Ông Tập Cận Bình có biết về sự bùng phát của dịch bệnh Coronavirus trước khi người đầu tiên đưa ra cảnh báo?

Giúp NTDVN sửa lỗi

CNN/Hồng Kông: Khi chủng Coronavirus mới [Covid-19] gây chết người lan rộng khắp Trung Quốc và nhiều nước trên thế giới vào tháng trước, ai cũng thấy rõ ràng là phải có gì đó sai hoặc không bình thường...

Các quan chức tỉnh Hồ Bắc, tâm điểm của dịch bệnh, bị dư luận lên án rằng: họ đã hạ thấp - và thậm chí là đã cố tình che đậy mức độ nghiêm trọng của Coronavirus, thờ ơ trước bằng chứng virus lây từ người sang người cho đến khi mọi việc đã quá muộn và không thể kiểm soát.

Đối nghịch với sự vô trách nhiệm đó của giới chức tỉnh Hồ Bắc là một câu chuyện khác được kể ở Trung Quốc; rằng: "Chính quyền trung ương đã bị các quan chức địa phương giấu giếm tình hình nên họ không có đầy đủ thông tin. Đến khi thực sự hiểu được hậu quả nghiêm trọng của dịch bệnh thì họ ra tay hành động quyết liệt để ngăn chặn sự lây lan của virus".

Và thực sự, đã có một sự thay đổi lớn vào ngày 20/01, khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lần đầu tiên lên tiếng trước công chúng về virus và ra lệnh phải "kiên quyết nỗ lực" kiểm soát ổ dịch. Sau đó 1 tuần, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tedros Adhanom Ghebreyesus đã tới Bắc Kinh gặp ông Tập. Ông Tedros Adhanom đã ca ngợi "thái độ nghiêm túc của Trung Quốc đối với đợt bùng phát này", và cảm ơn Bắc Kinh vì "đã minh bạch".

Tuy nhiên, cuối tuần qua, bài phát biểu chi tiết của ông Tập tại cuộc họp nội bộ Đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) xuất hiện đã làm dấy lên nghi ngờ về câu chuyện này. Bài phát biểu này tiết lộ rằng: ngày 7 tháng 1, ông Tập đã biết tình hình và chỉ đạo chính quyền ứng phó với virus - đó là thời điểm gần hai tuần trước khi ông chính thức lên tiếng trên truyền hình.

Tiết lộ này đặt ra những câu hỏi lớn về việc liệu đó có phải là chính quyền trung ương, chứ không phải chính quyền tỉnh Hồ Bắc cho phép vi-rút lây lan khắp đất nước và cuối cùng là thế giới.

Nó cũng nhấn mạnh những khó khăn trong việc duy trì hình ảnh của ông Tập - đã và đang được truyền thông nhà nước cẩn thận tô vẽ - là một nhà lãnh đạo toàn trí toàn lực, là người "giám sát và thâu tóm được tất cả những gì đang diễn ra trong nước". Trước những chỉ trích ngày càng nặng nề về việc không ngăn chặn sự lây lan của Coronavirus trong và ngoài nước, Bắc Kinh phải đối mặt với một trong hai lựa chọn: thừa nhận ông Tập đã không hề quan tâm đến bản chất của cuộc khủng hoảng khi dịch bệnh đã bùng phát trong gần 1 tháng; hoặc ông ta đã hiểu rõ, và chỉ đạo chính quyền ứng phó.

Tuy nhiên, nếu lựa chọn thứ hai là đúng thì cho dù có thể trút lên đầu giới chức tỉnh Hồ Bắc tội không thực hiện mệnh lệnh của ông Tập, thì chính phủ đại lục vẫn phải thừa nhận rằng trách nhiệm cuối cùng đối với sự bùng phát thuộc về lãnh đạo trung ương.

Ông Tập có biết về dịch bệnh?

Ngày 16/02, tạp chí Cầu Thị của Đảng cộng sản Trung Quốc đã đăng bài phát biểu của Chủ tịch Tập Cận Bình tại cuộc họp nội bộ ngày 7/01 của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị - cơ quan ra quyết định quyền lực nhất của Trung Quốc. Trong cuộc họp này, ông Tập "đã đưa ra các yêu cầu về phòng ngừa và kiểm soát chủng Coronavirus mới".

Ngày 20/01 và 2 ngày sau đó, ông tiếp tục chỉ đạo và "cụ thể là yêu cầu tỉnh Hồ Bắc thực hiện kiểm soát toàn diện và nghiêm ngặt để ngăn chặn dân chúng di chuyển khỏi tâm dịch" - về cơ bản là phong tỏa tỉnh Hồ Bắc.

"Tôi luôn luôn theo dõi sự lây lan của dịch bệnh và tiến trình phòng chống và kiểm soát, và tôi sẽ tiếp tục chỉ đạo", ông Tập phát biểu.

