Nghệ Thuật Phục Hưng phương Bắc: Khiêm nhường và cao quý

Giúp NTDVN sửa lỗi

Có một thái độ phổ biến giữa những người yêu thích nghệ thuật rằng nghệ thuật mà không có tính đương đại thì không thực sự kết nối với người thưởng thức. Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan đã giải khai quan điểm này với triển lãm có tên gọi “Giá Trị Tương Đối: Chi Phí Nghệ Thuật  Thời Phục Hưng Phương Bắc.”

Triển lãm của Bảo Tàng Nghệ Thuật Metropolitan kết nối bạn với kho báu của quá khứ.

Triển lãm “Giá trị tương đối: Chi phí của nghệ thuật Phục Hưng phương Bắc” tại Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan.
Triển lãm “Giá trị tương đối: Chi phí của nghệ thuật Phục Hưng phương Bắc” tại Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan. (Ảnh: Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan)

Có một thái độ phổ biến giữa những người yêu thích nghệ thuật rằng nghệ thuật mà không có tính đương đại thì không thực sự kết nối với người thưởng thức. Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan đã giải khai quan điểm này với triển lãm có tên gọi “Giá Trị Tương Đối: Chi Phí Nghệ Thuật Thời Phục Hưng Phương Bắc.”

“Nhiều người có chút do dự khi thâm nhập nghệ thuật châu Âu thế kỷ 16 bởi vì họ cảm thấy quá lạ lẫm với những gì họ quen thuộc hay thích thú hiện nay, và họ né tránh ý tưởng về việc tầng lớp quý tộc tiêu cả đống tiền cho các tác phẩm nghệ thuật,” người phụ trách triển lãm, ông Elizabeth Cleland cho biết qua điện thoại.

Đáng giá 12 con bò: “Martyrdom of the Seven Maccabee Brothers and Their Mother (tạm dịch:Bảy Anh Em Maccabee Tử Vì Đạo và Mẹ của Họ,”)vẽ khoảng năm 1530-1535, được thiết kế và thực hiện bởi Dirck Vellert. Kính màu, 70.49 x 47cm. Bộ sưu tập của ông bà Isaac D. Fletcher, Di vật của Isaac D. Fletcher, 1917. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)
Đáng giá 12 con bò: “Martyrdom of the Seven Maccabee Brothers and Their Mother (tạm dịch:Bảy Anh Em Maccabee Tử Vì Đạo và Mẹ của Họ,”) vẽ khoảng năm 1530-1535, được thiết kế và thực hiện bởi Dirck Vellert. Kính màu, 70.49 x 47cm. Bộ sưu tập của ông bà Isaac D. Fletcher, Di vật của Isaac D. Fletcher, 1917. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)

Một ví dụ về khoản chi tiêu khổng lồ đó tại triển lãm là của Albrecht V, công tước xứ Bavaria, người hàng năm đã tiêu tốn một số tiền cho các tác phẩm nghệ thuật tương đương với thù lao cho các binh sĩ trong 1000 năm. Còn có chuyện về Isabella I xứ Castile, với biệt danh Isabella Công Giáo, người say mê với những tranh thảm hướng Đạo (devotional tapestries) đến mức tổn phí cho nghệ thuật sánh ngang với kinh phí của cuộc thám hiểm lịch sử xuyên Đại Tây Dương của Christopher Columbus.

Các bức tranh thảm hướng Đạo của Isabella đa phần nhỏ, cỡ vừa một cánh cửa, trong khi hầu hết các bức tranh thảm thế kỷ 16 thường có kích thước gấp sáu đến tám lần queensize (1,52m x 2,03m: ghi chú người dịch), phủ kín tường, có thể thấy trong buổi triển lãm. Để kể một câu chuyện ngụ ngôn đầy đủ, nhà sưu tập thông thường xếp năm đến mười tấm thảm treo tường trong một bộ.

Trái với tác phẩm Chiếc Cốc Ngược, tranh thảm “Thánh Veronica” có giá trị 52 con bò. Vẽ khoảng năm 1525. Chất liệu: Len, lụa, chỉ mạ bạc, 1.73 x 1.3m. Di vật của George Blumenthal, 1941. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)
Trái với tác phẩm Chiếc Cốc Ngược, tranh thảm “Thánh Veronica” có giá trị 52 con bò. Vẽ khoảng năm 1525. Chất liệu: Len, lụa, chỉ mạ bạc, 1.73 x 1.3m. Di vật của George Blumenthal, 1941. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)

Tác phẩm “Thánh Veronica” trong buổi triển lãm có thể minh họa rõ tại sao tranh thảm lại được yêu thích và uy tín đến vậy. Nó thể hiện sự điêu luyện của nghệ sĩ, là một trong những đặc tính được đánh giá cao nhất của nghệ thuật Phục Hưng. Nó giống như một bức tranh đẹp nhưng được làm bằng len, lụa và chỉ mạ bạc.

