Đề xuất rút thời gian đóng BHXH xuống còn 15, 10 năm để hưởng lương hưu

Giúp NTDVN sửa lỗi

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội vừa trình dự thảo đề xuất rút ngắn số năm đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu giảm từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp.

Luật Bảo hiểm Xã hội (BHXH) 2014 quy định người lao động đủ tuổi nghỉ hưu trong điều kiện làm việc bình thường, đóng đủ 20 năm BHXH trở lên mới được hưởng lương hưu. Mức hưởng hàng tháng bằng 45% mức bình quân tiền lương đóng BHXH và tương ứng với số năm đóng theo quy định.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Lao động – Thương Binh và Xã hội (LĐTBXH), quy định này đang có nhiều bất cập trong tình hình hiện nay và chưa phù hợp với tốc độ già hoá dân số.

Bộ LĐTBXH cho rằng thời gian quy định 20 năm là quá dài và quá “chặt chẽ” khiến nhiều lao động không thể tích luỹ đủ số năm đóng BHXH để được hưởng lương hưu. Cùng với tác động kinh tế, số người đang rời bỏ hệ thống BHXH trước tuổi nghỉ hưu khá lớn. Về lâu dài, người già không có lương hưu sẽ tạo áp lực lớn cho xã hội khi phải sắp xếp nguồn lực đơn lẻ để bảo đảm an sinh, chăm sóc y tế. Nếu vẫn giữ quy định trên, diện bao phủ BHXH sẽ không thay đổi được đáng kể.

Theo đề xuất của Bộ, điều kiện hưởng lương hưu sẽ giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 năm và hướng tới còn 10 năm. Mức hưởng sẽ được tính toán phù hợp, tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi.

Theo tính toán của Bộ, việc giảm số năm đóng BHXH tối thiểu này sẽ khuyến khích người dân tham gia vào hệ thống, làm tăng nguồn thu vào Quỹ BHXH ngắn hạn và trung hạn; nguồn chi ngắn hạn, trung hạn và dài hạn cũng sẽ tăng. Đồng thời, người lao động sẽ được bảo vệ tốt hơn trước những rủi ro trong quá trình làm việc, hướng tới tuổi già có lương hưu.

Mặt khác, trong khi điều kiện số năm tối thiểu đóng BHXH để hưởng lương hưu quá lâu như vậy thì điều kiện hưởng BHXH một lần còn khá dễ dàng. Sau một năm không làm việc, không tham gia BHXH, người lao động có thể hưởng BHXH một lần với mức hưởng bằng 1,5 tháng lương cho mỗi năm tham gia BHXH trước năm 2014 và 2 tháng lương cho mỗi năm tham gia sau đó. Điều này sẽ khiến người lao động mong muốn được nhận BHXH một lần để đáp ứng các nhu cầu trước mắt.

Theo thống kê của Bộ LĐTBXH, tính đến hết tháng 12/2020, Việt Nam có hơn 16 triệu người tham gia BHXH (chỉ chiếm khoảng 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH); vẫn còn gần 32 triệu người trong lực lượng lao động (khoảng 66,5%) chưa tham gia BHXH. Số thu BHXH (từ nguồn đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động) năm 2020 là gần 260.000 tỉ đồng, tăng gần 11 lần so với năm 2007 - là năm đầu tiên thực hiện Luật BHXH.

Tính đến cuối năm 2020, Việt Nam có khoảng 14,1 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu nhưng chỉ có hơn 3,1 triệu người trong số đó đang được hưởng lương hưu và BHXH hàng tháng (chiếm 22,1% tổng số người sau độ tuổi nghỉ hưu). Nếu tính cả 1,8 triệu người đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì tổng cộng chỉ có khoảng gần 5 triệu người (chiếm 35%) được hưởng các khoản trợ cấp hàng tháng. Còn hơn 9,2 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu chưa được hưởng một tầng an sinh nào khác.

Luật BHXH (sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội xem xét cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp tháng 12/2022 của Quốc hội khoá XV, thông qua tại kỳ họp tháng 5/2023 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2024.

Minh Nguyệt

Việt Nam Xã hội

Đề xuất rút thời gian đóng BHXH xuống còn 15, 10 năm để hưởng lương hưu