Lợi ích vô cùng: Cách chọn bạn kết giao đầy trí tuệ của người xưa [Radio]

Giúp NTDVN sửa lỗi

Chỉ cần bạn chính trực, tự nhiên bạn sẽ thu hút những người chính trực như mình. Vì vậy, nếu muốn kết giao với bạn hữu đáng tin cậy, trước hết bản thân cần phải là một người đáng tin cậy.

Từ "đáng tin cậy” ngày nay dường như được ngày càng nhiều người sử dụng. Một số người lấy nó như làm câu cửa miệng: “Thực sự đáng tin cậy không?”.

Trong xã hội thông tin phát triển như hiện nay, các loại thông tin trên điện thoại di động tràn ngập. Dường như vòng kết nối bạn bè rất lớn, so với các thế hệ trước không biết đã phong phú hơn bao nhiêu. Tuy nhiên, làm thế nào chúng ta có thể thực sự tìm được những người đáng tin cậy? Đây là mục tiêu mà rất nhiều người vẫn đang tìm kiếm. Vậy người xưa xem việc kết giao với bạn “đáng tin cậy” như thế nào?

Người xưa kết bạn

Người xưa rất thận trọng trong cách kết bạn và có Đạo kết giao. Chẳng hạn, Khổng Tử đã khuyên răn các đệ tử: “Ích giả tam hữu, tổn giả tam hữu. Hữu trực, hữu lượng, hữu đa văn, hữu hĩ. Hữu liền ích, hữu thiện nhu, hữu liền nịnh, tổn hĩ”.

Tạm dịch: Có ba kiểu bạn có ích và ba kiểu bạn có hại. Kết giao với người chính trực không vụ lợi, kết giao với người khoan dung, kết giao với người hiểu biết sâu rộng, sẽ đều có ích đối với đức hạnh của chúng ta. Nếu như kết giao với người xảo ngôn, kết giao với người a dua, kết giao với người xu nịnh, thì đều sẽ tổn hại đức hạnh của chúng ta”.

Có ba kiểu bạn có ích và ba kiểu bạn có hại.
Có ba kiểu bạn có ích và ba kiểu bạn có hại. (Ảnh: Epoch Times)

Khổng Tử cho rằng, kết bạn cần phải là người chính trực, trung thực giữ chữ tín, và kiến ​​thức uyên bác, trong đó nhân phẩm là quan trọng nhất.

Mạnh Tử cho rằng kết bạn nên “hữu kỳ đức dã bất khả dĩ hữu hiệp dã”. Nghĩa là: Bạn bè kết giao vì đức hạnh, không phải vì nhờ cậy điều gì”.

Trang Tử lại cho rằng: “Quân tử chi giao đạm nhược thủy, tiểu nhân chi giao cam nhược lễ”.

Nghĩa là: “Người quân tử kết giao bình lặng, thanh đạm như nước, kẻ tiểu nhân kết giao nồng nàn, ngọt ngào như rượu ngon”.

Bậc quân tử kết giao tuy nhạt nhưng thản đãng, tâm đầu ý hợp, còn kết giao của kẻ tiểu nhân lại lấy lợi ích làm cơ sở.

Trong “Kê minh ngẫu ký” Tô Tuấn thời đại nhà Minh có phân chia bạn bè thành bốn loại. Úy hữu (Bạn kính sợ) là những người bạn khuyên nhủ nhau rèn giũa phẩm hạnh, thẳng thắn nhắc nhở khuyết điểm.

Mật hữu (Bạn chí thân) là những người bạn thân thiết, tâm giao, có thể cùng sinh tử.

Nặc hữu (Bạn rượu thịt) là những người bạn xảo ngôn, lời nói hoa mỹ, chỉ nói về ăn uống và vui chơi.

Tặc hữu (Bạn đạo tặc) là những chỉ có thể đồng cam, còn lúc nguy nan thì giậu đổ bìm leo.

