Mặc dù chịu áp lực bởi cả dịch bệnh và sự săn lùng của lực lượng cảnh sát chuyên đàn áp những người bất đồng ý kiến với chính quyền, nhà báo Chen Qiushi vẫn đang rong ruổi tại những vùng dịch bệnh để tiếp tục quay các video về những người đã tử vong và người bệnh trong các bệnh viện quá tải ở Trung Quốc...
Nhà báo Chen Qiushi trông hốc hác và mệt mỏi trong các bài đăng trực tuyến của mình. Anh đã tự mình đi tới những vùng dịch bệnh để kể lại các câu chuyện của người dân Vũ Hán, ngay sau khi chính quyền đóng cửa thành phố gần ba tuần trước.
Cho đến trước khi anh mất tích vào tuần trước, blogger đồng thời cũng là luật sư 34 tuổi này là một trong những người tiên phong trong một phong trào nhỏ nhưng kiên định đang thách thức và phá vỡ sự độc quyền về thông tin của chính quyền Trung Quốc.
Được trang bị điện thoại thông minh và tài khoản truyền thông xã hội, những nhà báo công dân này đang kể lại một cách chân thực câu chuyện của họ và của những người dân ở Vũ Hán cũng như các khu vực bị đóng cửa khác ở tỉnh Hồ Bắc. Quy mô và sự thật của những câu chuyện họ kể là chưa từng có trong bất kỳ vụ dịch hay thảm họa lớn nào trước đây ở Trung Quốc. Điều này gây ra một thách thức đối với Đảng Cộng Sản Trung Quốc (ĐCSTQ), thế lực luôn muốn kiểm soát các bản tường thuật về Trung Quốc từ khi họ lên nắm quyền vào năm 1949.
Bà Maria Repnikova, giáo sư truyền thông tại Đại học bang Georgia, chuyên nghiên cứu về truyền thông Trung Quốc, cho biết: “Điều này rất khác so với bất tất cả những điều chúng ta đã chứng kiến [trước đây]”.
Bà Repnikova cho biết thêm: chưa bao giờ có nhiều người Trung Quốc như thế này, bao gồm các nạn nhân và nhân viên chăm sóc sức khỏe, đã sử dụng điện thoại của họ để truyền trực tiếp những trải nghiệm của họ về thảm họa. Điều đó một phần là do hơn 50 triệu người bị nhốt trong các thành phố bị cách ly là “những người thực sự lo lắng và buồn chán; và cuộc sống của họ đã bị bế tắc khá lâu”.
Truyền thông chính thức của nhà nước Trung Quốc thông báo về những nỗ lực to lớn của chính quyền như là: "xây dựng bệnh viện mới chỉ trong nháy mắt, gửi hàng ngàn nhân viên y tế và đẩy mạnh sản xuất khẩu trang"... mà không nêu chi tiết những nguyên nhân cơ bản đã thúc đẩy những nỗ lực này.
Nhà báo Chen đã làm rõ sự thật qua hơn 100 bài đăng từ Vũ Hán, trong hơn hai tuần. Anh đã cho thế giới thấy cảnh những người bệnh đang bị nhồi nhét trong hành lang bệnh viện và sự giành giật khốn khổ của người dân để được điều trị.
“Tại sao tôi lại ở đây? Tôi đã tuyên bố rằng nhiệm vụ của tôi là trở thành một nhà báo công dân”, anh nói trong khi đang tự quay phim bằng gậy selfie bên ngoài ga tàu. “Bạn là một nhà báo như thế nào nếu bạn không dám lao ra tiền tuyến trong một thảm họa?”...
Một video mà Chen đăng vào ngày 25/1 cho thấy một thi thể bị bỏ lại dưới tấm chăn bên ngoài phòng cấp cứu. Bên trong một bệnh viện khác, anh quay cảnh một người đàn ông chết chống tay trên xe lăn, đầu cúi xuống và khuôn mặt tái nhợt.
