Một bác sĩ Trung Quốc cố gắng cứu người nhưng bị ép phải im lặng và bị nhiễm virus Corona

Giúp NTDVN sửa lỗi

Ngày 30 tháng 12, bác sĩ Li Wenliang đã gửi đi một tin nhắn “gây sốc” đến nhóm cựu sinh viên trường y của anh trên WeChat: “7 bệnh nhân từ chợ hải sản địa phương được chẩn đoán mắc triệu chứng giống như bệnh SARS và được cách ly trong bệnh viện”.

Li giải thích rằng theo một xét nghiệm mà anh chứng kiến, căn bệnh này là do virus Corona - một họ virus lớn, gây ra các triệu chứng bao gồm hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS).

Li chia sẻ: “Những ký ức về dịch SARS diễn ra ở Trung Quốc năm 2003 vẫn in đậm trong ký ức người dân Trung Quốc. Bệnh dịch đã giết chết hàng trăm người do chính phủ che giấu thông tin. Tôi chỉ muốn nhắc nhở các bạn cùng lớp đại học của mình hãy cẩn thận”.

Là một bác sĩ 34 tuổi làm việc tại Vũ Hán - tâm chấn của dịch coronavirus gây chết người, Li muốn thông báo đến bạn bè của anh để giúp họ kịp thời cảnh báo đến những người thân của mình. Tuy nhiên, vài giờ sau đó, Li phát hiện ra rằng ảnh chụp màn hình các tin nhắn của anh đã bị lan truyền mà không xóa đi phần tên của anh. Li cho biết: “Khi tôi thấy các tin nhắn của mình đang lưu hành trực tuyến, tôi nhận ra việc này đã nằm ngoài tầm kiểm soát của mình và tôi có thể sẽ bị trừng phạt”.

Và anh đã đúng.

Không lâu sau khi đăng tin nhắn, Li đã bị cảnh sát Vũ Hán buộc tội về việc “tung tin đồn”. Li là một trong số các chuyên gia bị cảnh sát “nhắm đến” vì đã cố gắng lên tiếng về loại virus chết người này vào những tuần đầu của đợt dịch.

Kể từ đó, virus này đã cướp đi ít nhất 425 mạng sống và làm cho hơn 20.000 người mắc bệnh trên toàn cầu, bao gồm cả bản thân bác sĩ Li.

Chia sẻ với kênh CNN khi đang nằm trên giường chăm sóc đặc biệt trong bệnh viện, Li cho biết rằng anh được xác nhận nhiễm virus vào ngày 02/02.

Bác sỹ Li trên giường bệnh nhân sau khi được chẩn đoán nhiễm virus.
Bác sĩ Li trên giường bệnh nhân sau khi được chẩn đoán nhiễm virus.

Bị cảnh sát triệu tập

Ngày 30/12/2019, cùng ngày khi Li nhắn tin thông báo tình hình virus cho bạn bè của mình, đã có một thông báo khẩn cấp được đưa ra bởi Ủy ban Y tế thành phố Vũ Hán, thông báo cho các tổ chức y tế của thành phố rằng đang có một loạt bệnh nhân từ khu chợ buôn bán hải sản Hoa Nam bị “bệnh viêm phổi lạ”.

Thông báo được đưa ra kèm theo cảnh báo: “Không tổ chức hay cá nhân nào được phép tiết lộ thông tin điều trị ra công chúng khi chưa được phép”.

Theo tờ Nhật báo Thanh niên Bắc Kinh, đầu giờ chiều ngày 31/12, cơ quan y tế Vũ Hán đã tổ chức một cuộc họp khẩn cấp để thảo luận về tình hình dịch bệnh. Sau đó, Li được các quan chức tại bệnh viện triệu tập để hỏi tại sao anh lại biết về các sự việc này.

Cuối ngày hôm đó, chính quyền Vũ Hán tuyên bố dịch bệnh bùng phát và gửi cảnh báo tới Tổ chức Y tế Thế giới. Nhưng những rắc rối xảy đến với bác sĩ Li thì không chỉ có vậy.

Vào ngày 03/01, Li đã được gọi đến một đồn cảnh sát địa phương và khiển trách về tội “tin đồn lan truyền trên mạng” và về việc anh phá hoại nghiêm trọng trật tự xã hội với tin nhắn mà anh đã gửi đi trong nhóm trò chuyện.

