Niềm tự hào của người Pháp: Bức tượng sư tử nổi tiếng nhất nước Pháp

Nhà điêu khắc người Pháp Auguste Bartholdi có lẽ nhiều người không biết đến, nhưng hầu như ai cũng biết đến tác phẩm nổi tiếng thế giới của ông: tượng Nữ Thần Tự Do. Tuy nhiên, ông còn có một tác phẩm nổi tiếng khác, là niềm tự hào của người Pháp: chú sư tử Belfort

Hiện tại bức tượng nào nổi tiếng nhất trên thế giới? Có lẽ nhiều người sẽ bỏ phiếu cho bức tượng Nữ Thần Tự Do ở New York. Quả thực, Nữ Thần áo trắng cầm đuốc đứng giữa biển khơi New York này hầu như không ai không biết đến. Ai cũng biết rằng Nữ Thần Tự Do dường như đã trở thành một biểu tượng tinh thần của nước Mỹ. Nhưng tác giả khắc tạc tượng ấy là ai? Có thể ít người biết điều này. Hôm nay, chúng ta sẽ nói về tác giả của tượng Nữ Thần Tự Do - nhà điêu khắc người Pháp Auguste Bartholdi, và nói về một tác phẩm khác có hàm ý sâu sắc của ông, đó là chú sư tử Belfort.

Bartholdi sinh năm 1834 ở Colmar, miền Đông nước Pháp, gần nước Đức. Ông là một nhà điêu khắc đa tài, đã tạo ra rất nhiều tác phẩm điêu khắc vào nửa cuối thế kỷ XIX. Các tác phẩm của ông được đặt ở nhiều thành phố khác nhau ở Pháp và cả Hoa Kỳ. Ví dụ, ở quê hương Colmar của ông, có một quần thể tượng “Những người ủng hộ vĩ đại”; ở Lyon có một "Đài phun nước Bartholdi" (1888) [1] với nữ Thần ngự trên chiếc xe do bốn con ngựa kéo.

Ở Clermont Ferrand, có bức tượng anh hùng dân tộc cổ đại của Pháp Vercingetorix (1903) [2]

Tất nhiên, tượng Nữ Thần Tự Do cũng có những phiên bản khác nhau nằm trên đảo sông Seine ở Paris và ở New York. Tuy nhiên, bức tượng Sư tử Belfort lại liên quan đến một giai đoạn lịch sử ân oán giữa nước Pháp và nước Đức.

Hình 2: Auguste Bartholdi 1834-1904, nhà điêu khắc người Pháp. (Phạm vi công cộng)

Hình 3: Tác phẩm của Auguste Bartholdi, "Người ủng hộ vĩ đại của thế giới" ở Colmar. (shutterstock)

Hình 4: Tác phẩm của Auguste Bartholdi, đài phun nước Bartholdi (1888) ở Lyon. (shutterstock)

Hình 5: Tác phẩm Vercingetorix được dựng lên ở của Clermont Ferrand. (Fabien1309 / Wikimedia Commons)

Ngày 2/9/1870, Chiến tranh Pháp-Phổ kết thúc, Napoléon III bị quân Phổ đánh bại, Pháp bị thương vong nặng nề. Người dân Pháp tức giận không chấp nhận được sự sỉ nhục này, đặc biệt là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Đại tá Léon Gambetta. Tại sao lại như vậy?

Đại tá Léon Gambetta bổ nhiệm Denfert-Rochereau làm chỉ huy bảo vệ tuyến đầu Belfort. Có 15.000 quân đồn trú ở Belfort, Denfert-Rochereau đã đưa những người lính dũng cảm này chống lại cuộc bao vây và tấn công của 40.000 quân Phổ, và tất nhiên họ đã phải trả giá rất đắt. Quân đội Phổ điều 200 khẩu đại bác tấn công Belfort với 5000 quả đạn bắn ngày đêm, tàn phá toàn bộ thị trấn. Hàng trăm nghìn quả đạn pháo tàn phá, bóng đen của cái đói và cái chết cũng bao trùm.

Vào tháng 2/1871, Paris thất thủ, chính phủ nước Pháp đầu hàng. Tuy nhiên, Belfort cuối cùng vẫn đứng vững một cách kiêu hãnh và không bao giờ để cho quân đội Phổ chiếm được vị trí này. Denfert-Rochereau đã giữ được sự tôn nghiêm của người Pháp, sau đó rút quân khỏi Belfort một cách vinh quang.

Hình 6: Chân dung Pierre Philippe Denfert-Rochereau, do Étienne Carjat chụp vào năm 1878. (Phạm vi công cộng)

Cùng năm, Pháp và Phổ ký Hiệp ước Hòa bình Frankfurt, các tỉnh Alsace và Lorraine được nhượng lại cho Đức, chỉ có thành phố nhỏ Belfort (nằm ở Alsace) vẫn thuộc về Pháp, vì chưa bị đóng chiếm! Do đó, lãnh thổ nước Pháp bị chiếm đóng này đã trở nên rất quan trọng. Dân số cả nước đã tăng từ 8.000 người lên 14.000 người trong vòng 40 năm. Nhiều người Pháp bản địa ở Alsace và Lorraine đã đổ xô đến Belfort để thoát khỏi sự cai trị của nước Đức.

Để tưởng nhớ lịch sử đặc biệt này, Hội đồng thành phố Belfort đã quyết định một kế hoạch vào ngày 5/12/1871. Thị trưởng Edward Meni đã mời nhà điêu khắc Auguste Bartholdi, người sinh ra ở Colmar, làm một bức tượng tưởng niệm mang tính bước ngoặt ở quê hương để tưởng nhớ vinh quang và chiến công của Denfert-Rochereau cùng những người lính khác.

