Những tính năng kinh ngạc của Hệ Thần kinh ruột

Được gọi là “bộ não thứ hai”, hệ Thần kinh ruột có ảnh hưởng lớn đến tổng thể sức khỏe của chúng ta.

Hệ Thần kinh ruột được gọi là “Bộ não thứ hai” của cơ thể, một trung tâm thông tin quan trọng, thiết yếu, có cấu tạo dạng vòng nối mạng nhện, nằm giữa hai lớp niêm mạc ruột. Nó chỉ đạo một số chức năng, tập trung vào tiêu hóa, miễn dịch và tâm trạng.

Nó được gọi là bộ não thứ hai vì được cấu thành từ tập hợp của hàng trăm triệu tế bào thần kinh. Tuy hoạt động độc lập nhưng có tương tác với các nhánh khác của hệ Thần kinh Thực vật. Nó sử dụng 30 chất dẫn truyền thần kinh khác nhau để điều phối một số chức năng phức tạp. Hơn 90% serotonin và khoảng 50% dopamine của cơ thể là được tìm thấy trong ruột.

Ở một mức độ nào đó, có thể nói Thần kinh ruột (ENS) hoạt động tương tự như hệ thống đánh lửa của xe hơi, cung cấp một tia lửa vào đúng thời điểm hoàn hảo, khởi động một phản ứng dây chuyền cung cấp năng lượng cho các cơ ruột để đẩy thức ăn đi xuôi xuống đường tiêu hóa. Nó cũng duy trì cân bằng nội mô khi cơ thể chúng ta gặp phải những tác nhân từ bên ngoài - ví dụ như độc tố, virus và ký sinh trùng.

Khi mạng lưới Thần kinh này gián đoạn, sẽ xuất hiện các triệu chứng của đường tiêu hóa, chẳng hạn như táo bón, tiêu chảy và đau. Trên thực tế, đôi khi việc thấy có những triệu chứng đó lại là tin tốt, vì như vậy chứng tỏ Thần kinh ruột vẫn đang hoạt động để trục xuất các mầm bệnh.

Nhưng khi những triệu chứng này kéo dài, mãn tính, có thể khiến bệnh nhân cũng như bác sĩ bối rối. Và cũng chính điều đó đang thu hút các nhà nghiên cứu đi khám phá các phương pháp điều trị, thúc đẩy ENS hoạt động tốt hơn để chữa bệnh. Ta có thể kể tới Bệnh Crohn, viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích cho đến các bệnh thần kinh như bệnh đa xơ cứng và bệnh Alzheimer. Người ta cũng đang xem xét tác dụng của nó đối với các tình trạng tâm lý như trầm cảm, lo lắng và tâm thần phân liệt.

Một hệ thống đáng kinh ngạc

ENS đôi khi được coi là một hệ thống độc lập nhưng cũng có thể được coi là một phần của hệ Thần kinh Ngoại biên (hệ thần kinh nằm ngoài não và tủy sống).

Về mặt chính thức, ENS là một phần của hệ Thần kinh thực vật cùng với Thần kinh Giao cảm và Phó Giao cảm.

Công việc chính của ENS là đẩy thức ăn qua quá trình tiêu hóa, và cả cảm nhận, đánh giá thành phần thức ăn.

“Nó không thể biết trước sẽ tiếp nhận loại thức ăn nào nên nó phải sẵn sàng cho mọi thứ. Một hôm nào đó bạn có thể ăn bít tết và ngày hôm sau thì chỉ ăn mỗi rau. Nó có khả năng thích ứng vô cùng lớn”, Keith Sharkey, giáo sư Sinh lý học và Dược học tại Đại học Calgary, nói với The Epoch Times.

“Phức tạp hơn nữa, những gì bạn ăn có thể nhiễm vi khuẩn. Một mặt, ruột là cơ quan bên ngoài vì thức ăn là từ bên ngoài vào, nhưng nó lại nằm bên trong cơ thể và phải bảo vệ cơ thể khỏi độc tố, chất gây ô nhiễm, ký sinh trùng, vi khuẩn không mong muốn. Hầu hết thời gian, nó thực hiện việc này rất hiệu quả”.

Các tế bào thần kinh ruột có thể trực tiếp hoặc gián tiếp cảm nhận và phản hồi các tín hiệu từ vi khuẩn đường ruột cũng như các tế bào miễn dịch, qua đó nó biết khi nào có vấn đề đang diễn ra.

Khi xảy ra vấn đề, chúng chủ yếu gây ra các trục trặc về co, giãn cơ, nghĩa là có liên quan đến nhu động ruột, là chuỗi đồng bộ của các cơn co cơ đẩy thức ăn di chuyển qua đường tiêu hóa. Các chuyển động không bình thường có thể là thức ăn di chuyển quá nhanh, quá chậm hoặc bị đẩy ngược lại.

Hệ Thần kinh ruột (ENS) điều khiển dạ dày, ruột già, ruột non,v.v. Nó quyết định những gì được lưu trữ và những gì được bài tiết. Nó phải đáp ứng những gì cơ thể cần vào bất kỳ thời điểm nào và có ảnh hưởng lớn đến toàn bộ phần còn lại của cơ thể, bao gồm cả não. Ví dụ: nếu bạn ăn quá gần giờ đi ngủ, ENS sẽ thông báo cho bộ não của bạn rằng cơ thể sẽ sớm có thêm nhiều năng lượng nên nó không nên tiết ra melatonin, không gây buồn ngủ.

