Tiểu đường là một bệnh mãn tính liên quan đến sự mất cân bằng kiểm soát lượng đường trong máu. Ngoài các yếu tố di truyền và lối sống, nghiên cứu cho thấy tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng cũng có thể gây ra hoặc làm tăng tính nghiêm trọng của bệnh tiểu đường.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu xem liệu những chất dinh dưỡng nào bị thiếu có thể gây ra bệnh tiểu đường, và việc bổ sung những chất này có thể duy trì sức khỏe của người mắc bệnh tiểu đường như thế nào.
1. Cơ thể thiếu chất gì có thể gây ra bệnh tiểu đường?
Mặc dù nguyên nhân chính của bệnh tiểu đường là do thiếu insulin hoặc insulin hoạt động kém (kháng insulin), nhưng sự thiếu hụt một số chất dinh dưỡng cũng liên quan đến sự xuất hiện và phát triển của bệnh tiểu đường. Dưới đây là một số chất dinh dưỡng quan trọng mà sự thiếu hụt có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh tiểu đường:
- Vitamin D: Thiếu vitamin D có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Vitamin D giúp duy trì độ nhạy insulin và thúc đẩy chức năng insulin bình thường.
- Magie: Là một trong những khoáng chất quan trọng tham gia vào quá trình chuyển hóa đường. Sự thiếu hụt magie có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
- Crom: Giúp tăng cường sử dụng đường trong cơ thể và giảm tình trạng kháng insulin. Sự thiếu hụt crom có thể dẫn đến việc kiểm soát lượng đường trong máu kém.
- Axit béo omega-3: Axit béo omega-3 rất quan trọng để giảm viêm và cải thiện độ nhạy insulin. Việc thiếu các axit béo này có thể dẫn đến tình trạng viêm mãn tính và làm trầm trọng thêm các triệu chứng bệnh tiểu đường.
- Chất chống oxy hóa: Các vitamin chống oxy hóa như vitamin C và vitamin E giúp giảm căng thẳng oxy hóa và nguy cơ biến chứng bệnh tiểu đường. Thiếu các vitamin này có thể làm bệnh tiểu đường trở nên trầm trọng hơn.
- Axit folic: Tham gia vào quá trình tổng hợp và sửa chữa DNA, giúp giảm nguy cơ biến chứng tiểu đường.
2. Bổ sung dưỡng chất còn thiếu như thế nào?
Về cơ bản, bạn đã nắm được những chất dinh dưỡng nào có ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát bệnh tiểu đường. Hãy tìm hiểu về cách bổ sung chúng để duy trì sức khoẻ:
- Vitamin D:
Vitamin D cần thiết để duy trì sức khỏe của xương và chức năng bình thường của hệ thống miễn dịch. Nó có thể tổng hợp thông qua da khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Tuy nhiên, vào mùa đông hoặc ở một số vùng thiếu ánh nắng mặt trời, bạn có thể cân nhắc bổ sung vitamin D. Điều này đặc biệt quan trọng vì vitamin D không chỉ có lợi cho sức khỏe của xương mà còn liên quan đến nhiều quá trình sinh lý khác.
- Magie:
Magie là một khoáng chất quan trọng trong cơ thể và đóng vai trò then chốt trong nhiều phản ứng sinh hóa. Chúng ta có thể nhận magie từ nhiều loại thực phẩm, bao gồm các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt và rau lá xanh.
Tuy nhiên, một số người nên bổ sung thêm magie do chế độ ăn uống không cân bằng hoặc do hoàn cảnh đặc biệt. Trong trường hợp này, tốt nhất bạn nên sử dụng thực phẩm bổ sung magie theo lời khuyên của bác sĩ để đảm bảo bổ sung đủ lượng cần thiết.
- Crom:
Crom là nguyên tố vi lượng rất quan trọng để duy trì sự ổn định lượng đường trong máu và chức năng trao đổi chất. Lượng crom trong cơ thể sẽ tăng lên thông qua việc tiêu thụ ngũ cốc, các loại hạt và thịt nạc.