Trong tin nhắn đó, Li phân tích rằng các bệnh nhân đã được chẩn đoán mắc SARS, kèm theo trích dẫn kết quả xét nghiệm dương tính với virus SARS với chỉ số đo lường độ tin cậy cao, cho thấy độ chính xác của xét nghiệm. Nhưng trong tin nhắn tiếp theo, Li làm rõ là loại virus này thực sự là một loại coronavirus khác. Tuy nhiên, ảnh chụp màn hình tin nhắn đầu tiên của Li đã lan truyền trên mạng.

Li chia sẻ với kênh CNN một bức ảnh về một văn bản mà anh đã phải ký, về việc thừa nhận hành vi sai trái của mình và hứa sẽ không thực hiện thêm các hành vi trái pháp luật.

Li ho nhiều và thở kém đến nỗi không thể nói chuyện qua điện thoại, anh đã trò chuyện với kênh CNN qua tin nhắn trên WeChat. Li kể rằng thời điểm ấy anh sợ rằng mình sẽ bị giam giữ. Anh nói: “Gia đình tôi sẽ lo lắng về tôi nếu tôi bị bắt giam”.

Ảnh chụp phòng bệnh nhân nơi bác sỹ Li nằm.
Ảnh chụp phòng bệnh nhân nơi bác sĩ Li nằm.

May mắn thay, Li được phép rời khỏi đồn cảnh sát một giờ sau đó.

Tại thời điểm tin này được đưa ra, cảnh sát Vũ Hán đã không trả lời yêu cầu bình luận của CNN. Ủy ban Y tế thành phố Vũ Hán cũng từ chối bình luận.

Vị bác sĩ nhãn khoa này cho biết anh đã trở lại làm việc tại Bệnh viện Trung ương Vũ Hán trong tâm trạng bất lực. Anh nói: “Tôi chẳng thể làm gì được. Mọi thứ phải tuân thủ theo các quy trình chính thức”.

Mặc dù là một trong những chuyên gia đầu tiên biết thông tin dịch bệnh nhưng ngày 10/01, sau khi vô tình điều trị cho một bệnh nhân bị nhiễm virus Corona tại Vũ Hán, Li bắt đầu ho và phát sốt ngay hôm sau. Anh nhập viện vào ngày 12/01. Trong những ngày tiếp theo, tình trạng của Li xấu đi nhanh đến nỗi anh được đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt và được hỗ trợ thở oxy.

Ngày 01/02, xét nghiệm cho thấy anh đã dương tính với coronavirus.

Cố tình báo cáo giảm nhẹ nguy cơ dịch bệnh

Ngay từ đầu, chính quyền Trung Quốc đã muốn kiểm soát thông tin về việc dịch bệnh bùng phát, “dập tắt” bất kỳ phát ngôn nào khác với những điều chính quyền công bố, bất kể phát ngôn đó chính xác hay không.

Vào ngày 01/01, cảnh sát Vũ Hán tuyên bố họ đã “thực hiện các biện pháp pháp lý” đối với 8 người đã “lan truyền tin đồn trên mạng” về loại bệnh giống như bệnh viêm phổi trong thời gian gần đây mà họ cho là “gây ra những tác động xấu đến xã hội”.

Một cảnh sát đã tuyên bố trên mạng xã hội Weibo (một mạng xã hội giống với Twitter) của Trung Quốc: “Internet không phải là một nơi nằm ngoài vòng pháp luật. Bất kỳ hành vi bất hợp pháp nào nhằm bịa đặt, loan truyền tin đồn và gây rối trật tự xã hội sẽ bị trừng phạt theo luật pháp một cách không khoan nhượng”.

Thông báo này đã được CCTV - đài truyền hình nhà nước của chính quyền Trung Quốc phát đi khắp cả nước. Điều này cho thấy rõ ràng là chính quyền Trung Quốc sẽ xử lý “không khoan nhượng” đối với “những người phao tin đồn”.

Trong hai tuần sau đó, Ủy ban Y tế thành phố Vũ Hán vẫn là “nguồn” duy nhất để cập nhật về diễn biến của dịch bệnh. Vào ngày 07/01, các nhà khoa học Trung Quốc đã xác định mầm bệnh là một loại coronavirus mới.

Trong khoảng một tuần sau đó, không có công bố mới nào về trường hợp được xác nhận là nhiễm bệnh. Các cơ quan y tế cho biết, “không có bằng chứng rõ ràng nào về việc lây truyền từ người sang người”, không có sự lây nhiễm nào đối với nhân viên y tế, và dịch bệnh này có thể “phòng ngừa và kiểm soát được”.