Tuy nhiên, đây không phải một buổi trưng bày điển hình bạn thường xem, mà nêu bật những kho báu chỉ hoàng gia mới có thể mua được. Để mang một chút thực tiễn về nhận thức của thời đó về nghệ thuật, một loạt các tác phẩm Phục Hưng được trưng bày kết hợp những đồ gốm gia dụng khiêm tốn nhất với những tác phẩm đắt giá tinh tế nhất.

Đáng giá 40 con bò: “Charity (Từ thiện),” giữa thế kỷ 16, vòng tròn của Jacques du Broeucq. Thạch cao, có vết mạ vàng. cao 1.39m x rộng 0.43m x sâu 0.31m. Mua, quà tặng của tập đoàn Josephine Bay Paul và C. Michael Paul Foundation và Charles Ulrick và Josephine Bay Foundation, năm 1965. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)
Đáng giá 40 con bò: “Charity (Từ thiện),” giữa thế kỷ 16, vòng tròn của Jacques du Broeucq. Thạch cao, có vết mạ vàng. cao 1.39m x rộng 0.43m x sâu 0.31m. Mua, quà tặng của tập đoàn Josephine Bay Paul và C. Michael Paul Foundation và Charles Ulrick và Josephine Bay Foundation, năm 1965. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)

Để minh họa cho giá trị thị trường nguyên bản của một tác phẩm nghệ thuật, Cleland đã tính toán chi phí của mỗi tác phẩm theo đơn vị đo lường cố định của toàn châu Âu vào thời điểm đó, đó là một con bò sữa. Vì vậy, bên cạnh mỗi tác phẩm, bạn có thể thấy nó đáng giá bao nhiêu con bò sữa. Ví dụ, “Saint Veronica,” có giá trị tương đương với 52 con bò sữa, trong khi những tác phẩm bình thường chỉ là một phần của một con. Gắn nghệ thuật vào một đơn vị thực tế không chỉ thể hiện sự đa dạng của triển lãm, mà còn thể hiện được giá trị của tác phẩm nghệ thuật vào lúc đương thời.

Góc nhìn mới

Đối với triển lãm này, sự tinh xảo nghệ thuật không chỉ thuộc về người xưa. Cleland đã làm việc với nhà thiết kế Michael Langley, người muốn đưa du khách ra khỏi kiểu chiếu sáng mờ tối điển hình của một cuộc triển lãm nghệ thuật lịch sử, để những người bảo trợ có cái nhìn mới về thời kì Phục Hưng.

“Chúng tôi đã gỡ bỏ các vật dụng trong phòng trưng bày để thực sự giúp mọi người tiếp cận những mẫu vật như thể một nhãn hiệu mới, như thể chúng vừa ra khỏi xưởng của các nghệ sĩ, và chúng sẽ xuất hiện trên thị trường lần đầu tiên cho những khách hàng đầu tiên,” Cleland nói.

Được tự do sáng tạo hơn trong Phòng triển lãm Wrightsman Special, Langley đã tăng độ sáng và bày biện các tác phẩm trên phông nền kim loại, cùng với các mẫu vật được đặt tách biệt trong các hộp mica.

“Đó là một trong những niềm vui khi làm việc trong phòng trưng bày tạm thời đó, bạn có thể làm khác đi”, Cleland nói. “Ý tưởng là cố gắng hãm tốc độ của du khách trên lộ trình tham quan của họ... Dẫu bạn có quan niệm về nghệ thuật châu Âu thế kỷ 16 như thế nào, nhưng chúng tôi muốn bạn có một cái nhìn mới.”

Đáng giá 158 con bò: Một chiếc cốc chế tác năm 1585. Chất liệu: Bạc, mạ bạc, đúc, chạm nổi, chạm khắc, và chạm trổ, đá pha lê, ngọc hồng lựu. Mua, Quỹ Anna-Maria and Stephen Kellen Acquisition, 2017. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)
Đáng giá 158 con bò: Một chiếc cốc chế tác năm 1585. Chất liệu: Bạc, mạ bạc, đúc, chạm nổi, chạm khắc, và chạm trổ, đá pha lê, ngọc hồng lựu. Mua, Quỹ Anna-Maria and Stephen Kellen Acquisition, 2017. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)

Cuộc săn tìm kho báu của Cleland để tìm ra 63 mẫu vật cho buổi triển lãm là một trải nghiệm độc đáo đối với cô cũng như khách tham quan. Cô là người quản lý của The Met cho các tấm tranh thảm châu Âu thời hậu Trung Cổ, một trong những loại hình nghệ thuật sang trọng và vương giả nhất ​​thời kỳ đó, vì vậy cô rất quen thuộc với loại hình nghệ thuật cao cấp nhất. Khả năng chuyên môn của cô cũng phản ánh những gì một người bảo trợ điển hình đã quen với việc xem một triển lãm Phục Hưng, một phòng trưng bày những tác phẩm đắt tiền, có giá trị nhất.

Tuy nhiên, đối với triễn lãm này, Cleland muốn cho thấy nghệ thuật được toàn xã hội đánh giá cao như thế nào trong thời Phục Hưng phương Bắc, từ các tầng lớp xã hội hạ lưu, trung lưu tới thượng lưu.

