Chuyện kể rằng, vào thời nhà Lý, ở phủ Thường Tín khi xưa có một viên quan thanh liêm tên là Dương Đức Công chuyên coi giữ việc hình án. Trong công việc, Dương Đức Công luôn quan tâm xét rõ mọi điều oan khuất, khiến các sự vụ đều được phán xử rất công bằng…
Trước sự nhân từ phúc hậu của Dương Đức Công, người thời bấy giờ đều hết lời khen ngợi. Tuy nhiên, đã 50 tuổi mà Đức Công vẫn không có con trai. Một ngày nọ, ông chợt bị ốm nặng rồi chết, hồi lâu lại tỉnh và bảo với mọi người rằng:
— Ta vừa đến một chỗ thành mực vách sắt, toan bước chân vào thì có một viên chức ngăn lại. Người ấy dẫn ta đi sang phía hữu, thấy có những cửa đỏ biển son. Vén áo đi qua cửa này thì thấy san sát những tòa nhà rộng dài, có đến hơn trăm người thắt đai đứng hầu sau trước. Giữa có hai vị mặc áo bào tía ngồi đối diện nhau ở bên một cái án, họ đưa mắt cho viên chức kia bảo lấy sổ son của họ Dương ra xem, một lát hai vị cùng nhìn nhau bảo rằng:
— Dương gian thật không có người nào được thế, cứu sống cho mọi người nhiều lắm. Chỉ tiếc hưởng tuổi không dài và dòng sau không người nối dõi. Người như thế mà không biểu dương thì làm sao khuyến khích cho kẻ khác được; ta sẽ phải tâu lên Thượng đế.
Bèn truyền cho Đức Công hẵng xuống tạm nghỉ ở hành lang phía đông. Chừng độ nửa ngày, hai vị ấy lại sai dẫn Đức Công vào, bảo rằng:
— Nhà ngươi ngày thường vốn có tiếng là người lương thiện. Thượng đế khen ngợi, ban cho một người con trai tốt và cho sống lâu thêm hai kỷ [mỗi kỷ bằng 12 năm] nữa. Nên mau về đi mà cố gắng làm điều âm đức, đừng bảo là Thần Phật cõi trên không biết gì đến.
Đoạn sai viên chức kia dẫn về. Khi ra khỏi cửa, Dương hỏi rằng:
— Chẳng hay đây là dinh tòa nào? Ai là người coi giữ công việc?
Viên chức ấy nói:
— Đó là một tòa trong 24 tòa ở Phong Đô; phàm người mới chết đều phải qua cả. Người nào tên ghi ở sổ son, may ra còn có khi sống mà về được, chứ đã tên ghi sổ mực thì chẳng còn mong gì. Nếu ông không phải người xưa nay hết lòng làm thiện thì cũng khó bề thoát được.
Nói đoạn hai người cùng nhau từ biệt, rồi ông bừng tỉnh như một giấc chiêm bao.
-
- Tượng Lục Vũ tại Tây An (Ảnh: Wikimedia)
Tiên thượng giới đầu thai đất Việt…
Lại nói, bà vợ Dương Đức Công cũng nói là đêm qua lúc cuối canh một, bà thấy có ngôi sao nhỏ rơi vào lòng, người bỗng thấy rung động.
Rồi kể từ dạo đó bà có mang, đầy năm sinh ra được một cậu con trai, đặt tên là Dương Thiên Tích. Tính Thiên Tích thích uống trà lắm, thường tự ví mình như Lư Đồng, Lục Vũ đời xưa. Thiên Tích bản tính thông minh, học vấn rộng rãi, phàm sách vở văn chương cổ kim, không cái gì là không mẫn tiệp. Đức Công thấy con như vậy, mừng mà rằng:
— Thế là ta có dòng giống rồi!
Bèn thường ngày chuyên đem những đạo lý chân chính ra dạy con. Sau đó 24 năm thì rồi Đức Công vô bệnh mà mất; Thiên Tích thương xót rất mực, xa gần hay tin ai nấy cũng đều cảm động.
Khi đã hết tang cha, Thiên Tích sớm hôm học hành, không hề trễ biếng. Nhưng gia cảnh họ Dương khi này đã ngày một thêm sa sút nghèo nàn, ăn tiêu không đủ. Láng giềng hàng xóm thấy chàng nghèo thường đem lòng khinh. Chàng than rằng:
— Cha ta thuở trước cứu sống được cho hàng nghìn người, mà rút lại không cứu sống được một đứa con. Làm thiện như thế phỏng có ích gì!
