Dữ liệu từ Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Trung Quốc cho thấy, dự trữ vàng của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đạt 2.245,3 tấn vào cuối tháng 1, tăng khoảng 9,9 tấn so với cuối tháng 12/2023. Đây là tháng thứ 15 liên tiếp PBOC tăng cường dự trữ vàng.
Mặc dù giá vàng năm 2023 đạt mức kỷ lục, PBOC vẫn là nhà mua vàng lớn nhất trên thế giới, với mức mua trung bình 20-25 tấn mỗi tháng và lượng mua ròng trong năm đạt 225 tấn, vượt quá 1/5 tổng lượng mua ròng vàng của các ngân hàng trung ương trên thế giới trong cùng năm.
Đúng vậy, không chỉ PBOC mà các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới cũng đang mua vàng ròng với số lượng lớn. Điều này có một số lý do chính: Sau Thế chiến thứ hai, Hoa Kỳ đã dẫn đầu việc xây dựng hệ thống Bretton Woods, với đồng USD là trung tâm, gắn giá trị USD với vàng và tỷ giá hối đoái của các quốc gia thành viên Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) được cố định với USD. Tuy nhiên, hệ thống Bretton Woods đã sụp đổ vào năm 1973, dẫn đến việc USD tách rời khỏi vàng. Kể từ đó, vàng không còn đóng vai trò chính thức trong hệ thống tiền tệ quốc tế.
Sau khi hệ thống Bretton Woods sụp đổ vào năm 1973, nhu cầu về vàng của các ngân hàng trung ương giảm mạnh.
Từ năm 1973 đến năm 2008, dự trữ vàng của các ngân hàng trung ương toàn cầu đã giảm từ 36.797,79 tấn xuống còn 30.002,31 tấn. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã khiến các ngân hàng trung ương toàn cầu đảo chiều lớn, sang năm 2009 họ bắt đầu “mua ròng” vàng và kéo dài suốt 15 năm, trong số đó phải kể đến “Thỏa thuận Basel III” chính thức có hiệu lực vào năm 2008. Năm 2013, Basel III nâng hạng vàng từ tài sản loại 3 lên loại 1, cho phép các ngân hàng sử dụng vàng quỹ dự trữ để phát hành các khoản vay. Đặc biệt, trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine, lượng mua ròng vàng của các ngân hàng trung ương năm 2022 đạt 1.136 tấn, lập kỷ lục kể từ năm 1950; sự bùng nổ mua sẽ tiếp tục vào năm 2023, theo thống kê từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), lượng mua vàng ròng của ngân hàng trung ương toàn cầu (mua trừ đi doanh số) là khoảng 1.037 tấn.
Như chúng ta đều biết, vàng được mua trong thời điểm khó khăn. Các ngân hàng trung ương trên thế giới tiếp tục mua vàng với số lượng lớn, điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của tình hình thế giới và triển vọng của nó, điều này đã trở thành sự đồng thuận toàn cầu. Đặc biệt, kể từ năm 2008, ba đợt mua vàng của ngân hàng trung ương toàn cầu năm 2011-2013, 2018-2019 và 2022-2023 (mua lần lượt 480,8 tấn, 1261 tấn và 2173 tấn vàng) đều liên quan đến chính trị và kinh tế toàn cầu. Giai đoạn 2011-2013: Khủng hoảng nợ Châu Âu; hai đảng trong Quốc hội Mỹ chưa đạt được thỏa thuận về trần nợ. Giai đoạn 2018-2019: Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung; Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với Iran và Nga. Giai đoạn 2022-2023: Chiến tranh Nga - Ukraine, xung đột Israel - Palestine; v.v.
Tuy nhiên, so với bối cảnh trên, hoạt động mua vàng của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc có đặc điểm riêng.
