Một nhà phân tích cho biết, ông 'không đặt nhiều niềm tin' vào việc Bắc Kinh sẽ thực hiện những cam kết mà ông Tập đã nhất trí trong cuộc hội đàm với Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 15/11.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhất trí thực hiện một số nỗ lực nhằm hâm nóng mối quan hệ Mỹ - Trung, nhưng các nhà phân tích chính sách đối ngoại cho rằng những bước đi mà họ thực hiện vẫn còn khiêm tốn và hai nước vẫn còn một khoảng cách ngoại giao lớn sau hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào tuần trước.
Theo thông tin của Nhà Trắng về cuộc họp hôm 15/11 giữa hai nhà lãnh đạo, Tổng thống Biden và ông Tập đã đồng ý nối lại liên lạc quân sự cấp cao giữa hai quốc gia, cũng như thực hiện các nỗ lực song phương mới để chống lại việc sản xuất và buôn lậu ma túy quốc tế.
Theo Phó Giám đốc Viện Toàn cầu Đài Loan (GTI) John Dotson, bất kỳ cuộc gặp nào giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc “đều là dấu hiệu của sự tiến bộ của chính cuộc gặp đó”. Tuy nhiên, phát biểu trong chương trình “Capitol Report” của đài NTD, ông nhận định rằng những kết quả hữu hình đạt được từ cuộc hội đàm giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung vẫn còn “khá khiêm tốn".
Ông Dotson nhận định: “Đã có một số cường điệu hóa về những dấu hiệu tiến bộ hạn chế, chẳng hạn như việc khôi phục liên lạc giữa quân đội hai nước, và những nỗ lực được cho là của Trung Quốc trong việc ngăn chặn việc sản xuất fentanyl. Nhưng nhìn chung, tôi nghĩ đây thực sự là những bước đi khá khiêm tốn".
Ông cho biết, ông không “đặt nhiều niềm tin” vào việc phía Trung Quốc sẽ thực sự thực hiện những cam kết mà ông Tập đã đồng ý trong cuộc gặp hôm 15/11.
Ông Dư Mậu Xuân (Miles Yu), Giám đốc Trung tâm Trung Quốc tại Viện Hudson, từng là cố vấn trưởng về chính sách Trung Quốc tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, cũng mô tả những kết quả đạt được tại cuộc họp hôm 15/11 giữa Tổng thống Biden và ông Tập là “rất hạn chế”. Giáo sư Mậu Xuân kêu gọi cách tiếp cận chờ xem sao về những khoản mục hành động mà hai nhà lãnh đạo đã thảo luận trong cuộc họp kín.
Phát biểu trong chương trình “Capitol Report”, ông Mậu Xuân nhìn nhận rằng những thỏa thuận giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc nhằm cải thiện việc liên lạc giữa quân đội hai nước, mở rộng các hoạt động chống ma túy song phương, và cam kết không vũ khí hóa trí tuệ nhân tạo, đều nghe có vẻ “rất tốt”. Tuy nhiên, ông nói rằng ông có “một số nghi ngờ về khả năng thực thi của các thỏa thuận đó".
Vấn đề Đài Loan vẫn chia rẽ Mỹ và Trung Quốc
Một vấn đề đặc biệt vẫn còn gây chia rẽ Hoa Kỳ và Trung Quốc là chính sách của nước này đối với Đài Loan.
Đài Loan, tên chính thức là Trung Hoa Dân Quốc, đã tự trị như một quốc gia dân chủ độc lập trong nhiều thập kỷ, nhưng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hòa) do Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) lãnh đạo cho rằng đảo quốc này là một phần lãnh thổ của Trung Quốc đại lục.
Trong khi đó, Hoa Kỳ vẫn duy trì một lập trường mơ hồ về vấn đề Đài Loan. Mặc dù Washington duy trì quan hệ ngoại giao chính thức với chính phủ Bắc Kinh, nhưng họ vẫn tiếp tục duy trì mối quan hệ không chính thức với Đài Bắc. Ngoài ra, Hoa Kỳ còn tiếp tục cung cấp vũ khí cho Đài Loan để hòn đảo này tự vệ trước cuộc xâm lược tiềm tàng của Trung Quốc hòng chiếm lấy quốc đảo này bằng vũ lực.
Viện Đài Loan Toàn cầu của ông Dotson đã nêu rõ một sứ mệnh là “tăng cường mối quan hệ giữa Đài Loan và các quốc gia khác, đặc biệt là với Hoa Kỳ".
Ông Dotson đánh giá cả Mỹ và Trung Quốc “vẫn khá kiên định với lập trường của mình về Đài Loan” sau cuộc gặp giữa Tổng thống Biden và ông Tập.
Theo thông tin của Nhà Trắng, Tổng thống Biden đã tuyên bố trong cuộc gặp với ông Tập vào ngày 15/11 rằng phía Mỹ hy vọng có một giải pháp hòa bình cho tranh chấp xuyên eo biển về chủ quyền của Đài Loan, đồng thời kêu gọi Trung Quốc kiềm chế trong các hoạt động quân sự quanh hòn đảo này.
