Đại Đạo trị quốc (P-5): Luận về khái niệm "Trung Quốc"

Giúp NTDVN sửa lỗi

Trung Quốc hiện nay được người ta coi là tên gọi của một quốc gia, nhưng trong lịch sử hàng ngàn năm thì khái niệm "Trung quốc", "Trung Hoa" lại mang nội hàm hoàn toàn khác biệt. Thế nên các nước có nền văn minh nhân đức, lễ nhạc như Nhật Bản, Đại Việt, Triều Tiên (Cao Ly) cũng tự xưng là "Trung quốc" là có nguồn gốc như thế...

Xem lại:
Đại Đạo trị quốc (Phần 4): Đạo bá vương
Đại Đạo trị quốc (Phần 6): Ba báu vật trị quốc

Khái niệm về Trung Quốc

Ở mảnh đất mà chúng ta gọi là "Trung Quốc" hiện nay thì trong lịch sử, hoàng đế các triều đại chỉ xây dựng "Triều đại" chứ không phải là "Quốc gia". Họ tạo dựng chỉ là tên triều đại chứ không phải là tên nước.

Theo các văn hiến còn tồn tại đến nay thì thời kỳ đầu, triều Chu tự xưng là "Trung quốc", sau này các triều đại kế thừa cũng đều tự xưng là "Trung quốc". Bất kể là các triều đại thay đổi như thế nào, cho dù là khi tộc người Di mọi vào làm chủ Trung Nguyên, xây dựng các triều đại thì cũng tự xưng là "Trung quốc", tự coi là Thiên triều... tiền lệ này chưa từng thay đổi.

Về hình thái ý thức thì "Trung quốc" không phải là khái niệm một quốc gia cụ thể, mà nó mang ý nghĩa là "nước trung tâm", nên cũng gọi là Trung Thổ hoặc Trung Nguyên (Vùng đất trung tâm), Thần Châu (Vùng đất của các vị Thần), Trung Hoa (Vùng văn minh trung tâm).

Nội hàm "trung tâm" của nó là nơi được Thần lựa chọn, kế thừa văn hóa Thần truyền chính thống.

Trong các chế độ cổ thời Tiên Tần, quốc gia của thiên tử nằm ở vị trí trung tâm lục địa, đó là trung tâm của thiên hạ, cũng là trung tâm của hết thảy các nền kinh tế, văn hóa, chính trị, v.v. Đó là nơi Thần truyền văn minh, là đầu nguồn lan tỏa thực thi giáo hóa văn minh ra bốn phương. Lấy quốc gia của thiên tử làm trung tâm, xung quanh quốc gia của thiên tử được phân chia thành 5 khu vực khác nhau dựa theo cự ly xa gần khác nhau, lấy 500 dặm làm ranh giới, thực thi chính sách và giáo hóa khác nhau, gọi là Ngũ Phục. Chương Vũ Cống sách Thượng Thư phân chia và gọi là: Điện Phục, Hầu Phục, Tuy Phục, Yếu Phục, Hoang Phục.

Về hình thái ý thức thì "Trung quốc" không phải là khái niệm một quốc gia cụ thể, mà nó mang ý nghĩa là "nước trung tâm", nên cũng gọi là Trung Thổ hoặc Trung Nguyên
Về hình thái ý thức thì "Trung quốc" không phải là khái niệm một quốc gia cụ thể, mà nó mang ý nghĩa là "nước trung tâm", nên cũng gọi là Trung Thổ hoặc Trung Nguyên. (Ảnh: Shutterstock)

Sách Thượng thư có ghi chép rằng, sau khi Đại Vũ trị thủy thành công, ông phân chia lại thiên hạ thành cửu châu (9 châu), đồng thời chế định ra Ngũ Phục:

Khu vực 500 dặm xung quanh kinh đô của thiên tử gọi là Điện Phục. Khu vực này chủ yếu phụ trách sản xuất nông nghiệp, giao nộp thuế khóa để phụng sự thiên tử.

Khu vực 500 dặm ngoài Điện Phục gọi là Hầu Phục. Khu vực này chủ yếu là đất phong cấp cho các khanh đại phu, chư hầu để bảo vệ quốc gia của thiên tử.