Vào ngày 31/01, Li đã viết trong một bài đăng trên Weibo về cảm giác của mình trong khoảng thời gian đó: “Tôi đã tự hỏi tại sao các thông báo chính thức của chính phủ vẫn nói rằng virus không lây từ người sang người và không có nhân viên y tế nào bị nhiễm bệnh”.

Các nhân viên y tế mặc quần áo bảo hộ để giúp ngăn chặn sự lây lan của một loại virus chết người bắt đầu trong thành phố, đang vận chuyển một bệnh nhân tại Bệnh viện Chữ thập đỏ Vũ Hán ở Vũ Hán, Trung Quốc, vào ngày 25 tháng 1 năm 2020. (Ảnh: Hector Retamal / AFP qua Getty Images)
Các nhân viên y tế mặc quần áo bảo hộ để giúp ngăn chặn sự lây lan của một loại virus chết người bắt đầu trong thành phố, đang vận chuyển một bệnh nhân tại Bệnh viện Chữ thập đỏ Vũ Hán ở Vũ Hán, Trung Quốc, vào ngày 25/01/2020. (Ảnh: Getty Images)

Sau đó, dịch bệnh đã đột ngột bùng phát. Cho đến ngày 17/01, chính quyền Vũ Hán chỉ báo cáo 41 trường hợp nhiễm virus. Đến ngày 20/01, số lượng người nhiễm bệnh đã tăng vọt lên 198 người.

Lúc này, chính phủ trung ương đã “vào cuộc” vào ngày 20/01, Chủ tịch Tập Cận Bình đã ra lệnh cần “nỗ lực kiên quyết ngăn chặn sự lây lan” của coronavirus và nhấn mạnh sự cần thiết của việc công bố thông tin kịp thời. Đây là lần đầu tiên ông Tập công khai giải quyết vấn đề dịch bệnh.

Tối hôm đó, ông Zhong Nanshan - chuyên gia về bệnh hô hấp, người được chính phủ giao quyền để chống lại dịch SARS 17 năm trước, đã tuyên bố trên đài truyền hình CCTV rằng coronavirus mới có thể truyền từ người sang người.

Theo ước tính của chính quyền Vũ Hán, khoảng 5 triệu người đã rời khỏi thành phố này trong kỳ nghỉ Tết nguyên đán, trước khi chính quyền hủy mọi phương tiện giao thông công cộng theo lệnh phong tỏa chưa từng có tiền lệ từ ngày 23/1.

Hiện tại, dịch virus Corona đã lan đến mọi vùng trong cả nước Trung Quốc, bao gồm cả vùng biên giới phía tây Tân Cương và vùng đất xa xôi của Tây Tạng.

Trong một cuộc phỏng vấn với CCTV vào ngày 27/01, thị trưởng Vũ Hán Zhou Xianwang thừa nhận rằng chính quyền Vũ Hán đã không tiết lộ thông tin kịp thời về tình hình dịch virus Corona.

Các sĩ quan cảnh sát và nhân viên bảo vệ đứng bên ngoài Chợ bán buôn hải sản Huânan nơi phát hiện virus coronavirus tại Vũ Hán vào ngày 24/1/2020.
Các sĩ quan cảnh sát và nhân viên bảo vệ đứng bên ngoài Chợ bán buôn hải sản Huanan nơi phát hiện virus coronavirus tại Vũ Hán vào ngày 24/1/2020. (Ảnh: Getty Images)

Ông giải thích rằng theo luật pháp Trung Quốc về vấn đề các bệnh truyền nhiễm, trước tiên chính quyền địa phương cần báo cáo sự bùng phát dịch bệnh cho các cơ quan y tế quốc gia, và chỉ được phép đưa ra thông báo sau khi nhận được sự chấp thuận của Hội đồng Nhà nước.

Thị trưởng Zhou cho biết: “Đối với việc tiết lộ muộn này, tôi hy vọng mọi người có thể hiểu rằng đây là một loại bệnh truyền nhiễm và các kênh đặc biệt mới được tiết lộ các thông tin liên quan theo luật pháp”.