Khoảng thời gian 13 ngày đầu tiên từ 7 đến 20/01 là quan trọng nhất, đặc biệt nhất bởi vì đó là khi giới chức ở Hồ Bắc tổ chức hai cuộc họp Đảng quan trọng cấp tỉnh và đã mời hơn 40.000 hộ gia đình tham dự một bữa tiệc lớn ở Vũ Hán để lập kỷ lục thế giới. Đó cũng là khi các quan chức ở cả Vũ Hán và Hồ Bắc dường như đang xem nhẹ nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Các quan chức nhà nước cũng lặp lại đánh giá này. Ông Wang Guangfa, trưởng nhóm các nhà nghiên cứu từ Bắc Kinh đến Vũ Hán để thị sát cho biết vào ngày 11 tháng 1 rằng: "tình hình bệnh dịch vẫn đang trong tầm kiểm soát".

Tuy nhiên, sau đó các quan chức tỉnh Hồ Bắc đã bị chỉ trích dữ dội vì không xử lý được khủng hoảng trong giai đoạn đầu này, bởi đó là thời điểm trước tết Nguyên đán, khi mà hàng trăm triệu người dân địa phương tấp nập đi lại để về quê đón Tết. Vũ Hán là một đầu mối giao thông quốc tế và nội địa lớn nhưng cho đến ngày 14/01, tại đây lại không hề tiến hành sàng lọc hành khách. Hơn một tuần sau đó, thành phố mới có lệnh phong tỏa.

Thị trưởng Vũ Hán Chu Tiên Vượng sau đó đã thừa nhận rằng: "cảnh báo của thành phố là không đủ" và xin từ chức.

"Chúng tôi hiểu rằng công chúng không hài lòng với việc cung cấp thông tin của chúng tôi. Một mặt, chúng tôi đã không công bố thông tin liên quan kịp thời; mặt khác, chúng tôi đã không sử dụng đầy đủ thông tin hợp lệ để cải thiện tình hình". - Ông Chu phát biểu nhận trách nhiệm trước phóng viên đài truyền hình nhà nước Trung Quốc - CCTV. "Về việc công bố muộn, tôi hy vọng công chúng có thể hiểu rằng: đây là một bệnh truyền nhiễm và việc công bố thông tin liên quan cần phải tuân thủ theo pháp luật. Là một chính quyền địa phương, chúng tôi chỉ có thể công bố thông tin sau khi được cho phép" - Ông Chu nói.

Ban đầu, khi ông Chu đề cập đến sự cho phép công bố thông tin, mọi người đều nhìn nhận rằng vị lãnh đạo này đang cố gắng che đậy, lại còn đẩy một số trách nhiệm lên cấp trên. Nhưng nếu ông Tập chỉ đạo biện pháp ứng phó vào thời điểm này, thì ông Chu có thể đã thực sự phải chờ đợi mệnh lệnh từ Bắc Kinh trước khi hành động. Vậy thì trong trường hợp này, phải chăng ông ta không có lỗi?

Lỗi ở ông Tập?...

Wu Qiang, một nhà phân tích chính trị tại Bắc Kinh, chuyên phân tích về các bài phát biểu của ông Tập, đã mô tả việc công bố bài phát biểu của ông Tập gần đây là "chưa hề có tiền lệ". "Có vẻ như ông ấy đang bào chữa và biện giải rằng ông ấy đã và đang làm mọi thứ trong khả năng của mình để lãnh đạo phòng chống dịch bệnh". - Ông Wu nói.

Trong những tuần gần đây, một điều rõ ràng là tội lỗi dẫn đến cuộc khủng hoảng đang được đổ lên giới chức tỉnh Hồ Bắc, rằng họ đã đánh lừa Bắc Kinh hoặc không thực hiện mệnh lệnh của lãnh đạo Đảng. Điều này đã được ông đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ, Cui Tiankai, nói với phóng viên Đài phát thanh NPR tại Washington hôm 16/02 rằng: "không thể nói từ 'chính phủ' (ở Trung Quốc) một cách chung chung".

"Đôi khi chính phủ ở một cấp độ cụ thể mắc một số sai lầm. Điều này là có thể. Tôi nghĩ, đó là điều rất tự nhiên, trên thế giới đều có. Nhưng bạn không thể nói rằng chính phủ Trung Quốc đang phạm sai lầm. Điều này là không đúng”.

Vậy thì thật khó lý giải điều này với ông Tập, người nắm giữ quyền lực nhiều nhất kể từ thời Mao Trạch Đông, người đã tăng cường kỷ luật nội bộ trong ĐCSTQ một cách nghiêm ngặt. Ông Tập đã nhấn mạnh sự tham gia của mình từ giai đoạn đầu ứng phó với dịch bệnh, và nói rằng "ông ta luôn luôn theo dõi tình hình thực thi tại Hồ Bắc". Vậy thì tại sao lại có thể khiển trách giới chức địa phương đã không thực hiện chỉ đạo?

Tuy nhiên, cuối cùng, việc thừa nhận lỗi cùng với giới chức tỉnh Hồ Bắc có lẽ sẽ tốt hơn là biện luận rằng ông Tập và chính quyền trung ương "không biết hoặc không có thông tin đầy đủ về những gì đang thực sự xảy ra".

Nectar Gan, phóng viên CNN đóng góp bài báo.

Minh Dũng



BÀI CHỌN LỌC

Ông Tập Cận Bình có biết về sự bùng phát của dịch bệnh Coronavirus trước khi người đầu tiên đưa ra cảnh báo?