Theo hình ảnh vệ tinh mà Nikkei Asia thu được, hai tàu chiến Trung Quốc đã duy trì sự hiện diện thường trực tại Căn cứ Hải quân Ream của Campuchia trong suốt 5 tháng qua. Điều này dấy lên lo ngại về ý đồ của Bắc Kinh trong khu vực.
Sự hiện diện bí ẩn
Theo tờ Nikkei Asia, hình ảnh vệ tinh thu được cho thấy hai tàu chiến Trung Quốc đã duy trì sự hiện diện thường trực tại Căn cứ Hải quân Ream của Campuchia trong suốt 5 tháng qua, dấy lên những nghi vấn về tính lâu dài và mục đích của sự hiện diện quân sự này.
Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cấp và mở rộng đáng kể quy mô Căn cứ Ream, một vị trí chiến lược ven Vịnh Thái Lan. Nước này cũng là quốc gia đầu tiên đưa các tàu chiến đến neo đậu tại bến tàu mới được xây dựng vào cuối năm ngoái. Vào ngày 3/12 năm ngoái, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Banh đã thực hiện chuyến thị sát các tàu chiến này cùng với Đại sứ Trung Quốc tại Phnom Penh.
Tuy nhiên, Đài Á Châu Tự Do đưa tin rằng các tàu đã rời đi sau khi cập cảng trong vài tuần. Mâu thuẫn với thông tin này, Nikkei Asia đã thu thập được hình ảnh cho thấy hai tàu chiến, bao gồm một tàu hộ tống được xác định là Wenshan thuộc Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), đã quay trở lại bến tàu nước sâu vào ngày 20/3.
Phân tích hình ảnh vệ tinh do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) thực hiện cho thấy, ngoại trừ một số lần vắng mặt ngắn ngủi, các tàu hộ tống của PLA đã được hưởng quyền tiếp cận "mở rộng và độc quyền" đối với Căn cứ Ream trong suốt 4 tháng rưỡi qua.
Sự hiện diện lâu dài này của tàu chiến Trung Quốc tại Ream làm dấy lên những lo ngại về ý định của Bắc Kinh đối với căn cứ này và khu vực lân cận. Một số chuyên gia tin rằng Trung Quốc có thể sử dụng Ream làm căn cứ quân sự để mở rộng ảnh hưởng ở Biển Đông và khu vực Đông Nam Á.
-
- Hình ảnh vệ tinh cho thấy khu vực phía bắc và tây bắc của Căn cứ Hải quân Ream với các kho tàng, khu phức hợp hành chính và những khu vực được cho là khu dân cư. (Ảnh: Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế - CSIS)
Campuchia khẳng định: ‘Không có gì đáng lo ngại’
Nguyên Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Banh đăng tải hình ảnh kiểm tra tàu chiến Trung Quốc tại Ream, khẳng định mục đích huấn luyện cho hải quân nước nhà.
Từ năm 2016, Campuchia đã bày tỏ mong muốn mua sắm hai tàu chiến từ Trung Quốc và hiện đại hóa Căn cứ Hải quân Ream để nâng cao năng lực quốc phòng, thực hiện các "nhiệm vụ kỹ thuật phức tạp" hơn, bao gồm vận hành tàu chiến hiện đại trang bị tên lửa. Việc này đòi hỏi đào tạo và kỹ năng mới cho thủy thủ Campuchia.
Chỉ huy Căn cứ Ream Mey Dina xác nhận sự hiện diện của Trung Quốc trong việc huấn luyện hải quân Campuchia vận hành các tàu mới, nhưng không tiết lộ chi tiết về thời gian hoàn thành hay loại tàu cụ thể.
Trong một cuộc phỏng vấn, Chỉ huy Dina cho biết: "Không có vấn đề gì đáng lo ngại".
Sự hiện diện lâu dài của quân đội Trung Quốc tại Ream tiếp tục khiến Hoa Kỳ lo ngại về việc căn cứ này có thể được sử dụng để lưu trữ vũ khí Trung Quốc, phá vỡ cán cân an ninh khu vực. Bắc Kinh đã tài trợ cho việc nâng cấp Ream và nạo vét vịnh xung quanh, đồng thời phá bỏ các căn cứ do Mỹ xây dựng trước đây và di dời trụ sở hợp tác với Việt Nam khỏi căn cứ.
