Tỷ Lệ Vàng - Con số thiêng liêng gắn kết quá khứ và hiện tại

Giúp NTDVN sửa lỗi

Trong đó chứa đựng nền tảng - nguyên lý hình thành nên cái đẹp và sự hoàn thiện của cả tự nhiên và nghệ thuật. Tỷ lệ Vàng hiện diện như một lý tưởng tinh thần tối quan trọng trong tất cả các cấu trúc, hình thức và tỉ lệ, thuộc về vũ trụ hay cá nhân, hữu cơ hay vô cơ, âm học hay quang học; nhưng triển hiện đầy đủ nhất chính là hình dạng của con người.

Có một thứ mà cả người Hy Lạp cổ, các nghệ sĩ thời Phục Hưng, một nhà thiên văn học thế kỷ 17 và các kiến trúc sư thế kỷ 21 đều sử dụng. Đó là Tỷ Lệ Vàng, còn được biết đến với các tên gọi như Tỷ Lệ Thần Thánh hay Hình chữ nhật vàng, (khoảng Vàng). Chính xác thì đây là số 1.61803399, đại diện bởi một ký tự Hy Lạp: Φ (Phi), là con số độc nhất của toán học, hiện diện khắp nơi trong tự nhiên tạo tác một vẻ đẹp hoàn hảo.

Theo nhà vật lý thiên văn Mario Livio:

“Những bộ óc toán học vĩ đại nhất của mọi thời đại, từ Pythagoras và Euclid thời Hy Lạp cổ, hay nhà toán học thời Trung Cổ nước Ý Leonardo và nhà thiên văn học thời Phục Hưng Johannes Kepler, cho đến các nhà khoa học tiêu biểu ngày nay như nhà vật lý học Roger Penrose đại học Oxford, đã dành vô số giờ đồng hồ nghiên cứu con số này và các thuộc tính của nó. Nhưng không chỉ các nhà toán học, mà các nhà sinh học, nghệ sĩ, nhạc sĩ, nhà sử học, kiến ​​trúc sư, nhà tâm lý học, và thậm chí cả các nhà tâm linh đã không ngừng suy ngẫm và tranh luận về sự phổ biến và sức lôi cuốn của con số này. Công tâm mà nói, Tỷ Lệ Vàng đã truyền cảm hứng cho các nhà tư tưởng thuộc mọi lĩnh vực hơn hết thảy con số nào khác trong lịch sử toán học”.

Trong toán học và nghệ thuật, hai đại lượng được gọi là có tỷ số vàng hay tỷ lệ vàng nếu tỷ số giữa tổng của các đại lượng đó với đại lượng lớn hơn bằng tỷ số giữa đại lượng lớn hơn với đại lượng nhỏ hơn. Thể hiện ở không gian hai chiều là một đường xoắn ốc được xác lập bởi một dãy liên tiếp các đường cong nội tiếp hình vuông, hình thành nên các Hình Chữ Nhật Vàng. Hình dạng đường xoắn ốc trông giống như các mô thức tăng trưởng thường thấy trong tự nhiên và cơ thể người. Do đó, những đường xoắn ốc và hình chữ nhật đơn giản này hé lộ sự hiện diện của một trật tự phổ quát tiềm ẩn, nên được đặt tên là “Vàng” hay “ Thần Thánh”.

Tỷ lệ vàng thể hiện ở không gian hai chiều là một đường xoắn ốc được xác lập bởi một dãy liên tiếp các đường cong nội tiếp hình vuông, hình thành nên các Hình Chữ Nhật Vàng.
Tỷ lệ vàng thể hiện ở không gian hai chiều là một đường xoắn ốc được xác lập bởi một dãy liên tiếp các đường cong nội tiếp hình vuông, hình thành nên các Hình Chữ Nhật Vàng. (Ảnh: Shutterstock).

Tỷ lệ Vàng trong lịch sử

Từ hơn 2,400 năm trước, tỷ lệ Vàng đã làm mê hoặc giới tri thức phương Tây theo đuổi đa dạng trường phái. Các di tích lâu đời nhất được biết đến được xây dựng dựa trên con số quyến rũ này là những bức tượng của đền Parthenon ở Hy Lạp, có niên đại từ năm 490 đến 430 trước Công nguyên. Tuy nhiên, nhiều lập luận cho rằng nó xuất hiện từ xa xưa, và rằng người Ai Cập đã sử dụng con số này rất thành thạo.