Khổng Tử cho rằng, kết bạn cần phải là người chính trực, trung thực giữ chữ tín, và kiến ​​thức uyên bác, trong đó nhân phẩm là quan trọng nhất.
Khổng Tử cho rằng, kết bạn cần phải là người chính trực, trung thực giữ chữ tín, và kiến ​​thức uyên bác, trong đó nhân phẩm là quan trọng nhất.

Nói là làm, chân thành thủ tín mới đáng tin cậy

Trong “Úc ly tử” có ghi chép về một câu chuyện như sau.

Vùng Tế Dương có một thương nhân giàu có, một lần đi thuyền qua sông thì bị chìm, trong cơn nguy kịch, ông đã bám lấy đám cỏ khô trôi trên sông và kêu cứu.

Một người đánh cá chèo chiếc thuyền nhỏ đến cứu, thuyền chưa kịp chèo tới nơi thì người thương nhân vội hét lớn: “Tôi là người giàu ở Tế Thượng, nếu cứu tôi, tôi sẽ cho anh một trăm lạng bạc”.

Sau khi được người đánh cá chở vào bờ, vị thương nhân chỉ cho người đánh cá mười lạng bạc. Người đánh cá hỏi ông ta: “Ông đã hứa cho tôi một trăm lạng khi tôi cứu ông, nhưng bây giờ ông chỉ cho mười lạng, e rằng không hợp lý”.

Thương nhân lập tức thay đổi sắc mặt nói: “Anh là một ngư dân, một ngày có thể kiếm được bao nhiêu? Bây giờ một lúc lại có được 10 lượng bạc, vẫn còn chưa vừa lòng sao?”

Người đánh cá bực mình bỏ đi. Sau một vài ngày, người thương nhân này đi thuyền xuôi theo sông Lữ Lương về phía Đông, thuyền va vào đá ngầm và chìm, tình cờ người đánh cá kia cũng ở ngay gần đó khi thuyền bị chìm. Có người thấy người đánh cá không ra tay giúp đỡ, đã hỏi anh ta: “Tại sao anh không cứu người ta?”.

Người đánh cá khinh miệt đáp: “Đây là kẻ đã hứa cho tôi một trăm lạng bạc, nhưng rồi lại không giữ lời”.

Thế là người đánh cá neo thuyền bên bờ, quan sát vị thương nhân vùng vẫy la hét cầu cứu trong dòng nước và cuối cùng chìm nghỉm…

Nói mà không giữ lời, chắc chắn là người thất tín. Người thương nhân Tế Dương kể trên vì không giữ lời hứa, cuối cùng đã mất đi sinh mạng quý giá nhất của mình. Người xưa nói: “Lời hứa là vàng”. Trung thực và giữ chữ tín là điều vô cùng quan trọng. Một người trung thực và giữ chữ tín mới là đáng để kết giao, và mới là một người đáng tin cậy.

Người xưa nói: “Lời hứa là vàng”. Trung thực và giữ chữ tín là điều vô cùng quan trọng.
Người xưa nói: “Lời hứa là vàng”. Trung thực và giữ chữ tín là điều vô cùng quan trọng. (Họa sĩ: Chí Thanh/ Đại Kỷ Nguyên)

Làm việc chắc chắn, không xảo trá mới đáng tin cậy

Một câu chuyện lưu truyền kể rằng: một người nhà giàu thuê hai người thợ xây để sửa chữa hàng rào. Người thợ xây trẻ tuổi làm việc nhanh nhẹn, trong vòng chưa đầy một ngày đã xây xong một bức tường và trong lòng người thợ này cảm thấy rất tự hào. Anh ta nói với người thợ già: “Nếu bác dùng những tảng đá lớn đó để xây tường thì sẽ xong nhanh và sớm lấy được tiền công”.

