Đạo học tinh hoa luôn là những lời giáo huấn cho hậu thế soi mình sửa lỗi. Thiết nghĩ mỗi chúng ta ít nhiều đều nên sửa đức bồi tâm, khiêm cung học hỏi... Bài viết này giới thiệu 100 câu đạo học của người xưa.
- Dương hữu quỵ nhũ chi ân, nha hữu phản bộ chi nghĩa - Tăng Quảng Hiền Văn
Dê con có hành động cảm ân, quỳ xuống tiếp nhận sữa mẹ, quạ con có tình nghĩa, ngậm thức ăn cho mẹ ăn. Thân làm con cái càng phải chu toàn đạo hiếu.
- Vật dĩ ác tiểu nhi vi chi, vật dĩ thiện tiểu nhi bất vi - Tam Quốc Chí
Bất cứ việc gì cũng không được coi nhẹ, không vì cái ác nhỏ mà làm, cũng không nên vì điều thiện nhỏ mà bỏ qua. Vạn việc xưa nay đều là tích tiểu thành đại.
- Kiến thiện như bất cập, kiến bất thiện như thám thang - Luận Ngữ
Nhìn thấy người khác tốt, sợ theo không kịp để học, nhìn thấy việc tốt, sợ đến không kịp để làm. Nhìn thấy việc ác, người xấu như nhìn thấy nước sôi, cần phải tránh xa ngay.
- Cung tự hậu nhi bạc trách ư nhân, tắc viễn oán hĩ - Luận Ngữ
Người tự biết nhận lấy trách nhiệm về mình mà ít trách người, thì sẽ tránh xa được điều oán hận. Đối nhân xử thế, điều quan trọng là cần biết khoan dung độ lượng.
- Quân tử thành nhân chi mỹ, bất thành nhân chi ác. Tiểu nhân phản thị - Luận Ngữ
Người quân tử có đạo đức cao thượng thấy việc bất bình ra tay tương trợ, luôn muốn đem lại cái tốt cho người, giúp người làm việc tốt, không thúc đẩy người làm việc xấu. Còn kẻ tiểu nhân thì trái ngược lại.
-
- Người quân tử có đạo đức cao thượng thấy việc bất bình ra tay tương trợ. (Ảnh: Shutterstock)
- Kiến hiền tư tề yên, kiến bất hiền nhi nội tự tỉnh dã - Luận Ngữ
Thấy bậc hiền tài, suy nghĩ cách để mình cũng như họ, thấy người xấu kém thì tự hướng nội kiểm điểm mình tại sao mình lại thấy cảnh này, phải chăng mình cũng có điều tương đồng?
- Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân - Luận Ngữ
Điều mình không muốn (Đau khổ, tai ương, hoạn nạn) thì đừng làm cho người khác.
- Đương nhân bất nhượng ư sư - Luận Ngữ
Nhìn thấy việc tốt thì phải làm ngay, không cần do dự, dù cho bên cạnh là thầy mình đi chăng nữa cũng nên giành lấy mà làm.
- Quân tử dục nột ư ngôn nhi mẫn ư hành - Luận Ngữ
Người quân tử nói năng thận trọng, từ từ nhưng hành động lại cần nhanh chóng.
- Nhị nhân đồng tâm, kỳ lợi đoạn kim; đồng tâm chi ngôn, kỳ khứu như lan - Chu Dịch
Hai người đồng lòng, như dao sắc có thể chặt đứt kim loại. Lời nói đồng lòng như hoa lan ngát hương nơi núi sâu.
- Quân tử tàng khí ư thân, đãi thời nhi động - Chu Dịch
Người quân tử dẫu có tài năng siêu quần, kỹ nghệ xuất chúng cũng không bao giờ đem khoe khoang thể hiện trước mặt người khác mà chỉ mang ra dùng khi cần thiết.
- Mãn chiêu tổn, khiêm thọ ích - Thượng Thư
Tự mãn với thành tích của mình sẽ dẫn đến tổn thất, hại thân. Khiêm cung tự thấy thân mình có chỗ chưa đủ mới có thể thu được lợi ích.
- Nhân bất tri nhi bất uẩn, bất diệc quân tử hồ - Luận Ngữ
Nếu bản thân đạt được một thành tựu nào đó nhưng lại không ai thấu hiểu thì bản thân cũng chẳng vì thế mà buồn chán. Đây chính là phong thái của người quân tử.
- Ngôn tất tín, hành tất quả - Luận Ngữ
Lời nói ra nhất định phải giữ chữ tín, việc đã xác định làm, nhất định phải kiên trì làm cho được.
-
- Lời nói ra nhất định phải giữ chữ tín. (Ảnh chụp phim Tam Tự Kinh)
- Tam nhân hành, tất hữu ngã sư yên, trạch kỳ thiện giả nhi tòng chi, kỳ bất thiện giả nhi cải chi - Luận Ngữ
Ba người ở cùng nhau ắt có một người là thầy của mình, trong đó có một người đáng để ta học một phương diện nào đó, ta chọn điểm tốt của họ mà học, nhìn điểm xấu của họ mà tránh.
- Quân tử cầu chư kỷ, tiểu nhân cầu chư nhân - Luận Ngữ
Quân tử tự trách mình, nhìn thiếu sót bản thân, tìm ra vấn đề, tiểu nhân bới lông tìm vết, luôn tìm lỗi của người khác.
- Quân tử thản đãng đãng, tiểu nhân trường thích thích - Luận Ngữ
Người quân tử tấm lòng rộng mở, tư tưởng thanh tịnh, cử chỉ hành động cũng an nhiên tự tại. Tiểu nhân thì tâm tư tạp niệm, lo lắng sợ hãi, sợ gánh trách nhiệm, hành động thì vội vàng hấp tấp, đứng ngồi không yên.
- Bất oán thiên, bất ưu nhân - Luận Ngữ
Trong bất kể khó khăn cản trở nào cũng không trách Trời oán người.
- Bất thiên nộ, bất nhị quá - Luận Ngữ
Phạm phải sai lầm không được oán trách người khác, càng không được tái phạm lần sau.
- Đức bất cô, tất hữu lân - Luận Ngữ
Người có đạo đức sẽ không cảm thấy cô đơn. (Đức ở đây có nghĩa là người có đạo đức, ‘bất cô’ chính là không cảm thấy cô đơn, có nghĩa là, người có đạo đức sẽ không cảm thấy cô đơn).
(Còn tiếp…)
Minh Vũ
Theo: soundofhope.org
Ngoài những câu đạo học của người xưa, bạn đọc có thể xem thêm những câu nói hay về các chủ đề khác ở đây:
- 100 câu đạo học của người xưa, xem xong hiểu phận làm người (P2)
- Những câu nói hay về nỗ lực học tập và ý chí kiên cường
- Những câu nói lạc quan, yêu thương khiến bạn thêm tin yêu cuộc sống
- Những câu nói hay về nhân cách sống sâu sắc và ý nghĩa
- 10 câu nói trí tuệ ngưng kết Tinh - Khí - Thần của cổ nhân
- 10 câu cổ ngữ giúp bạn "đứng trên vai người khổng lồ"
- 20 câu ngắn gọn truyền cảm hứng giúp bạn đối diện với mọi khó khăn
- 50 câu kinh điển hữu ích trong “Luận Ngữ” giúp nâng cao tầng thứ
