Xuyên suốt nhiệm vụ quân sự kéo dài 20 năm của Hoa Kỳ tại Afghanistan, Washington đã cung cấp gần 90 tỷ USD cho Lực lượng An ninh và Quốc phòng Afghanistan (ANDSF), bao gồm 18,6 tỷ USD để vũ trang và trang bị cho chính phủ Afghanistan do phương Tây hậu thuẫn. Theo một báo cáo mới của Tổng thanh tra đặc biệt về Tái thiết Afghanistan (SIGAR), khi chính phủ Afghanistan sụp đổ, một phần đáng kể thiết bị đó đã bị bỏ lại cho Taliban.
SIGAR đã công bố báo cáo trên vào ngày 28/2. Báo cáo này nêu ra đánh giá cập nhật về các nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn và nỗ lực vội vã sơ tán hàng nghìn binh sĩ, dân thường và các trang thiết bị quân sự khi Taliban nắm quyền kiểm soát đất nước.
Tổng giá trị thiết bị quân sự bị bỏ lại ở Afghanistan đã được điều chỉnh cao hơn một chút trong báo cáo SIGAR trên. Một báo cáo của Tổng thanh tra Bộ Quốc phòng Mỹ (DoDIG) ban hành vào tháng 8/2022 chỉ ra rằng Mỹ đã bỏ lại 7,12 tỷ USD thiết bị quân sự cho Taliban.
Theo SIGAR, Hoa Kỳ đã “chuyển giao” cho chính phủ Afghanistan 7,2 tỷ USD thông qua số thiết bị bỏ lại, bao gồm máy bay chiến thuật, xe cộ mặt đất chiến thuật, vũ khí và đạn dược, cùng các thiết bị chuyên dụng như kính nhìn ban đêm và thiết bị sinh trắc học.
Theo Bộ Quốc phòng Mỹ, ít nhất 78 máy bay trị giá 923,3 triệu USD, 9.524 vũ khí không đối đất trị giá 6,54 triệu USD, hơn 40.000 xe cộ, hơn 300.000 vũ khí và gần như thiết bị quan sát ban đêm, giám sát, liên lạc và sinh trắc học được cung cấp cho ANDSF đã bị bỏ lại khi lực lượng cuối cùng của Hoa Kỳ rời khỏi đất nước.
Báo cáo của SIGAR viết: “Các lực lượng Taliban hiện tuần tra trên xe bán tải và xe bọc thép. Đây rất có thể là các phương tiện do Mỹ mua và cung cấp cho ANDSF. Các binh sĩ trong các hoạt động đặc biệt của Taliban, được gọi là đơn vị Badri 313, đội mũ bảo hiểm có gắn kính nhìn ban đêm và mang theo súng trường M4 được trang bị ống ngắm tiên tiến. Đây rất có thể là các thiết bị do Mỹ cung cấp cho ANDSF".
Nỗ lực loại bỏ hoặc phá hủy thiết bị quân sự
Báo cáo mới của SIGAR cũng cung cấp thêm thông tin về những nỗ lực loại bỏ hoặc phá hủy thiết bị và mức độ thành công của các hành động đó.
Các lực lượng Hoa Kỳ phụ trách đợt rút quân cuối cùng và sơ tán dân thường khỏi Afghanistan đã cố gắng xóa sổ, vô hiệu hóa hoặc phá hủy một số thiết bị có giá trị nhất. Báo cáo của SIGAR cho biết quân đội Hoa Kỳ đã phá hủy các thiết bị sau:
- 78 máy bay có người lái;
- 6 máy bay không người lái;
- 1 trạm điều khiển máy bay không người lái trên mặt đất;
- 57 phương tiện mặt đất chiến thuật;
- 6 khẩu pháo phòng không tự động;
- 4 hệ thống radar phòng không.
Theo báo cáo của SIGAR, hầu hết vũ khí máy bay bị bỏ lại ở Afghanistan là "đạn không chính xác" và máy bay có khả năng sử dụng đạn chính xác đã bị "vô hiệu hóa" hoặc bị phá hủy trong quá trình rút quân.
Một sĩ quan bộ binh ẩn danh của Lực lượng Thủy quân lục chiến Mỹ đã chia sẻ một số lo ngại với các nhà điều tra SIGAR về mức độ hiệu quả của việc binh lính Hoa Kỳ vô hiệu hóa hoặc phá hủy các thiết bị quan trọng trước khi rút quân.
“Có nhiều ý kiến trái chiều về việc chúng tôi có nên phá hủy hay vô hiệu hóa các phương tiện hay không. Một số người được yêu cầu dừng lại; trong khi những người khác được yêu cầu không nên làm như vậy. Một số binh lính Thủy quân lục chiến đã tự ý hành động, cố gắng khiến những thiết bị đó trở nên vô dụng. Tôi cho rằng tất cả những gì chúng tôi bỏ lại đều có thể được sửa chữa và tái sử dụng", sĩ quan Thủy quân lục chiến nói với các nhà điều tra.
Theo báo cáo của DoDIG vào tháng 8/2022, quân đội Hoa Kỳ đã "bỏ lại hoặc phá hủy gần như toàn bộ các thiết bị chính mà quân đội Hoa Kỳ sử dụng ở Afghanistan" trong quá trình rút quân kéo dài nhiều tháng.
Báo cáo này cũng cho biết “không rõ” về chất lượng của các thiết bị mà Hoa Kỳ bỏ lại trong kho của chính phủ Afghanistan khi rút quân và "khả năng hoạt động lâu dài của các xe cộ này dự kiến sẽ xuống cấp nếu không được nhà thầu Hoa Kỳ bảo trì".
SIGAR đánh giá cụ thể rằng “vẫn chưa xác định được tình trạng hoạt động của số vũ khí, xe cộ mặt đất, thiết bị liên lạc và thiết bị chuyên dụng trị giá 5,7 tỷ USD bị bỏ lại, bao gồm thiết bị quan sát ban đêm, giám sát, sinh trắc học và định vị”.
Theo SIGAR, Taliban cũng đã cho thấy một số khả năng vận hành các loại vũ khí hiện đại hơn do Mỹ cung cấp, chẳng hạn như trực thăng Mi-17. Theo bài báo, một thủ lĩnh của Taliban tuyên bố rằng trong lần rút quân cuối cùng của lực lượng Hoa Kỳ khỏi Afghanistan, họ đã tân trang lại một nửa số máy bay bị "phi quân sự hóa". Đồng thời, một sĩ quan khác tuyên bố rằng Taliban chỉ mới đưa 6 chiếc trực thăng Black Hawk về trạng thái hoạt động.
Theo NTD News
Lam Giang biên dịch