Nói chưa dứt lời, bỗng thấy một người áo mũ chững chạc, tự xưng là quan đại phu họ Thạch, đến vái chào mà rằng:
— Ngày xưa tôi từng chịu ơn dày của Dương công, không biết lấy gì đền báo. Nay có đứa con gái là Hán Anh, vậy xin trao gả cho cậu để hầu hạ chăn gối. Cậu nên tự bảo trọng lấy mình, đừng vì cớ nghèo mà để tiêu mòn mất đi chí hướng.
Nói xong chợt biến đi đằng nào mất. Thiên Tích rất lấy làm quái lạ, bèn ghi nhớ lấy những lời nói ấy. Nhân nghe ở huyện Tiên Du phủ Bắc Ninh có Trần tiên sinh dạy học trò đến mấy trăm người, chàng bèn cắp sách đến theo học, ở ngụ tại một nhà trong xóm Thanh Lân. Xóm ấy có một nhà cự phú họ Hoàng, thấy Thiên Tích mặt mũi khôi ngô, văn chương thông thái, bèn có ý muốn kén chàng làm rể. Người chồng phú hộ bảo với vợ rằng:
— Nhà ta mấy đời lấy nghề buôn bán mà khởi phát, hiện tiền của chẳng thiếu gì, chỉ thiếu có người rể tốt. Nay có Dương Thiên Tích ở trọ bên láng giềng, thật là một tay hào kiệt; vả lại xem tướng mạo sau này chắc có thể làm nên. Con bé nhà ta tuổi cũng lớn rồi; mối lương duyên, ngoài đám ấy thì còn đám nào hơn nữa!
Người vợ nghe thế cũng bằng lòng. Họ Hoàng bèn đón Dương Thiên Tích đến làm rể, phàm những phí tổn về lễ cưới và học hành của chàng, bên nhà vợ đều tự chi ra cả. Thiên Tích rất mừng rỡ và sung sướng. Nhưng thường trong lúc vắng vẻ, chàng hay ngồi ngẩn ra nghĩ ngẫm, gấp sách lại thở dài. Người vợ một khi bắt gặp, nhân hỏi han duyên cớ. Chàng nói:
— Ngày xưa tôi thấy có vị Thần hiện lên, bảo tôi sẽ lấy người vợ họ Thạch tên là Hán Anh. Nay tôi may mắn được vào làm rể chốn cao môn nhà họ Hoàng ta. Như thế là lời Thần bảo về việc ấy không đúng; vậy chắc việc thành đạt sau này cũng không đúng nốt, vì thế cho nên tôi không khỏi bận lòng.
Người vợ nghe nói giàn giụa nước mắt mà rằng:
— Đó tất là cha thiếp đấy. Thiếp thuở nhỏ tên là Hán Anh, cha thiếp họ Thạch tên là Mang, làm quan Thái Thú ở Tuyên Quang, sau bị quan trên vu hãm, cả nhà bị bắt rồi chết trong ngục. Bấy giờ thiếp đương còn trẻ dại, nghe nói có ông Dương Đức Công thương là vô tội, hết sức thương lượng với những viên quan khác, rồi tha cho thiếp được ra khỏi ngục tù. Tấm thân hèn yếu, may được sống còn, họ Hoàng ở đây thương hại, mới nhận thiếp làm con nuôi. Thiếp nương tựa cha mẹ nuôi đã mười năm nay, thực tình vốn là con của quan đại phu họ Thạch.
Thiên Tích kinh ngạc nói:
— Thế thì tôi chính là con của Dương Đức Công. Mới biết xưa nay vợ chồng, chẳng ai là không bởi túc duyên; ai dám bảo lá thắm chỉ hồng là những câu chuyện hão!
Kể từ đó tình nghĩa vợ chồng càng thêm thắm thiết. Vì trong đã có chỗ nương thân, ngoài không phải lo cơm áo, nên chàng được thảnh thơi đặt chí hướng dùi mài kinh sử, rồi đi thi hai khoa đều đỗ. Ban đầu chàng lĩnh một giáo chức ở kinh đô, sau thăng lên chức Đề hình, trải hai mươi năm, làm nên đến chức Tể tướng. Ông là người thờ vua thì trung, giữ mình thì liêm, trải thờ hai triều, chốn công đường lấy làm trân trọng. Song vì lúc bé nghèo nàn, lắm người khinh mạn, rồi ân bằng cái tơ, oán bằng cái tóc, ông đều nhất báo phục cả, đó là chỗ kém mà thôi.
