Cũng như trong cuốn Đệ Tử Quy đã viết: “Nếu anh em không bị vật chất làm cho vẩn đục, thì có gì có thể khiến tình cảm anh em bị tổn thất? Nếu anh em nói năng biết kính trên nhường dưới, bao dung độ lượng thì mọi hận thù sẽ tự tiêu tan”
Trong một xã hội tràn ngập muộn phiền và phức tạp như hiện nay, thật khó để tìm được một miền đất thanh tịnh cho tâm hồn. Chúng tôi hy vọng loạt tác phẩm “Thanh hương nhã cú” của NTD Việt Nam sẽ đưa các bạn độc giả tìm về được cội nguồn nhân sinh, cách sống an nhiên hòa hợp của con người trong nền văn hoá truyền thống Á Đông. Lẽ sống này được chia làm ba nội dung chính: “Hòa hợp con người với thiên nhiên”, “Hòa hợp giữa người với người” và “Hòa hợp giữa tâm và thân”.
Trong văn hóa Á Đông mối quan hệ giữa con cái và cha mẹ, vợ và chồng, anh chị em, bạn bè và quân thần luôn được xem là cực kỳ quan trọng. Người xưa vẫn thường có câu: “Phu nghĩa phụ thuận, phụ từ tử hiếu, huynh hữu đệ cung, bằng hữu hữu tín, quân nhân thần trung" (Chồng nghĩa vợ thuận, cha từ con hiếu, anh em tương kính, bạn bè có tín, quân vương nhân ái bề tôi trung). Vậy vì sao chúng lại quan trọng đến vậy? Kỳ thực không ai có thể tồn tại mà không cần sự giúp đỡ của mọi người xung quanh, với người thân lại càng hơn thế nữa. Người ta thường nói “một hàng rào phải có ba cái cọc, một hảo hán phải có ba người giúp đỡ”. Sự giúp đỡ của bạn bè đồng nghiệp trên thực tế cũng bắt đầu từ sự tương trợ trong gia đình, từ cha mẹ, vợ chồng và anh chị em với nhau. Vậy họ đã tương trợ với nhau như thế nào? Ở phần này chúng ta sẽ nghiên cứu tiếp về đạo nghĩa giữa anh chị em trong năm mối quan hệ trên dưới góc độ của văn hoá truyền thống.
-
- Trong văn hóa Á Đông mối quan hệ giữa con cái và cha mẹ, vợ và chồng, anh chị em, bạn bè và quân thần luôn được xem là cực kỳ quan trọng. (Ảnh: miền công cộng)
1. Đạo nghĩa anh em
Có hai anh em nhà nọ, tên là Tào Phi và Tào Thực. Tào Phi sau khi làm vua, vì muốn giữ vững ngôi vị của mình đã có ý định loại trừ mầm họa là người em Tào Thực giỏi giang. Một lần, anh ta đã nói với em trai rằng: “Trong vòng bảy bước chân em phải làm được một bài thơ nói lên ý nghĩa tình anh em, trong thơ không được nhắc tới hai chữ ‘anh’ và ‘em’. Nếu em không làm được, ta sẽ giết em”. Thấy anh trai giờ đã làm vua mà vẫn không tha cho mình, Tào Thực rất lấy làm buồn lòng. Trong vòng bảy bước chân đã ngâm được một bài thơ rằng:
“Đậu hạt nấu chín bằng cành
Cùng chung một gốc, đoạt tranh làm gì
Trong nồi, đậu khóc tỉ ti
Cành ơi sao nỡ hiềm nghi cho đành”
Tào Phi sau khi nghe xong không nói được gì, đành tha mạng cho Tào Thực.
Trong văn hóa truyền thống Á Đông có rất nhiều những câu chuyện về anh em tranh giành tài sản, tuy nhiên những câu chuyện anh em nhường nhau ngôi vị, thương yêu tương kính cũng không phải là ít.
Vào cuối đời nhà Thương, có một nước chư hầu nhỏ tên là Cô Trúc. Quốc Vương nước này có ba người con trai, hoàng tử cả được gọi là Bá Di, hoàng tử thứ ba được gọi là Thúc Tề. Vua cha rất sủng ái hoàng tử ba và muốn anh kế vị. Sau khi quốc vương băng hà, chiểu theo luật lệ của triều đình thì hoàng tử cả sẽ kế ngôi, tuy nhiên Bá Di lại nói: “Chúng ta nên làm theo đúng ý nguyện của phụ hoàng, ngôi vua nên để cho Thúc Tề kế nhiệm”. Hoàng tử thứ ba thấy vậy liền đáp: “Đệ làm vua sẽ không hợp đạo nghĩa huynh đệ, cũng không đúng theo luật lệ đã đề ra”. Sau đó, Thúc Tề cũng từ chối vị trí cao quý này và cùng người anh cả chuyển ra ngoài hoàng cung sinh sống. Bá Di và Thúc Tề đều nhường nhau không ai chịu kế nghiệp vua cha, triều thần đành bó tay thúc thủ nên phải lập hoàng tử thứ hai lên để kế vị ngai vàng.
-
- Bá Di và Thúc Tề đều nhường nhau không ai chịu kế nghiệp vua cha. (Ảnh: Epochtimes.com)
Từ chối cuộc sống xa hoa phú quý, câu chuyện về Bá Di và Thúc Tề luôn được người đời đánh giá rất cao. Ngay cả đến ngôi báu hai người cũng có thể nhường nhịn, điều này thể hiện tính nhân nghĩa rất sâu sắc. Người anh Bá Di muốn thuận theo ý cha, nhưng người em Thúc Tề lại kính trọng anh của mình.
Trong văn hóa Trung Quốc, nói đến nhân sinh là nói đến ước vọng. Thông thường người ta nếu muốn mà không đạt được thì sẽ cố theo đuổi. Nhưng khi theo đuổi mà không biết điểm dừng thì sẽ dễ dẫn đến tranh giành, khi có tranh giành mà không biết từ bỏ sẽ gây hỗn loạn, và khi hỗn loạn sẽ rơi vào bước đường cùng. Ông cha ta xưa nay đều không muốn mọi người bị rơi vào thảm cảnh đó, vì vậy đã định ra “lễ nghĩa”, để tạo ra một ranh giới rõ rệt giữa “ham muốn” và “vật chất”, để con người không vì không đạt được mục đích, vì thiếu vật chất mà thấy bất mãn. Mà vật chất cũng sẽ không bị khô héo đi vì ham muốn của con người, cách tốt nhất là để chúng cùng nhau tự tiết chế và phát triển. Đây cũng chính là nguồn gốc của “lễ”. Cũng như trong cuốn Đệ Tử Quy đã viết: “Nếu anh em không bị vật chất làm cho vẩn đục, thì có gì có thể khiến tình cảm anh em bị tổn thất? Nếu anh em nói năng biết kính trên nhường dưới, bao dung độ lượng thì mọi hận thù sẽ tự tiêu tan”. Vì vậy cũng có câu tục ngữ rằng: “Nhường nhịn sẽ đủ đầy, tranh giành sẽ mất mát”.
Trúc Lâm
Theo: Epochtimes
