Nếu những vệt sao băng ít ỏi trong trận mưa sao băng Leonid vào tháng trước chưa làm người yêu bầu trời thỏa mãn thì đêm 13/12, rạng sáng ngày 14/12, mưa sao băng Geminids chắc chắn sẽ làm được điều đó.
Theo Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA), đêm 13, rạng sáng ngày 14/12/2023, người yêu thiên văn có cơ hội chiêm ngưỡng mưa sao băng Geminids (Song Tử) đạt cực điểm với 100-120 vệt sáng mỗi giờ.
Tất nhiên, trên thực tế người dân có thể quan sát nó với lượng sao băng ít hơn vào đêm trước hoặc sau đó, thậm chí từ những đêm đầu tháng 12, người dân cũng đã có thể may mắn nhìn thấy vài sao băng của nó.
Vì đây là thời điểm trăng mới tại Việt Nam nên việc quan sát mưa sao băng Geminids sẽ thuận lợi hơn. Tuy nhiên, thời tiết miền Bắc nhiều mây và sương mù sẽ là một hạn chế cho việc quan sát hiện tượng thú vị này.
Mưa sao băng Geminids được tạo ra bởi các mảnh vụn do tiểu hành tinh 3200 Phaethon để lại, được phát hiện vào năm 1982. Trận mưa diễn ra hàng năm từ ngày 7 đến ngày 17 tháng 12. Cực đại của năm nay là vào đêm 13 rạng sáng ngày 14. Năm nay, trăng mới sẽ để lại một bầu trời tối hoàn hảo. Người xem quan sát tốt nhất từ một vị trí tối sau nửa đêm. Các sao băng sẽ tỏa ra từ chòm sao Gemini (Song Tử) nhưng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời.
Trăng non vào hai ngày ở đỉnh điểm của trận mưa sao băng Geminids khiến sự kiện năm nay trở nên rất thuận lợi, bầu trời tối suốt đêm do không bị ảnh hưởng bởi ánh sáng của Mặt Trăng.
Chưa dừng lại đó, mưa sao băng Geminids còn là một trận mưa sao băng đặc biệt bởi màu của các ngôi sao. Theo nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA), nếu trời đủ trong, bạn sẽ thấy rằng các sao băng thực ra không phải đều có màu như nhau, mà có khác biệt đôi chút. Sự khác biệt này tới từ thành phần hóa học chính ở bề mặt của nó, tức là thứ bốc cháy khi va chạm với khí quyển.
Theo đó, vì mỗi nguyên tố phát xạ bước sóng khác nhau khi bị làm nóng, chúng phát ra ánh sáng có màu khác nhau.
Ngoài ra, vì nhiều nguyên tố thay đổi màu theo nhiệt độ, nên màu của sao băng còn phụ thuộc vào vận tốc của sao băng. Ở vận tốc cao, sao băng phát ra tỷ lệ bức xạ ở bước sóng xanh nhiều hơn so với khi vận tốc thấp.
Việt Nam có quan sát được không?
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, tại các tỉnh miền Bắc và Bắc Trung Bộ vào đêm 14/12, thời tiết đã giảm mưa, tuy nhiên trời vẫn nhiều mây và sương mù nên cơ hội quan sát mưa sao băng Geminids không thuận lợi.
Thủ đô Hà Nội đêm 14/12 trời lạnh, không mưa nhưng khả năng có mây nên việc quan sát gặp nhiều khó khăn. Tại khu vực Trung và Nam Trung Bộ (trong đó có Đà Nẵng), đêm 13, rạng sáng ngày 14/12 trời ít mây, không mưa, có thể quan sát được mưa sao băng thuận lợi.
Tây Nguyên và Nam Bộ đã bước vào mùa khô với hình thái thời tiết điển hình là ngày nắng, đêm không mưa, trời quang mây, khá thuận lợi cho việc quan sát và chiêm ngưỡng trận sao băng đẹp nhất năm.
VACA khuyến cáo, người quan sát nên đặc biệt lưu ý tình hình thời tiết. Nếu trời nhiều mây hoặc có mưa thì bạn sẽ không có cơ hội quan sát bất cứ sao băng nào. Nói dễ hiểu hơn, nếu bạn không thể nhìn thấy những ngôi sao sáng nhất như mô tả trên thì cũng đồng nghĩa với việc sẽ không có sao băng xuất hiện do khí quyển ở nơi bạn ở quá ô nhiễm hoặc trời đang quá nhiều mây.
Để quan sát mưa sao băng, bạn không cần bất cứ dụng cụ hỗ trợ nào, quan sát bằng mắt thường chính là tốt nhất. Nên chọn vị trí quan sát có góc nhìn rộng, ít ánh sáng nhân tạo (tuyệt đối không quan sát ở nơi có ánh đèn chiếu trực tiếp vào mắt). Ban đầu, bạn sẽ cần khoảng 10 phút để mắt quen với bóng tối - vì vậy hãy kiên nhẫn, có thể ban đầu bạn không thấy ngôi sao nào cả, nhưng vài phút sau chúng sẽ dần xuất hiện. Tư thế quan sát tốt nhất là ngả lưng để ánh mắt luôn hướng lên phía trên. Đừng quên bảo vệ sức khỏe và chú ý vấn đề an ninh nếu như nơi quan sát không phải là nhà của bạn.
Trong điều kiện quan sát tốt, Geminids năm nay có thể cho bạn thấy khoảng 100 sao băng mỗi giờ vào lúc cực điểm, hoặc hơn.