Người thợ già nhìn bức tường do người thợ trẻ tuổi xây, tầng tầng lớp lớp các tảng đá lớn, lồi lõm gồ ghề, rất không chắc chắn. Người thợ già mỉm cười và nói vô cùng sâu sắc: "Bức tường này, cần phải xây thật chắc bằng những viên đá nhỏ mới có thể chống đỡ được những viên đá lớn. Nếu vì tham muốn nhanh mà loại bỏ những viên đá nhỏ đi, những viên đá lớn không được chống đỡ, thì bức tường sẽ nhanh chóng đổ sập. Tôi muốn xây cho nó đẹp mắt, chắc chắn và bền, vì vậy tôi không quá để ý vào tốc độ làm nhanh chậm ra sao”.

Người thợ trẻ tuổi không coi trọng những lời khuyên nhủ đó, cho rằng người thợ già thật ngu ngốc. Đêm đó, trời mưa to, những bức tường bằng đá lớn bị sập hết, chỉ còn những bức tường bằng đá nhỏ đứng vững vàng. Cuối cùng, người nhà giàu sa thải người thợ trẻ tuổi, và không ngớt lời khen ngợi tay nghề của người thợ già, hơn nữa còn yêu cầu người thợ già sửa lại tất cả các bức tường tiền công rất hậu hĩnh.

Người thợ già đã dùng những cách xử lý “vụng về” đáp lại tất cả những cơ xảo, đi từng bước chắc chắn, không những xây được bức tường vững chắc nhất, mà còn lấy được lòng người. Đúng như cổ nhân từng nói: “dĩ thiên hạ chi chí chuyết, ứng thiên hạ chi chí xảo” (lấy điều vụng về nhất để đáp lại điều xảo trá nhất). Chỉ khi bạn sẵn sàng bỏ công sức làm việc chăm chỉ, bạn mới có thể đạt được “công phu thực sự”. Đó chính là đáng tin cậy.

Chỉ khi bạn sẵn sàng bỏ công sức làm việc chăm chỉ, bạn mới có thể đạt được “công phu thực sự”
Chỉ khi bạn sẵn sàng bỏ công sức làm việc chăm chỉ, bạn mới có thể đạt được “công phu thực sự”. (Ảnh: NTD Việt Nam tổng hợp qua Wikipedia - CC BY 3.0)

Giữ vững chuẩn tắc làm người mới là đáng tin cậy

Trong “Luận ngữ tập chú”, Chu Hi chú giải rằng: “Hữu sở dĩ phụ nhân, bất như kỷ, tắc vô ích nhi hữu tổn”.

Nghĩa là: Kết giao bạn bè là để trợ giúp những việc nhân đức, nếu bạn bè không có đức hạnh như mình thì kết giao chỉ vô ích, hơn nữa còn bị tổn hại.

Nhân, lễ, nghĩa, trí, tín, ôn, lương, cung, khiêm. Cổ đại ấy lễ, nghĩa, liêm sỉ làm ‘quốc chi tứ duy’ (bốn giềng mối duy trì quốc gia). Chân thành, thiện lương, khoan dung, làm việc biết nghĩ cho người khác, không vì lợi ích của bản thân mà làm tổn hại người khác, và giữ gìn chuẩn tắc làm người, đó mới là đáng tin cậy .

Trong “Cảnh thế thông ngôn” cũng đề cập rằng: “Nội hữu quân tử, môn ngoại quân tử chí”. (Trong nhà có quân tử thì ngoài cửa có những người quân tử tìm đến)

Có nghĩa là: Chỉ cần bạn chính trực, tự nhiên bạn sẽ thu hút những người chính trực như mình. Vì vậy, nếu muốn kết giao với bạn hữu đáng tin cậy, trước hết bản thân cần phải là một người đáng tin cậy.

Minh An
Theo SOH



BÀI CHỌN LỌC

Lợi ích vô cùng: Cách chọn bạn kết giao đầy trí tuệ của người xưa [Radio]