Tuy nhiên, nhu cầu crom ở mỗi cá nhân là khác nhau và một số người nên cân nhắc việc bổ sung vi chất này. Điều cần lưu ý là việc bổ sung crom nên được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
- Axit béo omega-3:
Axit béo omega-3 rất quan trọng đối với sức khỏe tim mạch và điều hòa tình trạng viêm. Chúng chủ yếu được tìm thấy trong các loại cá.
Đối với những người mà cá không phải là một phần phổ biến trong chế độ ăn uống của họ, hãy cân nhắc việc bổ sung axit béo omega-3, thường có trong dầu cá.
- Vitamin chống oxy hóa:
Vitamin C và E là những vitamin chống oxy hóa giúp chống lại các gốc tự do và duy trì sức khỏe tế bào.
Vitamin C chủ yếu được tìm thấy trong trái cây và rau quả như cam, dâu tây và ớt. Vitamin E chủ yếu có trong các loại hạt và dầu thực vật như dầu hạnh nhân, dầu ô liu.
Ăn nhiều những thực phẩm này có thể giúp cung cấp đủ vitamin chống oxy hóa, từ đó duy trì sức khỏe tế bào và giảm căng thẳng oxy hóa.
- Axit folic:
Axit folic là vitamin B rất cần thiết cho quá trình tổng hợp DNA và phân chia tế bào. Nó có nhiều trong các loại rau lá xanh, các loại đậu và các sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt.
Đảm bảo tiêu thụ đủ những thực phẩm này sẽ cung cấp đủ folate, đặc biệt là cho phụ nữ mang thai, vì lượng axit folic rất quan trọng cho sự phát triển ống thần kinh của thai nhi.
3. Cách tiếp cận toàn diện để quản lý bệnh tiểu đường
Ngoài việc bổ sung các chất dinh dưỡng còn thiếu, việc duy trì sức khỏe bệnh tiểu đường cần có phương pháp quản lý toàn diện:
- Ăn uống đúng cách:
Chế độ ăn uống đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý bệnh tiểu đường. Kiểm soát lượng carbohydrate nạp vào là một trong những chìa khóa và việc lựa chọn thực phẩm ít đường, ít béo có thể giúp ổn định lượng đường trong máu.
Thực phẩm giàu chất xơ như rau, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu giúp kiểm soát sự dao động lượng đường trong máu và mang lại cảm giác no lâu hơn.
Để xây dựng một kế hoạch ăn uống phù hợp với nhu cầu cá nhân, bệnh nhân nên kết hợp với lời khuyên của bác sĩ hoặc chuyên gia về bệnh tiểu đường.
- Hoạt động thể chất:
Hoạt động thể chất vừa phải là điều cần thiết để kiểm soát bệnh tiểu đường. Tập thể dục giúp cải thiện độ nhạy cảm của cơ thể với insulin, thúc đẩy quá trình chuyển hóa đường, đồng thời giúp duy trì cân nặng và lượng đường trong máu khỏe mạnh. Một số bài tập rèn luyện sức mạnh rất có lợi cho việc kiểm soát bệnh tiểu đường.
- Theo dõi thường xuyên:
Kiểm tra thường xuyên lượng đường trong máu và các dấu hiệu sinh hóa khác là trọng tâm trong kiểm soát bệnh tiểu đường. Thông qua việc theo dõi, có thể phát hiện kịp thời những biến động về lượng đường trong máu và điều chỉnh kế hoạch điều trị để đảm bảo bệnh tiểu đường được kiểm soát hiệu quả.
- Thuốc:
Đối với người mắc bệnh tiểu đường, thuốc là cần thiết để giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Việc lựa chọn thuốc và liều lượng thường được bác sĩ xác định dựa trên việc kiểm soát lượng đường trong máu và tình trạng cụ thể của bệnh nhân. Có nhiều loại thuốc có sẵn, bao gồm cả thuốc uống và thuốc tiêm insulin.
- Bỏ và hạn chế rượu:
Bỏ hút thuốc và hạn chế uống rượu cũng rất quan trọng trong việc kiểm soát bệnh tiểu đường. Hút thuốc và uống quá nhiều rượu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và các vấn đề sức khỏe khác, vốn là những vấn đề mà người mắc bệnh tiểu đường đã có nguy cơ cao. Bỏ hút thuốc và hạn chế uống rượu có thể giúp giảm những rủi ro này và cải thiện sức khỏe tổng thể.