Sự giận dữ của công chúng ngày một gia tăng

Đến cuối tháng 01/2020, việc xử lý sai trong vấn đề kiểm soát dịch bệnh của chính quyền Vũ Hán đã được đông đảo công dân Trung Quốc biết đến. Nhiều cư dân mạng nghĩ về nhóm 8 người đã “lan truyền tin đồn trên mạng”, và cho rằng nếu những cảnh báo ban đầu của họ được tiếp thu, có thể hàng trăm mạng người đã được cứu sống.

Ngày càng có nhiều lời minh oan cho “những lời kêu gọi” của 8 người này, ngay cả trên các phương tiện truyền thông nhà nước. Ngoài ra, việc Chủ tịch Tập kêu gọi công bố thông tin kịp thời được coi là “đèn xanh” để các cơ quan báo cáo về tình hình dịch bệnh virus Corona, và “mở đường” cho việc các nhà báo Trung Quốc đưa ra các báo cáo điều tra chuyên sâu hơn.

Tờ báo Thanh niên Bắc Kinh đã phỏng vấn bác sĩ Li, và bài báo đã lan truyền rộng rãi. Khi sự giận dữ của công chúng càng gia tăng. Vào ngày 28/01, Tòa án Tối cao Đảng Cộng Sản Trung Quốc đã chỉ trích các cảnh sát Vũ Hán vì đã trừng phạt những người “loan truyền tin đồn”.

Bình luận của Tòa án Tối cao: “Có thể sẽ là một điều may mắn khi biết được thông tin về Coronavirus mới, và nếu công chúng nghe được ‘tin đồn’ này vào thời điểm đó, họ sẽ áp dụng các biện pháp như đeo mặt nạ, khử trùng nghiêm ngặt và tránh đi chợ động vật hoang dã".

Dưới áp lực của truyền thông, cảnh sát Vũ Hán đã đưa ra một tuyên bố vào ngày hôm sau, nói rằng tám người chỉ phạm phải tội nhẹ là truyền bá thông tin chưa được xác minh. Một số người nói họ chỉ được triệu tập để nói chuyện chứ không bị giam giữ hoặc bị phạt.

Thứ Bảy vừa qua (1/2), một “người phao tin” khác đã kể lại câu chuyện của cô trên báo chí Trung Quốc.

Xie Linka, một bác sĩ ung thư tại Bệnh viện Liên minh Vũ Hán, nói với truyền thông Trung Quốc rằng cô đã nhận được cảnh báo từ cảnh sát sau khi gửi cảnh báo cho các đồng nghiệp của mình trong một nhóm WeChat vào tối ngày 30/12.

Trong tin nhắn, Xie chuyển lời cảnh báo tới các bác sĩ đồng nghiệp về một căn bệnh truyền nhiễm: “Trong những ngày sắp tới các bạn chớ đến chợ bán buôn hải sản Hoa Nam. Một số người từ đó về được phát hiện mắc bệnh viêm phổi lạ tương tự như SARS. Hôm nay bệnh viện của chúng tôi đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân từ chợ này về. Mọi người hãy nhớ đeo khẩu trang và giữ cho nhà cửa thông thoáng”.

Bác sĩ Li đang dần hồi phục tại một khu cách ly, anh nói anh không chắc mình có phải là một trong tám người đồn thổi hay không. Sau đó, anh cảm thấy nhẹ nhõm sau khi đọc bình luận của Tòa án Tối cao, coi đó là một dấu hiệu cho thấy chính quyền trung ương không tán thành việc xử phạt anh vì tội tung tin đồn thất thiệt.

Trên Weibo của bác sĩ Li, hàng chục ngàn người đã để lại những bình luận cảm ơn anh vì đã lên tiếng và chúc anh mau bình phục.

“Bác sĩ Li, anh là một bác sĩ tốt có lương tâm. Tôi mong anh an toàn và khỏe mạnh”, đây là một trong những bình luận được đánh giá cao nhất.

Những người khác đã đặt câu hỏi về những gì có thể xảy ra nếu những cảnh báo mà anh Li đưa ra được chú ý.

“Nếu Vũ Hán chú ý đến cảnh báo của Li và thực hiện các biện pháp phòng ngừa tích cực thì nơi chúng ta đang đứng đây sau một tháng có thể đã là một cục diện hoàn toàn khác”, một người khác bình luận trên Weibo.

Mộc Trà, Tâm An (biên dịch)



BÀI CHỌN LỌC

Một bác sĩ Trung Quốc cố gắng cứu người nhưng bị ép phải im lặng và bị nhiễm virus Corona