Trong tháng này, nhiệt độ bề mặt đại dương đã đạt mức cao nhất mọi thời đại, phá vỡ mọi kỷ lục kể từ khi các nhà khoa học bắt đầu đo bằng vệ tinh vào những năm 1980.
Theo dữ liệu từ Máy phân tích lại khí hậu (Climate Reanalyzer) của Đại học Maine, trong những ngày đầu tiên của tháng Tư, nhiệt độ trung bình toàn cầu đạt mức cao nhất từ trước đến nay là 21,1 độ C. Kỷ lục trước đó là 21 độ C được thiết lập vào tháng 3/2016. Cả hai đều cao hơn một độ so với mức trung bình toàn cầu từ năm 1982 đến 2011, dao động khoảng 20,4 C vào đầu mùa xuân.
Kỷ lục mới là kết quả của sự tích tụ nhiệt do biến đổi khí hậu, và do La Niña - một chu kỳ đại dương tự nhiên, với nhiệt độ bề mặt lạnh ở phía đông Thái Bình Dương - đã diễn ra trong ba năm, nhưng vừa kết thúc hồi tháng Ba.
Michael McPhaden, một nhà hải dương học tại Phòng thí nghiệm Môi trường Biển Thái Bình Dương của Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia (NOAA) Hoa Kỳ, cho biết: “Bây giờ La Niña đã kết thúc và khu vực nhiệt đới Thái Bình Dương, một vùng đại dương rộng lớn, đang nóng lên”.
McPhaden cho biết, xu hướng chung trên bề mặt đại dương, bề mặt đất liền và bầu khí quyển là đang nóng lên. Cả ba nơi này đều nóng lên khi khí nhà kính tích tụ trong khí quyển. Nhưng xu hướng chung này cũng dao động lên xuống một chút dựa trên các chu kỳ La Niña và El Niño. Trong những năm El Niño, bề mặt Thái Bình Dương sẽ nóng lên.
McPhaden cho biết: "Mặc dù nồng độ khí nhà kính vào năm 2022 là cao nhất từ trước đến nay, nhưng đó không phải là năm nóng nhất được ghi nhận" về nhiệt độ bề mặt toàn cầu. Điều đó là do La Niña. "Năm 2016 là năm nóng nhất từng được ghi nhận, và điều đó là do chúng ta có lượng khí nhà kính cao trong bầu khí quyển cộng với hiện tượng El Niño xảy ra ở quy mô rộng lớn. Sự kết hợp này đã đẩy nhiệt độ bề mặt toàn cầu lên mức kỷ lục”.
McPhaden cho biết, hiện tại, Thái Bình Dương đang ở trạng thái trung tính không có El Niño hay La Niña. Nhưng các mô hình dự báo cho thấy khả năng xảy ra hiện tượng El Niño vào cuối năm nay là khoảng 60%, có thể làm cho năm nay trở thành một năm nắng nóng kỷ lục khác. Thường có độ trễ giữa thời điểm bắt đầu của các chu kỳ đại dương này và sự gia tăng của nhiệt độ bề mặt.
Ông nói: “Có khả năng là nếu chúng ta có El Niño quy mô lớn, chúng ta sẽ chứng kiến một kỷ lục mới được thiết lập vào năm 2024”.
McPhaden cho biết, tuy nhiên, thật khó để dự đoán El Niño từ các xu hướng đầu mùa xuân, bởi vì vào thời điểm này trong năm, hệ thống đại dương không ổn định và có thể dễ dàng chuyển từ mô hình này sang mô hình khác.
McPhaden cho biết, các nhà khoa học khí hậu vẫn đang cố gắng tìm hiểu xem sự nóng lên của đại dương sẽ làm thay đổi chu kỳ điển hình của La Niña và El Niño như thế nào, nhưng hiện tại, họ đồng thuận rằng những biến đổi cực đoan ở cả hai chu kỳ sẽ trở nên lớn hơn và xảy ra thường xuyên hơn.
Ông nói thêm, hiện tượng El Niño quy mô lớn kèm theo nhiệt độ mặt nước biển cao ở Thái Bình Dương có thể trở nên phổ biến gấp đôi vào cuối thế kỷ 21, điều đó có nghĩa là thay vì xảy ra khoảng 20 năm một lần, thì chúng có thể xảy ra cứ sau 10 năm.
Những biến động cực đoan hiện tại đang ảnh hưởng đến đời sống đại dương. Hiện tượng sóng nhiệt biển, khoảng thời gian nhiệt độ đại dương ở một khu vực cụ thể tăng lên trên mức mà các sinh vật bản địa có thể chịu đựng được, đang trở nên phổ biến hơn. Những loài san hô đặc biệt dễ bị tổn thương khi nước trở nên quá nóng, chúng sẽ đẩy các tế bào vi khuẩn đơn bào chúng mang trở ra khỏi cơ thể. San hô vẫn có thể sống sót nếu chỉ phải trải qua quá trình này một hoặc hai lần, nhưng nếu điều đó xảy ra quá thường xuyên, chúng sẽ chết.
McPhaden nói: “Đây là một trong những mối lo ngại lớn khi nhiệt độ đại dương đang tăng lên, cách điều này sẽ ảnh hưởng đến các hệ sinh thái biển. Các cộng đồng liên quan đến rạn san hô sẽ phải đối mặt với những hậu quả kinh tế thực sự, từ du lịch và sinh kế của những quốc đảo cũng như nguồn cung cấp protein từ biển. Chúng là nguồn cung cấp thực phẩm rất lớn cho nhiều quốc gia, và các mối đe dọa về sự nóng lên toàn cầu, ô nhiễm và đánh bắt quá mức đang gây ra những tác động tiêu cực”.
Theo Livescience
Văn Thiện biên dịch