Theo một số nhà sử học, tỷ lệ Vàng là một con số thiêng liêng đối với người Ai Cập nên nó rất quan trọng trong tôn giáo của họ. Họ sử dụng nó để xây dựng các đền thờ cho người đã khuất. Người Ai Cập nhận thấy nó tạo nên tỷ lệ đẹp hài hòa nên đưa vào ứng dụng trong hệ thống chữ viết và bố cục các ngôi đền. Họ gọi đó là Tỷ Lệ Thiêng Liêng.

Định nghĩa đầu tiên của tỉ lệ vàng có thể đến từ nhà toán học Hy Lạp, Euclid (khoảng 325 - 265 trước Công Nguyên), ông dùng cụm từ “trung và ngoại tỷ" (extreme and mean ratio) để mô tả nó. Tuy nhiên, các thuộc tính độc đáo của nó ngày một phổ biến vào thế kỉ 15, khi thẩm mỹ là yếu tố rất quan trọng của hình học và nghệ thuật Phục Hưng, phục vụ cho các mục đích thực tiễn và biểu tượng. Một nhà toán học, thiên văn học và chiêm tinh học nổi tiếng, Johannes Kepler (1571 - 1630) đã viết:

“Hình học có hai báu vật lớn: một là Định lý Pythagoras được ví như vàng, và hai là Tỷ lệ Vàng được ví như một viên ngọc quý”.

Các di tích lâu đời nhất được biết đến được xây dựng dựa trên con số quyến rũ này là những bức tượng của đền Parthenon ở Hy Lạp, có niên đại từ năm 490 đến 430 trước Công nguyên.
Các di tích lâu đời nhất được biết đến được xây dựng dựa trên con số quyến rũ này là những bức tượng của đền Parthenon ở Hy Lạp, có niên đại từ năm 490 đến 430 TCN. (Ảnh: Shutterstock).

Tỷ lệ Vàng trong kiến trúc

Có rất nhiều kiến trúc sư và nghệ sĩ tin rằng việc sử dụng tỉ lệ vàng giúp tăng thêm tính thẩm mỹ cho các thiết kế của họ. Chẳng hạn, một kiến trúc sư có thể áp dụng nó để thiết kế tay nắm cửa có tỉ lệ hài hòa với cánh cửa, cũng như vậy, thiết kế của cánh cửa sẽ có tỉ lệ hài hòa với cả bức tường,... Nhưng hơn thế, tỉ lệ vàng thường được dùng để thiết kế mặt tiền cho những công trình lớn, từ đền Parthenon hay Nhà thờ Hồi Giáo Kairouan cho đến các công trình hiện đại như Nhà hát Opera Sydney và Phòng Trưng Bày Quốc gia ở London.

Tỷ lệ Vàng trong tự nhiên

Có lẽ điều đáng ngạc nhiên nhất về Tỷ Lệ Vàng là sự phổ biến của nó trong tự nhiên. Từ việc sắp xếp các nhánh cây dọc thân cho đến từng vân lá; hệ khung xương của các loại động vật và con người cho đến các mao mạch và dây thần kinh, thậm chí tỷ lệ thành phần của các hợp chất hóa học và dạng hình học của các tinh thể đều có Tỷ Lệ Vàng. Về cơ bản, nó hiện diện khắp nơi, xung quanh và bên trong chúng ta; và vì lý do này, nhà tâm lý học người Đức Adolf Zeising (1810 - 1876) đã gọi nó là “ luật phổ quát”.

Trong đó chứa đựng nền tảng - nguyên lý hình thành nên cái đẹp và sự hoàn thiện của cả tự nhiên và nghệ thuật. Tỷ lệ Vàng hiện diện như một lý tưởng tinh thần tối quan trọng trong tất cả các cấu trúc, hình thức và tỉ lệ, thuộc về vũ trụ hay cá nhân, hữu cơ hay vô cơ, âm học hay quang học; nhưng triển hiện đầy đủ nhất chính là hình dạng của con người.

Có lẽ điều đáng ngạc nhiên nhất về Tỷ Lệ Vàng là sự phổ biến của nó trong tự nhiên.
Có lẽ điều đáng ngạc nhiên nhất về Tỷ Lệ Vàng là sự phổ biến của nó trong tự nhiên. (Ảnh: Shutterstock).

Với các thuộc tính độc nhất, tỷ lệ Vàng được xem là tỉ lệ thiêng liêng và thần thánh, là cánh cửa mở ra trí huệ vẻ đẹp tâm linh của cuộc sống, hé lộ một mạch kết nối bình hòa ẩn sâu hơn những gì chúng ta nhìn thấy.

Hải Sư biên dịch
Theo Ancient Origin



BÀI CHỌN LỌC

Tỷ Lệ Vàng - Con số thiêng liêng gắn kết quá khứ và hiện tại