Người giàu và người nghèo, ai có tư cách kiêu ngạo?

Giúp NTDVN sửa lỗi

Điền Tử Phương đáp rằng: "Chỉ có người nghèo khó mới có tư cách nhất, mới dám kiêu ngạo đối đãi với người khác! Người phú quý đâu có tư cách, nào dám kiêu ngạo đối xử với người khác? Nếu quốc quân kiêu ngạo đối xử với người thì sẽ mất đi phong quốc. Nếu đại phu kiêu ngạo đối đãi người thì sẽ mất đi lãnh địa.

Ai có tư cách kiêu ngạo

Sử Ký có ghi chép rằng:

Thời Chiến Quốc có một người tên là Điền Tử Phương được Ngụy Văn Hầu lễ ngộ, hậu đãi. Khi đó, nước Ngụy tấn công và hạ được một thành tên là thành Trung Sơn, Ngụy Văn Hầu phái Thái tử Kích (tên của Thái tử là Kích) đồn trú giữ thành Trung Sơn.

Một hôm, Thái tử Kích ra ngoài thành, trên đường gặp Điền Tử Phương, Thái tử liền nhường đường cho xe của Điền Tử Phương đi trước. Điền Tử Phương chẳng thèm nhìn Thái tử, cứ một mạch đi thẳng qua.

Thái tử Kích tức giận nói: "Là người phú quý thì nên kiêu ngạo đối đãi với người khác ư? Hay là người nghèo khó nên kiêu ngạo đối xử với người khác?"

Điền Tử Phương đáp rằng: "Chỉ có người nghèo khó mới có tư cách nhất, mới dám kiêu ngạo đối đãi với người khác! Người phú quý đâu có tư cách, nào dám kiêu ngạo đối xử với người khác? Nếu quốc quân kiêu ngạo đối xử với người thì sẽ mất đi phong quốc. Nếu đại phu kiêu ngạo đối đãi người thì sẽ mất đi lãnh địa. Người thông minh sợ mất phong quốc thì sẽ không dám kiêu ngạo đối đãi người. Người thông minh sợ mất đi lãnh địa thì cũng không dám kiêu ngạo đối đãi người".

"Còn nói về kẻ sĩ nghèo khó, nếu những lời anh ta nói là trung ngôn lương sách mà lại không tiếp nhận áp dụng, nếu những việc anh ta làm là chính hành nghĩa cử mà khiến quân chủ không hài lòng, thế thì chắc chắn anh ta sẽ xỏ giày bỏ đi ngay. Bất kể anh ta đi đến nơi nào thì chẳng qua cũng là cuộc sống nghèo khó như thế mà thôi, nên anh ta hoàn toàn không để ý đến. Thế nên kẻ sĩ nghèo khó là người có tư cách kiêu ngạo nhất".

Thái tử Kích bị một trận giáo huấn này, bình tĩnh ngẫm nghĩ, ông cảm thấy Điền Tử Phương nói rất có đạo lý. Thế là Thái tử thành khẩn thi lễ xin lỗi Điền Tử Phương.

Tư Mã Quang thiết thực chắc chắn

Tư Mã Quang thiết thực chắc chắn
Chân dung Tư Mã Quang. (Ảnh: Wikipedia)

Sách "Thiệu thị văn kiến lục" của Thiệu Bá Ôn đời Tống có ghi chép rằng:

Danh thần Bắc Tống Tư Mã Quang có tên tự là Quân Thực, là người huyện Hạ, Thiểm Châu. Ông là nhà chính trị, nhà sử học nổi tiếng đương thời. Tư Mã Quang từ nhỏ đã thích học tập, đã xem rất nhiều sách, ông đặc biệt thích đọc sách sử. Khi đó ông đã quyết lập chí hướng lớn lao, sau khi trưởng thành sẽ trở thành một nhà sử học, truyền bá những kinh nghiệm lịch sử cho mọi người. Thời Tống Anh Tông, Tư Mã Quang cuối cùng cũng đã có cơ hội viết sử, phụng mệnh thiên tử biên soạn bộ sử "Tư trị thông giám" nổi tiếng trong lịch sử.

Dưới sự trợ giúp của các nhà sử học như Lưu Thứ, Phạm Tổ Vũ, Tư Mã Quang đã sử dụng thời gian kéo dài 19 năm, cuối cùng đã biên soạn thành công một bộ biên niên sử lớn nhất trong lịch sử: Tư trị thông giám. Bộ sử này ghi chép các sự kiện lịch sử từ thời Chiến Quốc đến thời Ngũ Đại, giảng thuật rõ ràng rành mạch các đại sử trong thời gian 1362 năm. Giá trị sử học của bộ sử này rất cao. Toàn bộ bộ sử gồm trên 3 triệu chữ, nội dung cực kỳ phong phú, được ca ngợi là "mênh mông như biển cả".

Trong quá trình biên soạn sử sách, Tư Mã Quang khắc khổ nghiên cứu, phân biệt rõ thật giả, thường làm việc đến canh khuya mới lên giường nghỉ ngơi. Ông sợ thời gian ngủ dài quá, sẽ làm lỡ dở công việc, thế nên ông đã cố ý làm "gối cảnh tỉnh" bằng gỗ tròn. Hễ ông ngủ say, đầu sẽ bị rơi khỏi "gối cảnh tỉnh", thế là thức dậy làm việc. Biện pháp này khiến ông ngủ không được yên ổn, nhưng lại giúp ông dành được nhiều thời gian vào công việc.

Tương truyền các bản thảo hỏng, lỗi của bộ sách "Tư trị thông giám" được cất giữ chất đầy 2 căn nhà ở Lạc Dương. Từ đó có thể thấy Tư Mã Quang đã làm việc nghiêm cẩn như thế nào.

Mọi người vô cùng tán thưởng thái độ học tập của Tư Mã Quang. Có lần Tư Mã Quang hỏi nhà triết học Thiệu Ung rằng: "Thiệu tiên sinh, ngài thấy tôi là người như thế nào?".

Thiệu Ung mỉm cười nói: "Ông là một người làm việc thiết thực chắc chắn".

Hoàng Mai
Theo Epoch Times



BÀI CHỌN LỌC

Người giàu và người nghèo, ai có tư cách kiêu ngạo?