Gặp Đạo nhân giải nạn phá mê
Một lần Dương Thiên Tích lập một đàn tràng làm lễ cầu an, đón đến vài trăm vị đạo sĩ mũ cao áo rộng cúng bái linh đình. Kế rồi có một vị đạo sĩ áo rách giày nát thất thểu đi đến. Người coi cổng không cho vào, nhưng đạo sĩ cố nài mãi. Người coi cổng vào bẩm thì Dương Thiên Tích quát mắng sai đuổi ra. Đạo sĩ vừa đi vừa phàn nàn rằng:
— Cố nhân tìm cố nhân, không ngờ người lại bạc tình như vậy. Cái nạn Ô Tôn sau này, xin đừng phiền bận đến nhau thôi, và đừng trách ta là phụ cố nhân.
Dương Thiên Tích vị đạo nhân nghe nói thế, bèn sai người đuổi theo mời lại, xuống thềm đón tiếp. Ngồi chơi xong, đạo nhân nói:
— Tướng công ngày nay quan ngồi miếu điện, đất dựng lâu dài, đi có lính dẹp đường, ở có chuông giữ gác, phú quý ở nhân gian đã đến cùng cực, không còn nhớ gì đến thú vui ở chốn Tử Vi xưa ư?
Dương Thiên Tích nói:
— Thú vui ở Tử Vi thế nào tôi chưa được rõ?
-
- Ảnh minh hoạ: Winnie Wang/Secretchina
Đạo nhân nói:
— Ông bị bụi phàm vùi lấp đến nỗi mê man thế, vậy tôi xin kể ông nghe: Khi xưa ông vốn là một gã trà đồng của đức Thượng Đế mà tôi thì là kẻ tửu lại ở chốn Tinh tào. Hằng ngày hai ta chầu chực ở cung Tử Vi, vẫn cùng nhau thân cận. Một hôm, Thượng Đế bãi triều, bảo với quần tiên rằng: “Các người có ai bằng lòng xuống chơi xem hạ giới, lĩnh chức Tể tướng hơn mười năm không?”.
Quần tiên đều trông nhau chưa ai nói gì thì ông vui vẻ vâng lời. Thượng Đế phán: “Ừ đi đi. Thú vui ở nhân gian cũng lắm, đừng nên cho chốn hồng trần là chật hẹp”. Bấy giờ tôi đứng chầu một bên, cho nên được biết rõ lắm.
Nói rồi đạo nhân đưa cho Dương Thiên Tích một hạt linh đan. Họ Dương uống xong thì thấy tâm hồn tỉnh sáng, dần dần nhớ ra hết những việc kiếp trước. Rồi ông nói:
— Lai lịch của tôi, tôi đã được nghe qua. Còn ông, sao ông lại ở dưới đời này?
Đạo nhân nói:
— Tính tôi tuềnh toàng, lại hay uống rượu, nên Thượng Đế ngài quở phạt và đày xuống trần đã gần được ba kỷ nay rồi. Nay kỳ đày đã mãn, lại bổ vào chức cũ ở chốn Tinh tào; vì cùng ông có tình cố cựu, nên đến qua thăm một chút.
Dương Thiên Tích lại hỏi về câu chuyện Ô Tôn. Đạo nhân buồn rầu không vui, bảo đuổi tất cả mọi người ra rồi nói:
— Sau 5 năm nữa, ông có việc đi bể, tôi e bấy giờ ông sẽ gặp một tai nạn rất lớn.
Ông Dương hỏi vì tội lỗi gì mà gặp phải tai nạn. Đạo nhân nói:
— Ông làm Tể tướng, kể thì không có lầm lỗi gì. Chỉ có rằng tại chức lâu ngày, hay yêu người này ghét kẻ khác, ân đền oán trả quá khắt khe. Nay thì sự thù oán đã sâu cay lắm, hồn oan đã đầy rẫy ở ngoài đường rồi.
Dương Thiên Tích nói:
— Vậy thì muốn tránh vạ nên như thế nào?
Đạo nhân nói:
— Không ngại. Tôi vốn tên là Quân Phòng. Nếu khi cần kíp, ông cứ đốt một nén hương rồi gọi tên tôi, tôi sẽ đến cứu giúp.
Đêm hôm ấy hai người cùng ngủ. Ông Dương nói:
— Ông đã là chỗ tương tri, có điều gì hay để dạy bảo tôi chăng?