Bởi vì, nhà điêu khắc Bartholdi là một người yêu nước chân thành, ông cũng tham gia vào cuộc chiến vào năm 1870 và thậm chí từng là phụ tá của nhà yêu nước Ý Garibaldi. Sau chiến tranh, Bartholdi rất tức giận vì lãnh thổ quê hương của mình nay lại bị thu nhỏ dưới sự chiếm lĩnh của quân Phổ, nên ông đã lập tức đồng ý với sự ủy thác của thị trưởng thành phố Belfort. Ông đã thiết kế một bức tượng hình con sư tử. Ông cũng đặc biệt quan sát các chuyển động khác nhau của sư tử trong vườn bách thảo Paris và thực hiện nhiều các tác phẩm phác thảo. Khoảng 5 năm sau, một con sư tử đại diện cho niềm tự hào và lòng trung thành của Belfort đã ra đời.

Con sư tử màu đỏ xám này dài 22 mét, cao 11 mét, được cấu tạo từ những khối đá sa thạch màu hồng, được đặt bên cạnh bức tường đá vôi dưới vách đá của lâu đài Belfort. Đến nay, đây vẫn là bức tượng đá lớn nhất ở Pháp. Tác phẩm thể hiện một con sư tử tuy bị dồn vào góc tường nhưng vẫn sục sôi phẫn nộ, cũng giống như sự dũng cảm, kiên trì của những người lính Pháp chống lại kẻ thù hùng mạnh. Đây là tinh thần kiên cường bất khuất mà cả ngàn vạn chiến thắng cũng không thể nào sánh nổi.

Bức tượng ban đầu được thiết kế là đầu sư tử quay mặt về phía Đức, nhưng sau đó bị Thủ tướng Đức Bismarck phản đối nên đã buộc phải quay về phía Tây hướng về nước Pháp. Dù quay lưng về phía kẻ thù nhưng sư tử vẫn biểu hiện ra thái độ khinh thường. Nhà điêu khắc không cam lòng chịu khuất phục nên đã nảy ra một kế đầy tinh tế: để móng vuốt của sư tử giẫm lên một mũi tên sắc nhọn chĩa vào nước Đức. Sau khi mọi người xem tượng và phát hiện ra, ai nấy đều được một phen cười đắc ý.

Hình 7, một bản sao bằng đồng nhỏ hơn 1/3 nằm ở trung tâm của Quảng trường Denver-Hoschhou ở Paris. Bệ đỡ bằng đồng có khắc tên của nhà điêu khắc là chữ A. Bartholdi. (shutterstock)

Hình 8: Một bản sao bằng đồng nhỏ hơn nằm ở trung tâm của Plaza Denver-Hoschhou ở Paris. Lưu ý mũi tên ở dưới chân của chú sư tử. (Do Luise LIU cung cấp)

Hình 9: Phía trước bệ bằng đá của bức tượng đồng có một tấm bảng đồng khắc chân dung của Denfert-Rochereau, bên dưới ghi rằng ông đã bảo vệ đất nước từ năm 1870 đến năm 1871. Vì vậy, sư tử Belfort đã trở thành một tên gọi khác của Đại tá Denfert-Rochereau. (Do Luise LIU cung cấp)

Sau khi hoàn thành vào năm 1879, bức tượng sư tử đá này đã ngay lập tức gây chấn động, và trở thành điểm tham quan nổi tiếng nhất ở Belfort. Nó được chế tạo thành vô số món quà lưu niệm nhỏ, bưu thiếp, và còn được trích trong các lễ hội âm nhạc để sáng tác nhạc, thậm chí còn là nguồn cảm hứng cho các tác giả sáng tác các tác phẩm nghệ thuật. Kể từ đó, bức tượng sư tử này đã trở thành một phần không thể tách rời của cảnh quan và lịch sử thành phố Belfort.

Nếu bạn muốn ngắm con sư tử này mà không có thời gian để đến Belfort ở biên giới nước Pháp, xin đừng lo lắng. Tại một quảng trường ở trung tâm thành phố Paris được đặt theo tên của Đại tá Denfert-Rochereau, một phiên bản bằng đồng của chú sư tử này được đặt ở trung tâm quảng trường. Dù chỉ có kích thước bằng 1/3 so với bức tượng tưởng niệm, nhưng nó vẫn đủ để khiến người ta phải trân trọng khi nhớ về Belfort.

Đại thế trong thiên hạ, hợp rồi tan, tan rồi lại hợp. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, nước Đức bại trận đã trả lại Alsace và Lorraine cho Pháp. Lịch sử giống như một ván cờ, và sự thành bại của một cuộc chiến tranh chỉ là một nước cờ trong ván cờ lớn của lịch sử. Điều đáng quý là nhân loại thể hiện ra tiết tháo vĩ đại trong những nước cờ ấy. May mắn là có những nhà nghệ thuật đã dùng hình tượng đẹp để lưu giữ sự bất hủ ấy cho hậu thế.

Ghi chú:

[1] Tượng "Đài phun nước Bartholdi", là hoàng hậu của Hades trong thần thoại Hy Lạp-Persephone. Câu chuyện trở về trần gian bằng chiếc xe, và bốn con ngựa được cưỡi hóa thành bốn con sông lớn để lấp đất (tượng đặt ở Quảng trường lớn), tượng trưng cho sự xuất hiện của mùa xuân.

[2] Vworthyetorix (tiếng Latinh: Vchuanetorix, khoảng năm 82 TCN-46 TCN), là thủ lĩnh bộ lạc của Gaul Averni, người đã lãnh đạo cuộc kháng chiến cuối cùng của người Gaul chống lại sự thống trị của La Mã.

Huy Hải
Theo Epochtimes