Thứ nhất, từ năm 2009 đến 2015, các ngân hàng trung ương toàn cầu đã mua 2.939 tấn vàng, trong đó Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc mua 708 tấn (mức mua trung bình hàng năm là hơn 100 tấn), chiếm hơn 24% tổng lượng vàng mua ròng của toàn cầu. Theo số liệu chính thức của chính quyền Trung Quốc, GDP của Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản vào năm 2010 và từ đó trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, ngoài ra, dự trữ ngoại hối của nước này đã đứng đầu thế giới trong nhiều năm liên tiếp (gần 4 nghìn tỷ USD vào tháng 6/2014). Ngược lại, cuộc khủng hoảng tài chính Hoa Kỳ và cuộc khủng hoảng nợ châu Âu lần lượt nổ ra và tham vọng kinh tế toàn cầu của Trung Quốc đã được thể hiện qua ‘Sáng kiến Một vành đai, Một con đường’ được đưa ra vào năm 2013. Trong giai đoạn này, họ mua vàng trên quy mô lớn, thúc đẩy quá trình quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ và tích lũy niềm tin để thách thức Hoa Kỳ và Châu Âu.
Thứ hai, kế hoạch tăng đáng kể dự trữ vàng của Trung Quốc đã bị cản trở nghiêm trọng bởi xung đột nội bộ trong nội bộ từ năm 2014 đến năm 2018. Ví dụ, sự sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 2015 được gọi là cuộc đảo chính kinh tế chống lại Tập Cận Bình, một lượng vốn khổng lồ đã tháo chạy từ năm 2014 đến năm 2016.
Dự trữ ngoại hối của Trung Quốc vào cuối năm 2015 giảm 512,66 tỷ USD so với cuối năm 2014, và năm 2016 giảm 319,844 tỷ USD so với năm 2015. Sự bất ổn kinh tế của Trung Quốc đã trở nên rõ ràng. Năm 2017, “Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 19 của Đảng Cộng sản Trung Quốc” được tổ chức với “cuộc đấu tranh căng thẳng”. Chính quyền muốn ổn định nền kinh tế, tập trung quyền lực và kiềm chế tham vọng mở rộng. Việc mua vàng của ngân hàng trung ương giảm xuống còn 80 tấn vào năm 2016, dừng lại vào năm 2017 và chỉ còn 10 tấn vào năm 2018. Điều này trái ngược hoàn toàn với hoạt động mua vàng của ngân hàng trung ương toàn cầu trong cùng thời kỳ. Từ năm 2009 đến 2015, ngân hàng trung ương toàn cầu mua 2.939 tấn vàng, trung bình mỗi năm mua gần 420 tấn, năm 2016 và 2017 chỉ giảm nhẹ xuống lần lượt 395 tấn và 379 tấn, đến năm 2018 tăng vọt lên 656 tấn.
Thứ ba, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung năm 2018 đã thay đổi lịch sử quan hệ Trung - Mỹ. Trung Quốc có cảm giác khủng hoảng rất mạnh mẽ, năm 2019, lượng vàng mua vào của ngân hàng trung ương tăng vọt lên 95,8 tấn, và một lần nữa họ đang chuẩn bị tăng đáng kể dự trữ vàng của mình và chuẩn bị cho quá trình "khử đô la hóa". Không ngờ, dịch bệnh bùng phát vào cuối năm 2019 và Trung Quốc gặp thảm họa, kế hoạch mua vàng của Trung Quốc lại thất bại, không còn lượt mua nào trong năm 2020 và 2021. Để so sánh, lượng vàng mua vào của ngân hàng trung ương toàn cầu giảm mạnh vào năm 2020, xuống mức 255 tấn, nhưng nhanh chóng tăng trở lại lên 450 tấn vào năm 2021, với những biến động nhẹ nhàng hơn nhiều so với Trung Quốc. Từ đó có thể thấy, Trung Quốc đã trải qua những thăng trầm to lớn, năng lực chính sách và trình độ hoạt động của nó cực kỳ thấp.