Kể từ năm 2019, Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã thực hiện các chuyến bay quân sự xâm nhập Đài Loan gần như hàng ngày và tiến hành các cuộc tập trận quân sự khác xung quanh đảo quốc này. Ông Dotson nhận định đây là “một phần trong mô hình hoạt động quân sự cưỡng bức lớn hơn nhằm vào Đài Loan".
Đề cập đến cuộc gặp hôm 15/11 giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết ông Tập đã nhắc lại lập trường của Trung Quốc rằng Hoa Kỳ phải cam kết không ủng hộ nền độc lập của Đài Loan và ngừng việc vũ trang cho quân đội của hòn đảo này.
Mối quan hệ kinh tế làm phức tạp thêm chính sách Mỹ - Trung
Mối quan hệ kinh doanh và thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã khiến cho mối quan hệ giữa hai cường quốc này trở nên phức tạp hơn.
Ông Dotson dám chắc rằng Trung Quốc đang sử dụng mối quan hệ kinh tế của mình với các nước khác như một công cụ để cưỡng ép các quốc gia này nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc hoặc trừng phạt những hành vi mà phía Trung Quốc không thích.
Ông giải thích: “Khi có một số hành động chính trị ở Đài Loan mà Trung Quốc không thích và họ muốn gửi một thông điệp mang tính biểu tượng, đó là lúc họ bất ngờ phát hiện côn trùng trong những lô hàng trái cây và phải ban hành lệnh cấm đối với các loại trái cây này”.
“Vì vậy, trong vài năm qua, chúng ta đã chứng kiến các lệnh cấm đối với các sản phẩm của Đài Loan, như dứa, cá chày, sáp, táo, và những mặt hàng tương tự. Và những lệnh cấm đó có xu hướng được đưa ra vào những thời điểm không phải ngẫu nhiên, đó là khi ĐCSTQ muốn gửi một thông điệp. Vì vậy, ĐCSTQ sử dụng rất nhiều biện pháp cưỡng ép kinh tế như một công cụ chính sách tích cực".
Ông Dotson lập luận rằng mối quan hệ kinh tế của Trung Quốc với Hoa Kỳ cũng có những phương pháp cưỡng ép tương tự.
“Chính phủ Trung Quốc đã thực hiện một nỗ lực lâu dài trong nhiều năm nhằm cố gắng kiểm soát việc cung cấp và mua bán khoáng sản đất hiếm … và cố gắng sử dụng vị trí thống trị của họ trong thị trường đất hiếm như một công cụ giành lợi thế trước Hoa Kỳ, trong các lĩnh vực chính sách khác,hoặc mở các cánh cửa một chút khi họ hài lòng, hoặc quyết định đóng các cánh cửa đó khi họ muốn gửi một thông điệp".
Giáo sư Dư Mậu Xuân cho rằng Hoa Kỳ nên giảm bớt tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ song phương với Trung Quốc, mà thay thay vào đó là mở rộng mối quan hệ với các quốc gia khác ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ông Mậu Xuân lập luận: “Trung Quốc có vấn đề với hầu hết mọi nền dân chủ trên thế giới. Vì vậy, tầm quan trọng tối cao giả tạo của mối quan hệ song phương Mỹ - Trung này thực sự không hữu ích bởi vì những gì chúng ta có thể thấy ở đây là Trung Quốc chống lại phần còn lại của thế giới, chứ không chỉ là Trung Quốc chống Mỹ".
Một số nhà phân tích chính sách đối ngoại đã kêu gọi Hoa Kỳ thận trọng trong cách xác định lại mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc. Tiến sĩ Ted Galen Carpenter, cựu giảng viên chính của Viện CATO (Mỹ) theo chủ nghĩa tự do, đã viết trong một bài bình luận năm 2020 rằng mối quan hệ kinh tế giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc khuyến khích cả hai nước giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình và việc hai quốc gia tách rời hoàn toàn về kinh tế sẽ làm gia tăng căng thẳng quốc tế và làm tăng nguy cơ xảy ra một cuộc xung đột vũ trang tốn kém.
Phát biểu trong chương trình “Capitol Report” của đài NTD, ông Dotson lập luận rằng “không có câu trả lời nào hoàn toàn dễ dàng” về cách Hoa Kỳ nên xử lý mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc trong tương lai.
Ông kết luận: “Tôi nghĩ sẽ vô cùngkhó khăn để [Mỹ] cắt đứt hoàn toàn khỏi nền kinh tế Trung Quốc. Nhưng tôi thực sự nghĩ rằng có thể thực hiện những bước hợp lý để giảm bớt sự phụ thuộc kinh tế của Mỹ vào Trung Quốc trong một số lĩnh vực... đồng thời giảm bớt sự phụ thuộc của Mỹ vào Trung Quốc trong hoạt động sản xuất ở một số lĩnh vực”.
Theo NTD News
Huyền Anh biên dịch