Chen hỏi một người phụ nữ đang giữ người đàn ông rằng: “Ông ấy bị làm sao vậy?”.
“Ông ấy đã qua đời rồi”, bà này nói.
Các bài đăng và vlog - blog video... của Chen đã thu hút hàng triệu lượt xem và khiến cho cảnh sát chú ý.
Trong một bài đăng video về những nỗi đau khổ ở Vũ Hán vào cuối tuần đầu tiên của mình tại đó, anh cho biết: cảnh sát đã gọi cho anh, muốn biết anh đang ở đâu và hỏi tên cha mẹ anh.
“Tôi đã sợ hãi”, anh nói. “Tôi phải chống chọi với virus ở trước mặt, còn ở sau lưng là áp lực từ chính quyền Trung Quốc”.
Với giọng nói run rẩy vì xúc động và nước mắt trào ra, anh thề rằng sẽ tiếp tục công việc của mình “miễn là tôi còn sống ở thành phố này”.
“Ngay cả cái chết cũng không làm tôi sợ!”, anh nói. “Vậy bạn nghĩ rằng tôi sợ ĐCSTQ?”
-
- Nhà báo công dân Trung Quốc, Chen Qiushi phát biểu trước một bệnh viện tạm thời - vốn trước đây là một trung tâm hội nghị - giữa lúc dịch bệnh bùng phát ở Vũ Hán, thủ phủ của tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, vào ngày 4 tháng 2 năm 2020. (Ảnh chụp màn hình video)
Tuần trước, các bài viết của Chen đã bị xóa. Mẹ anh đã phá vỡ sự im lặng bằng một bài đăng video trong ngày 7/2. Bà nói rằng bà không thể liên lạc được với Chen và kêu gọi cộng đồng mạng giúp đỡ trong việc tìm kiếm anh.
Tối hôm đó, bạn của anh, cũng là một võ sĩ nổi tiếng - Xu Xiaodong nói trong một chương trình phát trực tiếp trên YouTube rằng: Chen đã bị cưỡng chế cách ly trong 14 ngày - thời gian ủ bệnh tối đa cho virus. Anh này cũng nói rằng Chen đã khỏe mạnh và không có dấu hiệu nhiễm bệnh.
Vào Chủ nhật, Xu viết trên tweet rằng: mặc dù đã cầu xin chính quyền để có một cuộc gọi với nhà báo Chen, nhưng anh ấy và những người khác vẫn không được liên lạc.
Vào tuần trước, cảnh sát cũng đến gõ cửa nhà Fang Bin, người đã đăng video về các bệnh viện Vũ Hán, bao gồm những cảnh quay về các túi đựng xác nằm chất đống bên trong một chiếc xe buýt nhỏ, đang chờ đợi để được đưa đến một nhà hỏa táng.
Fang, một người bán trang phục truyền thống của Trung Quốc, đã quay lại một cuộc trao đổi với một nhóm gồm bốn hoặc năm nhân viên đang đo thân nhiệt trước cửa nhà anh, trong video có một phân cảnh hội thoại trực tiếp như sau:
“Tại sao lại có nhiều người đến như vậy?”, Fang hỏi. “Nếu tôi mở cửa, các anh sẽ đưa tôi đi?”...
Chen đã đăng lại video đó trên Twitter feed của mình - một trong những tweet cuối cùng trước khi anh ấy biến mất!...
Cái chết của một bác sĩ Vũ Hán tuần trước cũng đã gây ra sự chú ý của dư luận. Cảnh sát đã cáo buộc bác sĩ Lý Văn Lượng lan truyền tin đồn sau khi anh đưa ra cảnh báo về dịch bệnh vào tháng 12. Việc bác sĩ này bị chết vì virus đã mang đến sự đau buồn, cùng sự tức giận của dư luận trước cách hành xử của chính quyền đối với anh.