Khu vực 500 dặm bao quanh Hầu Phục gọi là Tuy Phục. Khu vực này chủ yếu tùy theo tình hình người dân mà thi hành giáo hóa và phát triển vũ lực để bảo vệ quốc gia.

Khu vực 500 dặm xung quanh Tuy Phục là Yếu Phục. Đây là nơi cư trú của các tộc Di, chủ yếu là để họ tuân theo kỷ cương phép tắc, chung sống hòa thuận.

Khu vực 500 dặm bao quanh Yếu Phục là Hoang Phục. Đây là nơi cư trú chủ yếu của người Man, và tội nhân đi đày ở vùng đất hoang vu.

Thiên tử căn cứ theo mô thức này, từ vùng đất trọng yếu là Kỳ Phục ở tầng trong cùng quản lý từng tầng, từng tầng đối với các quốc gia phiên thuộc ở xa, thực thi giáo hóa văn minh theo từng cấp, từng cấp, thực hiện đồng thời "văn trị võ vệ" (dùng văn hóa để trị sửa, dùng quân sự để bảo vệ), khiến nền giáo hóa của văn minh Thần truyền ảnh hưởng đến cả các nơi Man Di hoang vu, xa tít bốn phương. Mô thức này chính là nguyên bản của các mô hình trị quốc các triều đại Trung Hoa.(23)

Văn hóa Thần truyền và các Đạo trị quốc

Trong khái niệm "văn hóa Thần truyền" Trung Hoa có: quân quyền Thần thụ (quyền vua là do Thần trao cho), thiên tử là con của Thượng Thiên, là đại biểu ở nhân gian do Thượng Thiên lựa chọn. Thiên tử đại biểu cho chúng Thần thực hiện Thiên ý ở nhân gian, thi hành giáo hóa của Thần trong thiên hạ. Do đó quốc gia của thiên tử là "Trung Quốc" (nước trung tâm), nó đại diện cho cội nguồn và sự chính thống của văn hóa Trung Hoa, nó nâng đỡ các triều đình bốn cõi trong thiên hạ. Trên mảnh đất Thần Châu, các quốc gia, dân tộc bất kể lãnh thổ lớn nhỏ, chủng tộc khác biệt, chỉ cần là họ kế thừa chính thống nền văn hóa Thần truyền thì chính là Trung quốc, khi đó đế vương chính là "thiên tử" mà Thượng Thiên lựa chọn.

Trên mảnh đất Thần Châu, các quốc gia, dân tộc bất kể lãnh thổ lớn nhỏ, chủng tộc khác biệt, chỉ cần là họ kế thừa chính thống nền văn hóa Thần truyền thì chính là Trung quốc, khi đó đế vương chính là "thiên tử" mà Thượng Thiên lựa chọn.
Trên mảnh đất Thần Châu, các quốc gia, dân tộc bất kể lãnh thổ lớn nhỏ, chủng tộc khác biệt, chỉ cần là họ kế thừa chính thống nền văn hóa Thần truyền thì chính là Trung quốc, khi đó đế vương chính là "thiên tử" mà Thượng Thiên lựa chọn. (Ảnh: Shutterstock)

Lịch sử Trung Hoa khởi nguồn từ Hoàng Đạo, sau đó có Đế Đạo, Vương Đạo, Bá Đạo, cho đến vương triều hoàng đế đại nhất thống bắt đầu từ Tần Thủy Hoàng. "Hoàng" trực tiếp đại diện cho Trời và Thần, giáng thế với thân phận của Thần, trực tiếp triển hiện Thần tích, truyền thụ trí huệ của Thần cho con người, mở ra cội nguồn văn hóa Thần truyền.

"Đế" tuy không thần thông quảng đại như "Hoàng", nhưng cũng xuất hiện dưới trạng thái "nửa Thần, nửa nhân", có thể trực tiếp câu thông với Trời Đất và Thần linh, đại biểu cho ý chí của Trời Đất, Thần linh, thực hiện Thần tích, tiếp tục hoàn thiện và xây dựng thể hệ văn hóa Thần truyền. Cho đến thời kỳ Chuyên Húc Đế trong Ngũ Đế với sự kiện "Tuyệt địa thiên thông" (Cắt đứt đường thông giữa trời và đất), đã cắt đứt sự câu thông và mối liên hệ trực tiếp giữa nhân loại với Thần. Con người đã rời xa Trời và Thần với khoảng cách càng ngày càng lớn, khi đó các bậc đế vương cũng càng ngày càng tiếp cận với người phàm. Nền văn hóa Thần truyền cũng từ đây bước vào thời đại nhân văn.