Thứ tư, dịch bệnh toàn cầu chấm dứt vào năm 2022 (trừ Trung Quốc), tuy nhiên, chiến tranh Nga - Ukraine bùng nổ đã làm thế giới mất ổn định, đồng thời, lạm phát cao ở Hoa Kỳ và Châu Âu, ngân hàng trung ương ở Hoa Kỳ và Châu Âu đang tăng lãi suất; nợ quốc gia của Hoa Kỳ vượt quá 31 nghìn tỷ USD, nhưng hai đảng đang cãi vã và khó đạt được sự đồng thuận. Tất cả những điều này đã kích thích ngân hàng trung ương của nhiều quốc gia tăng cường mua vàng, với số lượng mua đã lập kỷ lục lịch sử trong 70 năm qua.
Cảm giác khủng hoảng của Trung Quốc thậm chí còn lớn hơn: thứ nhất, sự cạnh tranh chiến lược gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc, thứ hai, khả năng xảy ra chiến tranh giữa Trung Quốc và Đài Loan ngày càng gia tăng, thứ ba, Trung Quốc lo sợ các lệnh trừng phạt của châu Âu và Mỹ (Nga là một ví dụ) ), và thứ tư, nền kinh tế Trung Quốc đang trong tình trạng hỗn loạn. Để ổn định nền kinh tế trong nội bộ và chống lại Hoa Kỳ từ bên ngoài, Trung Quốc coi việc mua vàng là một động thái chiến lược, đã gia nhập thị trường trên quy mô lớn kể từ tháng 11/2022 và tiếp tục cho đến ngày nay.
Tuy nhiên, mặc dù Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã mua tổng cộng 1.181 tấn từ năm 2009 đến năm 2023 nhưng tính đến cuối tháng 1/2024, dự trữ vàng của ngân hàng trung ương chỉ còn 2.245,3 tấn (số liệu từ Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Trung Quốc). Trung Quốc), chỉ chiếm hơn 4% dự trữ ngoại hối. Dự trữ vàng chính thức toàn cầu tổng cộng 35.927,4 tấn (tính đến cuối tháng 12/2023, dữ liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế) và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc chỉ chiếm 6,25%.
Để so sánh, tính đến tháng 3/2023, Mỹ có 8.133,46 tấn vàng dự trữ, chiếm 22,71% trữ lượng thế giới, tiếp theo là Đức, Ý, Pháp và Nga với trữ lượng vàng lần lượt là 3.354,89 tấn, 2.451,84 tấn, 2.436,81 tấn. và 2.326,52 tấn, chiếm lần lượt 9,37%, 6,85%, 6,80% và 6,50% trữ lượng thế giới.
Hãy xem xét một phần dữ liệu khác. Trong số 20 ngân hàng trung ương hàng đầu có trữ lượng vàng lớn, tỷ lệ dự trữ vàng so với dự trữ ngoại hối cao tới 69,5% ở Mỹ, 68,6% ở Đức, 67,1% ở Pháp, 65,8% ở Ý và ở Bồ Đào Nha và Uzbekistan cao tới hơn 70%. Ngoài ra, tỷ lệ vàng do ngân hàng trung ương nắm giữ ở nhiều nước thị trường mới nổi nằm trong khoảng từ 8% đến 10%. Trung Quốc thấp hơn nhiều so với các nước này.
Dự trữ vàng hiện tại của Trung Quốc, cả về số lượng và tỷ lệ tuyệt đối, đều kém hơn Hoa Kỳ một chút. Ngay cả khi Trung Quốc có kế hoạch tiếp tục mua vàng trên quy mô lớn trong vài năm thì có lẽ họ cũng bất lực trước xu hướng kinh tế hiện tại (kế hoạch này đã bị gián đoạn hai lần trong 15 năm qua).
Nếu chính quyền Trung Quốc nhất quyết trở thành một “cường quốc tài chính”, “phi đô la hóa” và tham gia cạnh tranh tài chính (hoặc thậm chí là chiến tranh tài chính) với Hoa Kỳ, thì họ sẽ gặp rắc rối lơn.
Theo The Epoch Times
Lý Ngọc biên dịch
