Dòng hải lưu Gulf Stream đang chậm lại và có thể gây ra các thảm họa?

Nếu dòng hải lưu Gulf Stream chậm lại đến mức đáng kể thì bờ biển phía Đông châu Mỹ và phía Tây châu Âu sẽ chìm vào thời kỳ băng hà lạnh giá.

Các dòng hải lưu quyết định khí hậu Trái đất. Chúng điều hòa độ ấm của nước ở các đại dương: Đẩy nước ấm ở vùng xích đạo về hai cực của Trái Đất và đưa nước lạnh ở các cực trở lại vùng xích đạo. Do đó, đại dương có hai loại hải lưu là hải lưu nóng và hải lưu lạnh.

Các loại dòng hải lưu trên đại dương của Trái đất

Sự dịch chuyển nước trong đại dương tạo thành những dòng chảy đại dương hay còn gọi là hải lưu. Những dòng chảy này làm tăng sự trao đổi nước, phân bố lại nhiệt độ, độ muối,…,ảnh hưởng mạnh tới hoàn lưu khí quyển và khí hậu các vùng của Trái Đất, đặc biệt là vùng ven biển.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự hình thành hải lưu như: gió, trọng lực, mật độ nước biển….Các hải lưu bề mặt nói chung được lưu thông bởi gió và có xu hướng chảy theo các xoắn ốc cùng chiều kim đồng hồ ở bắc bán cầu và ngược chiều kim đồng hồ ở nam bán cầu.

Các hải lưu sâu được lưu thông do các độ chênh lệch (gradient) của mật độ và nhiệt độ. Luân chuyển nhiệt muối, còn được gọi là "băng tải đại dương", được dùng để chỉ các hải lưu sâu chảy trong lưu vực dưới đáy các đại dương. Các dòng lưu chuyển này chảy sâu dưới đáy biển và do đó khó phát hiện và đôi khi còn được gọi là các con sông ngầm dưới đáy biển.

Phát hiện về hệ thống hoàn lưu tại Thái Bình Dương có ý nghĩa quan trọng đối với môi trường sinh hóa đại dương và khí hậu. (Nguồn ảnh: Wikimedia Commons)

Có hai loại hải lưu là hải lưu nóng và hải lưu lạnh. Khi nước biển chảy từ vùng biển nóng sang vùng biển lạnh, nhiệt độ của nó sẽ cao hơn môi trường xung quanh nên được gọi là hải lưu nóng. Nhưng nếu chảy từ vùng biển lạnh sang vùng biển nóng, lúc này nhiệt độ của nó thấp hơn nhiệt độ xung quanh nên được gọi là hải lưu lạnh.

Dòng hải lưu Gulf Stream

Dòng hải lưu Gulf Stream hay còn gọi là Dòng chảy Vịnh là dòng quan trọng của hệ thống các dòng hải lưu. Nó thuộc loại hải lưu ấm, di chuyển từ vùng biển nóng sang vùng biển lạnh, bắt nguồn từ eo biển Florida giữa Florida và Cuba, đi qua Bờ Đông Hoa Kỳ và Canada rồi băng qua Bắc Đại Tây Dương đến Châu Âu.

Sức nóng mà nó mang theo duy trì điều kiện ôn hòa ở châu Âu và ở một mức độ nào đó ở Bắc Mỹ. Dòng hải lưu này là một phần của Vòng tuần hoàn Kinh tuyến Đại Tây Dương (AMOC), vận chuyển khối lượng nước ấm từ Nam bán cầu về phía bắc và sau đó quay trở lại Nam bán cầu theo một vòng tuần hoàn khổng lồ.

Các mô hình trước đây cho thấy Dòng chảy Vịnh đang suy yếu và AMOC có thể sẽ sụp đổ, gây ra những tác động nghiêm trọng đối với khí hậu. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Geoscience phát hiện hệ thống tuần hoàn hải lưu của Đại Tây dương hiện đang di chuyển với tốc độ chậm nhất trong suốt 1.600 năm qua.

Dòng hải lưu Gulf Stream có thể sắp ngừng bơm chất dinh dưỡng

Giờ đây, một nghiên cứu mới được công bố vào ngày 9 tháng 5 trên tạp chí Science đã phát hiện rằng sự suy giảm của Dòng chảy Vịnh còn có thể gây rắc rối cho các sinh vật đại dương phụ thuộc vào chất dinh dưỡng mà dòng chảy vận chuyển từ vùng nhiệt đới đến Bắc Đại Tây Dương ngay trong thế kỷ tới.