Đến cuối thời kỳ Vương Đạo, đế vương xuất hiện hoàn toàn trong trạng thái người phàm. Họ không còn có thể trực tiếp câu thông với Trời Đất, Thần linh được nữa, không thể trực tiếp triển hiện Thần tích, chỉ còn có thể duy trì liên kết với Trời Đất, Thần linh thông qua một môi trường then chốt là văn hóa Thần truyền. Thông qua các phương thức như thờ tế, chiêm bói, xem thiên tượng... để câu thông với Trời Đất, Thần linh.

Mạch văn hóa Thần truyền như vậy đã xuyên suốt toàn bộ lịch sử Trung Hoa. Văn hóa đối ứng ở nhân gian liên kết với chỉnh thể thể hệ vũ trụ, đại biểu cho ý chí và giáo hóa của Thượng Thiên, đó chính là ý nghĩa trung tâm của khái niệm "Trung Quốc", "Trung Hoa".

Nếu mạch văn hóa Thần truyền Trung Hoa này không bị cắt đứt thì trên vùng đất Thần Châu, bất kể triều đại nào, cương vực nào, chính quyền nào... thay đổi như thế nào chăng nữa thì khái niệm Trung quốc sẽ vĩnh viễn tồn tại. Trong lịch sử đã có những lần các tộc người Di vào làm chủ vùng Trung Nguyên, nhưng họ vẫn đồng hóa và kế thừa "y bát" của văn hóa Thần truyền Trung Hoa, do đó khái niệm về một Trung Quốc truyền thống vẫn luôn tồn tại. Từ khi Đảng Cộng sản Trung Quốc chiếm Trung Hoa đã dốc sức cắt đứt mạch văn hóa Thần truyền này. Thế nên vùng Trung Quốc ngày nay không phải là "Trung quốc", không còn là Trung Hoa theo đúng nội hàm của khái niệm Trung quốc hàng ngàn năm nay nữa. Do đó, cái gọi là nước Trung Quốc hiện nay không còn là nước trung tâm, nền văn minh trung tâm nữa mà là nơi tràn đầy những thứ giả ác, độc hại, tranh giành, lừa bịp, tàn hại nhau vì vật chất, vì tiền bạc và danh lợi...

Từ khi Đảng Cộng sản Trung Quốc chiếm Trung Hoa đã dốc sức cắt đứt mạch văn hóa Thần truyền này. Thế nên vùng Trung Quốc ngày nay không phải là "Trung quốc", không còn là Trung Hoa theo đúng nội hàm của khái niệm Trung quốc hàng ngàn năm nay nữa.
Từ khi ĐCSTQ chiếm Trung Hoa đã dốc sức cắt đứt mạch văn hóa Thần truyền này. Thế nên vùng Trung Quốc ngày nay không phải là "Trung quốc", không còn là Trung Hoa theo đúng nội hàm của khái niệm Trung quốc hàng ngàn năm nay nữa. (Ảnh: Getty)

Trung Quốc là nơi Thượng Thiên chọn để truyền thừa văn hóa Thần truyền, do đó những người đứng đầu thể chế dùng phương thức nào để trị quốc sẽ có ảnh hưởng cực kỳ rộng lớn.

Thượng Thiên ắt sẽ đặt định phương thức trị sửa Trung Quốc trong lịch sử, dung nhập vào mạch văn hóa Thần truyền Trung Hoa để đế vương các triều đại lựa chọn sử dụng.

Thời kỳ Đông Chu là thời kỳ thành thục và tổng kết cuối cùng các phương thức của đạo trị quốc. Khi đó "bách gia tranh minh" (trăm nhà lên tiếng), các học thuyết trị quốc của các gia phái như trăm hoa đua nở, vàng thau lẫn lộn. Đến triều Tần thống nhất Trung Quốc, xây dựng nên triều đại nhất thống đầu tiên, các học thuyết trị quốc của các gia phái cũng đã đặt định thành thục. Cuối cùng các học thuyết trị quốc đã hình thành một thể hệ hoàn chỉnh, có thể độc lập thực thi gồm có: Đạo gia, Nho gia và Pháp gia.

