 05-01b và 05-01c. Họ đã hoàn thành công việc khoan và chuẩn bị phát triển nhưng vẫn chưa cài đặt thiết bị khai thác chính của họ. Idemitsu cho biết họ dự kiến sẽ “bắt đầu sản xuất khí và ngưng tụ trong quý 3 năm 2020”, nhưng họ đang giữ im lặng về những tiến bộ họ đang đạt được.
Có một trục trặc là Teikoku hiện đang phải đối mặt với một vụ kiện từ một công ty niêm yết ở London, Jadestone. Jadestone nói rằng họ đã đồng ý mua cổ phần của Teikoku trong lô đó bốn năm trước nhưng Teikoku, một công ty con của tập đoàn năng lượng khổng lồ Inpex của Nhật Bản, đã từ bỏ thỏa thuận này. Có một số suy đoán rằng tập đoàn, theo lệnh của chính phủ Nhật Bản, muốn giữ lô như một sự sắp xếp của Nhật Bản để đối phó bất kỳ mối đe dọa nào từ Trung Quốc có khả năng ngăn chặn sự phát triển của các mỏ trong tương lai.
Những sự cố như thế này là một lý do chính tại sao chính phủ Hoa Kỳ ban hành một tuyên bố mới về Biển Đông vào tuần trước. Trong tuyên bố đó, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã mô tả “chiến dịch bắt nạt” của Trung Quốc để kiểm soát các nguồn tài nguyên ngoài khơi trên hầu hết Biển Đông là “hoàn toàn bất hợp pháp”. Tuyên bố cho thấy Hoa Kỳ sẵn sàng giúp các nước như Việt Nam bảo vệ ngành công nghiệp dầu khí ngoài khơi của họ chống lại sự can thiệp của Trung Quốc. Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington đã mô tả lời buộc tội này là “hoàn toàn phi lý”. Tuy nhiên, dường như cuộc chiến về tài nguyên của Biển Đông sắp trở nên nóng hơn.
Tác giả: Bill Hayton là một thành viên liên kết trong Chương trình châu Á-Thái Bình Dương tại Chatham House. Ông là tác giả của "Biển Đông: Cuộc đấu tranh cho quyền lực ở châu Á (2014)" và cuốn sách sắp ra mắt là "Phát minh của Trung Quốc".
Thiện Nhân
Theo The Diplomat