Các tác giả đưa ra kết luận dựa trên các hồ sơ hóa thạch và trầm tích từ một sự kiện băng giá ngắn hạn từ 12.900 đến 11.700 năm trước, được gọi là Younger Dryas. Đợt băng giá ngắn hạn này đã làm đảo ngược thời kỳ nóng lên toàn cầu trong quá trình chuyển đổi từ kỷ nguyên Pleistocene sang kỷ nguyên Holocene hiện tại.

Các nhà nghiên cứu viết: “Có nhiều bằng chứng cho thấy AMOC đã suy yếu rất nhiều trong thời kỳ băng giá Younger Dryas".

Để tái tạo lại các điều kiện phổ biến ở Dòng chảy Vịnh trong thời kỳ Younger Dryas, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra hàm lượng dinh dưỡng của các hóa thạch cực nhỏ và lõi trầm tích từ Eo biển Florida, theo trang Live Science.

Nhóm nghiên cứu phát hiện rằng hàm lượng chất dinh dưỡng đã giảm trong thời kỳ Younger Dryas so với hàng thiên niên kỷ ngay trước và sau đó, làm ảnh hưởng trầm trọng đến các sinh vật biển ở khu vực này.

Các thảm họa khác nếu Dòng hải lưu Gulf Stream ngừng chảy

Nghiên cứu gần đây cho thấy dòng hải lưu Gulf Stream đã chậm lại ít nhất 15% kể từ năm 1950. Các nhà khoa học cho biết vào cuối thế kỷ này, tốc độ lưu chuyển dòng chảy hải lưu có thể chậm lại từ 34% đến 45% nếu chúng ta tiếp tục đốt nóng hành tinh của mình. Điều này rất có thể dẫn đến sự kết thúc của Gulf Stream, và là sự khởi đầu của một thứ đáng sợ khác: Kỷ băng hà mới ở một số vùng!

Ngoài ra, theo trang tin cafebiz, có thể xảy ra một số thảm kịch cụ thể nếu Gulf Stream ngừng chảy, ngừng mang nước ấm đến các khu vực mà nó từng đi qua.

- Tây Âu, Bắc Mỹ sẽ chìm trong tình trạng đóng băng, lạnh giá. Nhiệt độ trung bình của châu Âu sẽ giảm tới 10 độ C.

- Các thành phố khắp Tây Ban Nha, Pháp, Bồ Đào Nha và Vương quốc Anh sẽ bị bao phủ trong tuyết lạnh nhiều tuần.

- Bờ biển phía đông của Mỹ đối mặt một vấn đề khác - mực nước tăng. Thông thường, mực nước biển tại bờ biển nước Mỹ thấp hơn so với mực nước biển ở châu Âu. Đó là vì Gulf Stream ấm hơn khi đến châu Âu. Do vậy, nếu Gulf Stream ngừng chảy, nước biển sẽ bị đẩy về phía Mỹ. Về lâu dài, lũ lụt ven biển sẽ phá vỡ nền nông nghiệp ở những khu vực đó, nhấn chìm các nền kinh tế dựa vào việc trồng trọt và phân phối cây trồng.

- Và trong khi bờ biển phía đông của Mỹ và Tây Âu trở nên lạnh lẽo khi chìm trong Kỷ băng hà địa phương, thì nhiệt độ ở phần còn lại của thế giới sẽ vẫn tiếp tục tăng, bởi khi đó thế giới đang chìm trong bầu khí quyển nóng do băng (đóng vai trò là tủ lạnh tự nhiên) liên tục tan.

- Biến đổi khí hậu sẽ kích hoạt các đám cháy, sóng thần, bão - tất cả cùng một lúc. Đó sẽ là một thế giới khác, một thế giới đầy rẫy thảm họa, tang thương.

Đây là những thảm kịch thời tiết mà Trái Đất đã từng thấy trước đây khiến cho nhiều nền văn minh đã bị phá vỡ. Đến một lúc nào đó, chính con người sẽ hủy hoại môi trường của chính mình!