Cảnh sát Vũ Hán đã gửi yêu cầu bình luận về vụ việc cho chính quyền tỉnh Hồ Bắc. Các cuộc gọi liên tục đến văn phòng đối ngoại Hồ Bắc đã không được trả lời, thay vào đó là một tin nhắn được ghi âm trước: “Không tin vào tin đồn, không lan truyền tin đồn”.
Theo như Gao Fei, một công dân nhập cư bị giam giữ sau khi chỉ trích nhà lãnh đạo Trung Quốc - Tập Cận Bình về sự bùng phát virus, thì cái chết của bác sĩ Lý và sự mất tích của Chen là “một lời cảnh tỉnh cho người dân Trung Quốc”.
Anh Gao nói từ quê nhà ở Hồ Bắc: “Lý do quan trọng nhất [khiến] chính phủ Trung Quốc không thể kiểm soát được dịch bệnh này là vì họ luôn che giấu sự thật và bưng bít thông tin với người dân”.
Gao, một thợ hàn, đã vội vã về nhà ở Hồ Bắc từ miền nam Trung Quốc ngay trước khi nơi đây bị đóng cửa. Anh này đã đến bệnh viện và nhà thuốc để chia sẻ những gì anh thấy trên mạng. Sau khi đăng tweet rằng: các biện pháp chống dịch của Tập Cận Bình đang chống lại loài người, anh ta đã bị giam giữ cùng với những người sử dụng ma túy và một “người lan truyền tin đồn” - người đã chỉ ra các bệnh viện quá tải.
Gao rất ngưỡng mộ Chen vì lòng dũng cảm và sự thúc đẩy tiến bộ xã hội. “Anh ấy là cột sống, xương sống của Trung Quốc”, Gao nói.
Kể từ khi tốt nghiệp trường luật năm 2007, Chen đã làm bồi bàn, dọn dẹp khách sạn, diễn viên lồng tiếng, phóng viên an ninh, và cuối cùng anh trở thành một người dẫn chương trình truyền hình. Anh ấy đã bắt đầu dẫn chương trình ở quán bar tại Bắc Kinh vào năm 2014.
Năm 2018, Chen đã khởi đầu bằng một blog video về Douyin, phiên bản tiếng Trung của TikTok, và anh đã nhanh chóng thu hút hơn một triệu người hâm mộ cho những bình luận hợp pháp của mình.
Chen đã gặp rắc rối vào năm ngoái, sau khi đăng video về các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ ở Hồng Kông. Anh đã đi du lịch đến các thành phố kiểu "Trung Quốc bán tự trị", tham dự cả một cuộc biểu tình chống ủng hộ Bắc Kinh và một cuộc tuần hành phản đối chính quyền đại lục để đem tới cho khán giả đại lục của mình một quan điểm cân bằng. Đáp lại việc làm của anh, chính quyền đã đóng cửa các tài khoản truyền thông xã hội Trung Quốc của anh và gọi anh trở lại đại lục.
Từ Vũ Hán, Chen đã phát sóng trên YouTube và Twitter, vốn là các ứng dụng bị chính quyền Trung Quốc ngăn chặn, chỉ những người sử dụng phần mềm vượt tường lửa (VPN) mới có thể xem video. Trang YouTube của anh thể hiện phương châm: “Đừng hát những lời ca ngợi về những người giàu có và quyền lực, chỉ nói cho những người dân thường”.
Một số bài viết của Chen đã nhuốm màu hài hước. Trong một bức ảnh, Chen tạo dáng với một cái chai nhựa bị cắt phần đáy và chụp lên đầu, trông anh giống như một nhà "du hành không gian". Anh cũng đăng hai bức ảnh, trong đó một người phải đeo băng vệ sinh và một người phải đeo bỉm do khẩu trang y tế đã bán hết.
Trong những bài đăng khác anh lại nhắc đến chân lý:
“Cho phép mọi người nói không thể gây ra cái chết mà cấm họ nói mới gây ra nhiều cái chết hơn”, Chen viết trong tweet vào ngày 28/1”.
Hạnh Quyên
Theo: John Leicester và Dake Kang / Epoch Times