“Những gì tôi có thể hy vọng đạt được với việc sắp đặt là giúp du khách cảm nhận được thế giới vạn hoa của Bắc Âu trong thế kỷ 16. Rằng nó thật sự rất thú vị,” cô nói đầy nhiệt huyết.

Khi Cleland lao xuống phòng kho của The Met cùng với các đồng nghiệp - người quản lý tác phẩm gốm và kim hoàn, họ đã phát hiện ra những tác phẩm chưa bao giờ được trưng bày, căn bản vì tiêu chuẩn chưa đủ cao. Nhưng những báu vật khiêm nhường này, như những tác phẩm được chế tác từ đá tráng men đơn giản, không phải pha lê hay vàng, đã tác động khá lớn đối với cô.

Thật tự nhiên khi làm việc những vật liệu đó, một sự gần gũi với người sáng tạo,” Cleland nói. “Bạn có thể cảm nhận những thợ gốm đang làm việc với nó, đang thao tác với các vật liệu.”

Chiếc Cốc Ngược (Sturzbecher), chế tác vào khoảng năm 1550-1570, chỉ có giá trị bằng 1/8 con bò sữa lúc bấy giờ, thành phố Cologne, Đức. Gốm tráng men. Quà của R. Thornton Wilson, để tưởng nhớ Florence Ellsworth Wilson, 1954. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)
Chiếc Cốc Ngược (Sturzbecher), chế tác vào khoảng năm 1550-1570, chỉ có giá trị bằng 1/8 con bò sữa lúc bấy giờ, thành phố Cologne, Đức. Gốm tráng men. Quà của R. Thornton Wilson, để tưởng nhớ Florence Ellsworth Wilson, 1954. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)

Chiếc Cốc Ngược chỉ có giá trị bằng 1/8 con bò sữa là một trong những tác phẩm đã ngự trong kho từ những năm 1950 mà chưa bao giờ được trưng bày.

“Bạn có thể cảm nhận được những hiệu ứng khác nhau về độ mượt mà của tấm áo giáp ngực của nhân vật, và rồi những quần ống túm lông thú tuyệt vời mà ông đang mặc, và niềm vui toát ra từ chính đối tượng,” cô nói. Theo vẻ ngoài, nó trông giống như một nhân vật, nhưng trên thực tế đó là một chiếc cốc có tay cầm mà khi uống thì phải quay ngược 180 độ.

Chiếc cốc duyên dáng cho ta cái nhìn sâu sắc về thời đại đó và kết nối chúng ta. Đã có thời người người trong toàn xã hội yêu thích nghệ thuật và kỹ nghệ đến mức ứng dụng chúng để nâng tầm cho các đồ gia dụng trong cuộc sống hàng ngày. Giống như những người New York may mắn từ mọi tầng lớp đến thăm The Met, người dân thời Phục hưng cũng yêu thích nghệ thuật và cái đẹp. Đó cũng là một lời nhắc nhở hàm tiếu rằng mọi người trong thời đại này đánh giá cao thư giãn và niềm vui không khác gì chúng ta ngày nay.

Bộ bốn bản bạc trang trí tráng men, 1520-1530, trị giá năm con bò mỗi cái. Bạc, men, vàng. Mua, Quỹ Anna-Maria và Stephen Kellen Acquisitions, 2015. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)
Bộ bốn bản bạc trang trí tráng men, 1520-1530, trị giá năm con bò mỗi cái. Bạc, men, vàng. Mua, Quỹ Anna-Maria và Stephen Kellen Acquisitions, 2015. (Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan)

Cuộc triển lãm với đa dạng các mẫu vật nghệ thuật Phục Hưng từ căn bản đến phi thường đem lại cho chúng ta những bài học. Rằng trong nghệ thuật và kỹ nghệ có những cấp bậc rõ ràng. Ở tầng thấp, nghệ thuật gia dụng phản ánh nhu cầu cơ bản của chúng ta, và kết nối chúng ta với nhau, và với thế giới tự nhiên.

Nhưng khi bạn leo lên các thứ bậc của nghệ thuật Phục hưng, các chủ đề nghệ thuật dần đề cao với bạn, giống như một cái thang lên thiên đường. Có lẽ đó là lý do tại sao Isabella coi trọng những tấm tranh thảm của mình, chúng đưa cô vào một hành trình tâm linh cũng tối quan trọng như cuộc hành trình đến Thế Giới Mới.

“Chúng tôi có những biểu tượng rất bí truyền, mang tính tôn giáo và với tư tưởng bằng cách sở hữu một tấm thảm đại diện cho chủ đề đó, bạn được bảo vệ bởi nó,” Cleland nói. “Nó gần giống như một cuộc hành hương.”

J.H. White là một nhà báo nghệ thuật, văn hóa và thời trang quý ông sống ở New York.

Hải Sư
Đóng góp bởi J.H. White



BÀI CHỌN LỌC

Nghệ Thuật Phục Hưng phương Bắc: Khiêm nhường và cao quý