Đạo gia trị quốc chủ trương "vô vi nhi trị". Hoàng Đạo và Đế Đạo có thể quy về phạm vi trị quốc của Đạo gia; Nho gia thi hành nhân nghĩa, dùng lễ nhạc trị quốc, chủ trương Vương Đạo; Pháp gia trọng hình danh, pháp, thuật, dùng vũ lực cường quyền để uy hiếp thiên hạ, chủ trương Bá Đạo.

Sự kiến lập triều Tần chính là mốc ranh giới phân chia lịch sử Trung Quốc, vì vậy Tần Thủy Hoàng được gọi là "Tổ Long", "Thủy Hoàng Đế". Triều Tần chủ yếu sử dụng Bá Đạo, phương thức trị quốc có thiên hướng Pháp gia. Nhưng vận mệnh triều Tần vô cùng ngắn ngủi, chỉ mười mấy năm đã bị diệt vong.

Sau khi Tần diệt vong, triều Hán kiến lập, liên tiếp trải qua chinh chiến, triều Hán sau khi lập quốc thì quốc lực vô cùng suy yếu, người dân khốn khổ, sản xuất hoang phế. Do đó thời kỳ đầu triều Hán chủ trương dùng Đạo gia trị quốc, đề xướng "vô vi nhi trị" (Lúc này "vô vi nhi trị" đã không còn là vô vi nhi trị với ý nghĩa đích thực nữa). Thời kỳ này đã đặt ra các phương châm trị quốc như: "cho dân nghỉ ngơi", "nhẹ thuế khóa, lao dịch", "thanh tĩnh kiệm ước"... khiến người dân có đủ thời gian khoan thư để khôi phục lại sản xuất, nước giàu binh mạnh. Do đó sau khi trải qua thời thịnh trị "Văn Cảnh chi trị", đến thời Hán Võ Đế thì triều Hán đã phát triển đến cực thịnh, quốc lực cực kỳ phồn vinh.

Thời Hán Võ Đế "Phế bỏ Bách gia, độc tôn Nho thuật", chủ yếu dùng Nho gia, đã xác định tư tưởng Nho gia ở vị trí chủ đạo trong việc trị quốc, khai mở ra mô hình trị quốc "ngoại Nho nội Đạo" trong lịch sử.

Các triều đại trong lịch sử sau này đều lấy mô hình "ngoại Nho nội Đạo" làm chủ đạo, bên ngoài sử dụng Nho gia, bên trong sử dụng Đạo gia, một mạch cho đến khi kết thúc triều Thanh không có biến động. Tuy nhiên Bá Đạo cũng có lúc được sử dụng xen kẽ, song song. Ví như Hán Tuyên Đế từng giáo huấn thái tử (Hán Nguyên Đế) rằng: "Chế độ của triều Hán cần sử dụng song song Vương Đạo và Bá Đạo".

Theo Lý Đạo Chân - Visiontimes
Trung Hòa biên dịch

- Chú thích:

  1. "Thượng thư - Vũ Cống": Ngũ bách lý Điện Phục: Bách lý phú nạp tổng, nhị bách lý nạp trất, tam bách lý nạp kiết, phục tứ bách lý túc, ngũ bách lý mễ. Ngũ bách lý Hầu Phục: Bách lý thái, nhị bách lý nam bang, tam bách lý chư hầu. Ngũ bách lý Tuy Phục: Tam bách lý quỹ văn giáo, nhị bách lý phấn vũ vệ. Ngũ bách lý Yếu Phục: Tam bách lý Di, nhị bách lý Thái. Ngũ bách lý Hoang Phục: Tam bách lý Man, nhị bách lý Lưu. Đông tiệm ư hải, Tây bị ư Lưu Sa, Sóc Nam kị thanh giáo cật ư tứ hải.
  2. "Hán thư - Nguyên Đế kỷ": Nhà Hán tự có chế độ, vốn dùng lẫn Bá - Vương Đạo, dùng đức giáo thuần chính thế nào, hãy dùng nền nhân chính nhà Chu.



BÀI CHỌN LỌC

Đại Đạo trị quốc (P-5): Luận về khái niệm "Trung Quốc"