Dự án phát triển do Trung Quốc hậu thuẫn bao gồm xây dựng bến tàu, ụ tàu khô, nâng cấp xưởng bảo trì tại Ream. Tuy nhiên, thông tin về các hoạt động ở khu vực phía bắc, bao gồm bến tàu nước sâu, các tòa nhà và khu sinh hoạt, vẫn còn hạn chế. Theo Phố Wall, Campuchia đã ký một thỏa thuận bí mật với Trung Quốc cho phép họ sử dụng độc quyền một phần căn cứ rộng 87 ha này.
Ream - Căn cứ quân sự trá hình của Trung Quốc?
Thủ tướng Campuchia Hun Sen liên tục bác bỏ các cáo buộc cho rằng Trung Quốc có ý định sử dụng Căn cứ Hải quân Ream làm căn cứ quân sự, khẳng định đây là những thông tin "vu khống". Ông Hun Sen, hiện giữ chức vụ Chủ tịch Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) và Chủ tịch Thượng viện Campuchia, cũng bác bỏ các tin đồn về việc dự án kênh đào do Trung Quốc tài trợ có thể được sử dụng cho mục đích quân sự.
Vào tháng Giêng, ông Hun Manet, con trai Thủ tướng Hun Sen và tân Thủ tướng Chính phủ Campuchia, đã tái khẳng định lập trường không cho phép bất kỳ căn cứ quân sự nước ngoài nào trên lãnh thổ, phù hợp với Hiến pháp Campuchia.
Hiện tại, Hạm đội Duyên hải của Hải quân Hoàng gia Campuchia sở hữu 4 tàu tuần tra Stenka thời Liên Xô (2 chiếc không hoạt động), 4 tàu tuần tra PC42 do Trung Quốc chế tạo và một số tàu nhỏ khác.
Theo một cựu quan chức ngoại giao am hiểu về tình hình Ream, việc vận hành tàu chiến lớn hơn sẽ là "bước tiến nhảy vọt" đòi hỏi huấn luyện chuyên sâu cho thủy thủ Campuchia.
"Việc chuyển giao kiến thức và kỹ năng vận hành tàu chiến cần thiết phải được thực hiện sớm vì mọi thứ đều mới mẻ với thủy thủ Campuchia, từ động cơ, hệ thống thông tin liên lạc đến vũ khí", vị quan chức này nhận định.
Ngoài ra, một số ý kiến bày tỏ lo ngại rằng thỏa thuận này có thể được sử dụng làm vỏ bọc cho sự hiện diện lâu dài của Trung Quốc tại Ream.
Theo CSIS, không có bằng chứng cho thấy bất kỳ tàu nào khác, bao gồm cả tàu Campuchia, sử dụng cầu tàu mới được xây dựng tại Ream. Thậm chí, hai tàu khu trục Nhật Bản tham gia tập trận gần đây cũng cập cảng Sihanoukville thay vì Ream.
Giám đốc Chương trình Đông Nam Á và Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á tại CSIS, Gregory Poling, nhận định: "Việc neo đậu trong thời gian dài cho thấy đây không chỉ đơn thuần là hoạt động tập trận hay viếng thăm mà có thể là sự triển khai luân phiên hoặc thậm chí là hiện diện thường trực của quân đội Trung Quốc tại Ream".
Điều này càng củng cố lo ngại về việc Trung Quốc có thể đang sử dụng Ream làm căn cứ quân sự trá hình, vi phạm Hiến pháp Campuchia và thỏa thuận giữa hai nước.
Mặc dù Campuchia khẳng định rằng bất kỳ quốc gia nào cũng có thể sử dụng Ream, thực tế cho thấy chỉ có Trung Quốc đang sử dụng căn cứ này. Điều này cho thấy Trung Quốc có thể đang tìm cách kiểm soát độc quyền Ream để phục vụ cho mục đích chiến lược của riêng họ.
Trong khi đó, Hiến pháp Campuchia cấm các căn cứ quân sự nước ngoài hiện diện trên lãnh thổ nước này. Điều 9 của Hiến pháp Campuchia, được thông qua năm 1993, quy định rõ ràng rằng "Không quốc gia nước ngoài nào được phép thiết lập căn cứ quân sự trên lãnh thổ Campuchia".
Do đó, sự hiện diện quân sự của Trung Quốc tại Campuchia có thể dẫn đến bất ổn và thay đổi cán cân quyền lực trong khu vực.
Huyền Anh tổng hợp