Đạo nhân nói:
— Này đức là nền từ thiện, của là kho tranh giành. Tích đức như mầm non rỏ một giọt nước, sẽ nảy nở lên; tích của như lửa đỏ gieo một khối băng, sẽ tàn lụi xuống. Huống chi không vun mà lớn là mầm thiện ác, không giữ mà đầy là cơ phúc họa, cái tình hình ỷ phục trong đó thật là đáng sợ. Ông nên trân trọng, cố gắng mà làm những điều nhân.
Dương Thiên Tích nói:
— Tôi nghe đạo trời công minh như cái cân cái gương, có thần minh để ghi dấu vết, có tạo hóa để giữ công bằng; gương tất soi suốt mà không riêng, lưới tuy thưa thớt mà không lọt cớ sao vẫn có những người làm sự lợi vật chưa nghe thấy được phúc; làm sự hại nhân, chưa nghe thấy mắc nạn. Kẻ nghèo có chí cũng thành không; người sang muốn gì cũng được nấy. Có người chăm học mà suốt đời không đỗ; có nhà xa hoa mà gia thế vẫn giàu. Ai bảo rằng trao mận giả quỳnh, thế mà vẫn trồng dưa được đậu? Đó là những sự mà tôi rất nghi ngờ không hiểu.
Đạo nhân nói:
— Không phải như thế. Thiện ác tuy nhỏ cũng rõ rệt, báo ứng dù chậm nhưng lớn lao. Âm công khi rõ ràng ra, phải đợi quả thiện được tròn trặn; dương phúc khi tiêu tán mất, phải chờ mầm ác đã cao dày. Người có hạnh mà nghèo, hoặc bởi tội mang kiếp trước; kẻ bất nhân mà khá, hẳn là phúc thiện đời xưa. Tuy rằng khó biết sâu xa, nhưng thực không sai tơ tóc.
Dương Thiên Tích nghe xong rất vui vẻ vâng theo.
Sáng hôm sau, trong lúc từ biệt, Dương Thiên Tích đem 10 đĩnh vàng tặng để tiễn chân. Đạo nhân cười mà rằng:
— Hà tất như thế để làm gì! Tôi chỉ khuyên ông cố làm điều lành, để tôi khỏi trở lại gặp ông lần nữa, đó tức là ông đã cho cố nhân nhiều lắm.
Sau này, Dương Thiên Tích quả vì tâu việc làm trái ý vua, bị vua đày đuổi vào Miền Nam. Khi đi qua cửa Khẩu Hải (ở huyện Kỳ Anh tỉnh Hà Tĩnh), đương giữa ban ngày sáng sủa, bỗng một đám mây đen kéo lên, gió nam nổi dậy ầm ầm, từng đợt sóng nổi lên như núi. Chợt có hàng trăm giống ma quái ở đâu kéo đến cùng hò reo lên rằng:
— Kẻ thù của chúng ta đã đến đây rồi! Hôm nay chúng ta được cam lòng với hắn.
Rồi kẻ vít cuối thuyền, kẻ leo đầu thuyền, thuyền chòng chành mấy lần suýt lật úp xuống. Dương Thiên Tích vội hỏi người lái thuyền đây là nơi nào thì y nói là đất Ô Tôn. Ông mới sực nhớ đến lời vị đạo nhân khi trước, bèn theo như cách đã dặn mà gọi tên ông ta. Thoắt chốc, quả thấy một cỗ xe mây bay đến, đứng dừng lại ở trên không, hai bên có ngọc nữ tiên đồng đi rất nghiêm trang. Đạo nhân gọi với lũ quỷ mà bảo rằng:
— Lũ bay đắm đuối, nghiệp chướng nặng nề, thuở sống đã phạm vào điển chương, lúc chết lại gây thêm tội nghiệt, oan-oan nối tiếp biết thuở nào thôi! Sao không thay dạ đổi lòng, quay về đường chính. Ta sẽ tâu lên Thượng Đế, tẩy hết những oan hồn đi cho.
Chúng quỷ nghe nói đều sung sướng nhảy nhót rồi trong chốc lát tan rã đi cả.
Dương Thiên Tích khẩn khoản khuyên mời xe tiên giáng xuống để được hỏi han mọi việc sau, nhưng trong thoắt chốc đã không thấy gì nữa.
Rồi sau đó gió êm sóng lặng, thuyền đi được đến bờ. Kể từ đó Dương Thiên Tích bèn từ giã vợ con rồi không biết bỏ đi đâu mất. Sau có người gặp ông ở núi Đông Thành, người ta ngờ rằng ông đã đắc đạo thành Tiên.
Đường Phong
- Nguồn tài liệu tham khảo: “Truyền kỳ mạn lục” - Nguyễn Dữ.