4. Duy trì sức khỏe tinh thần
Ngoài sức khỏe thể chất, sức khoẻ tâm thần cũng đóng một vai trò quan trọng. Những người mắc bệnh mãn tính thường rơi vào lo lắng, trầm cảm và gặp khó khăn trong việc đối phó với căng thẳng.
- Hỗ trợ tâm lý:
Thiết lập đường dây liên lạc thường xuyên với chuyên gia hoặc cố vấn sức khỏe tâm thần là điều cần thiết cho người mắc bệnh tiểu đường. Sự hỗ trợ này có thể giúp họ giải quyết các vấn đề cảm xúc và căng thẳng liên quan đến bệnh tật, đồng thời học được các chiến lược đối phó hiệu quả.
Hỗ trợ tâm lý không chỉ giúp giảm lo lắng và trầm cảm mà còn cải thiện lòng tự trọng và sự tự tin của bệnh nhân, tăng động lực kiểm soát bệnh tiểu đường.
- Giáo dục bệnh nhân:
Kiến thức là chìa khóa để kiểm soát bệnh tiểu đường. Tham gia một khoá học, bệnh nhân sẽ có sự hiểu biết đầy đủ hơn về bệnh tiểu đường, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, lựa chọn điều trị và tầm quan trọng của lối sống.
Thông qua giáo dục, bệnh nhân có thể học cách tự theo dõi lượng đường trong máu, lên kế hoạch ăn kiêng và quản lý thuốc phù hợp cũng như cách ngăn ngừa các biến chứng.
- Mạng lưới hỗ trợ:
Đây là cộng đồng nơi bệnh nhân có thể chia sẻ kinh nghiệm với những người khác đang mắc bệnh tiểu đường, cảm thấy được thấu hiểu và hỗ trợ cũng như nhận được lời khuyên và thông tin thiết thực.
Môi trường hỗ trợ này giúp bệnh nhân cảm thấy bớt cô đơn, từ đó được khuyến khích và truyền cảm hứng từ câu chuyện của người khác. Mạng lưới hỗ trợ còn cung cấp cho bệnh nhân động lực liên tục để tuân thủ kế hoạch điều trị và lối sống lành mạnh.
5. Kế hoạch điều trị cá nhân
Mỗi người mắc bệnh tiểu đường có hoàn cảnh thể chất và cuộc sống khác nhau, vì vậy kế hoạch điều trị phải được phát triển dựa trên những khác biệt này. Các bác sĩ và chuyên gia về bệnh tiểu đường sẽ xây dựng một kế hoạch điều trị dựa trên tình hình và nhu cầu cụ thể của mỗi người, từ đó đảm bảo kiểm soát bệnh tiểu đường và chất lượng cuộc sống một cách tối ưu.
- Thuốc:
Một trong những trọng tâm của kế hoạch điều trị có thể là thuốc, nhưng loại thuốc nào được chọn và liều lượng sẽ phụ thuộc vào loại bệnh tiểu đường, lượng đường trong máu, các tình trạng sức khỏe khác và sở thích cá nhân của bệnh nhân.
Một số bệnh nhân có thể cần dùng thuốc uống, trong khi những bệnh nhân khác có thể cần tiêm insulin. Bác sĩ sẽ điều chỉnh kế hoạch điều trị bằng thuốc tùy theo tình trạng cụ thể của bệnh nhân để đảm bảo lượng đường trong máu được kiểm soát hiệu quả.
- Kế hoạch ăn kiêng:
Chế độ ăn uống đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý bệnh tiểu đường. Dựa trên sở thích, thói quen ăn uống và nhu cầu thể chất của bệnh nhân, bác sĩ có thể xây dựng kế hoạch bữa ăn cá nhân hóa. Điều này bao gồm việc kiểm soát lượng carbohydrate, lựa chọn thực phẩm giàu chất xơ, cân bằng lượng protein với lượng chất béo nạp vào và tính giờ ăn để giúp ổn định lượng đường trong máu.
Theo Song Yun - Aboluowang
Hoàng Tuấn biên dịch