Đối với sức khỏe và bệnh tật

Về mặt lâm sàng, ruột là nơi hợp lý để bắt đầu chữa lành hầu hết mọi bệnh tật, Tiến sĩ Scott Doughty, bác sĩ gia đình của U.P. Y Holistic Medicine, nói với The Epoch Times.

Đó là bởi vì cái cơ thể phân tử của chúng ta, bao gồm cả năng lượng cung cấp sự sống cho nó, được tạo ra từ mặt trời trên da, từ không khí ta hít thở và, về cơ bản nhất, từ thực phẩm chúng ta ăn. Nếu những gì chúng ta ăn hoặc uống vào không an toàn hoặc bị kém tiêu hóa thì gần như mọi vấn đề đều có thể xảy ra.

Thông thường, chìa khóa để phục hồi sức khỏe bắt đầu từ những việc đơn giản như nghiêm túc xem xét tình trạng căng thẳng đang gây suy giảm tiêu hóa hoặc xem xét thói quen ăn uống không tốt của chúng ta.

Doughty cho biết: “Ruột có lẽ là dễ chịu tác động nhất trước một số thay đổi căn bản, qua đó có thể cải thiện cách thức hoạt động của con người”. Điều tuyệt vời nhất là nhiều thay đổi trong số đó không cần đến thuốc, ông nói.

Cơ chế hoạt động

Nhu động ruột, sự động đồng bộ của các cơn co, đẩy thức ăn di chuyển xuống cổ họng rồi đi qua cả đường tiêu hóa dài hơn 8 mét, có thể bị ảnh hưởng bởi vô số tình trạng, sự mất cân bằng, thuốc men, tổn thương và nhiễm trùng. Các triệu chứng có thể bao gồm táo bón, đầy hơi, tiêu chảy, đau bụng, chướng bụng, đầy hơi, buồn nôn, ợ hơi, trào ngược axit và khó nuốt.

Các tế bào thần kinh của ENS xuyên qua mô của ống tiêu hóa giống như một mạng lưới. Sharkey cho biết, nhiệm vụ bảo vệ mạng lưới này là rất quan trọng vì việc liệu nó có thể được tái tạo hay không vẫn còn là giả thuyết gây tranh cãi.

Lão hóa sẽ khiến các tế bào thần kinh trong ruột chết đi. Điều này có thể giải thích một phần lý do tại sao người cao tuổi có xu hướng gặp các vấn đề về nhu động, ví dụ như táo bón. Nhưng có những biện pháp mà chúng ta có thể thực hiện để cải thiện sức khỏe nói chung cũng như để bảo vệ ENS, đặc biệt bằng cách tận dụng sự liên quan của nó với các phần khác của hệ thần kinh.

Ví dụ, loạn khuẩn ruột – mất cân bằng của vi khuẩn trong đường ruột – cũng có thể dẫn đến sự suy giảm cũng như các thay đổi làm ảnh hưởng đến chức năng và nhu động ruột.

'Nghỉ hay Tiêu hóa'

ENS hợp tác chặt chẽ với hai nhánh khác của hệ thần kinh Thực vật là thần kinh Giao cảm và Phó Giao cảm. Mối quan hệ này cho phép sử dụng tốt nhất các nguồn lực tùy theo những gì chúng ta yêu cầu cơ thể thực hiện tại một thời điểm bất kỳ.

Mặc dù hệ thần kinh Thực vật hoạt động tự động nhưng nó vẫn phản ứng với bất cứ sự giao tiếp hay hành động nào của chúng ta. Ví dụ, ENS hoạt động khi chúng ta ăn. Tương tự như vậy, nếu chúng ta nhận thấy điều gì đó đe dọa, chúng ta sẽ kích hoạt thần kinh Giao cảm đi vào hoạt động.

Hệ Thần kinh Giao cảm điều khiển phản ứng “đánh hay lui” của chúng ta. Nó làm tăng sinh tràn ngập cơ thể một số loại hormone nhất định, làm tăng nhịp tim đẩy nhiều oxy đến các cơ lớn. Cũng lại chính là Nó chỉ đạo Thần kinh ruột ức chế quá trình tiêu hóa, làm chúng ta hoạt động chậm lại. Một số thức ăn cần rất nhiều năng lượng để có thể từ từ tiêu hóa nhưng khi ở trong tình huống đang phải chạy trốn một con gấu thì thực sự chúng ta không muốn dừng lại, thả lỏng.

“Đánh hay lui” tạo ra khá nhiều vấn đề vì chúng ta đang sống trong thời kỳ của những căng thẳng kéo dài, mà thật không may, hệ Thần kinh thực vật lại không thể phân biệt được sự khác biệt giữa những mối đe dọa ngay trước mắt, ví dụ như một con gấu, với những mối đe dọa xa xôi hơn, ví dụ như lãi suất thế chấp tăng cao. Nếu bạn cảm thấy căng thẳng, sợ hãi, tức giận hoặc lo lắng, bạn đơn giản là đang báo cho hệ Thần kinh thực vật của mình rằng đang có nguy hiểm.

Hệ thần kinh Phó Giao cảm là đối trọng của hệ Giao cảm. Nhánh này của hệ Thần kinh thực vật điều khiển trạng thái "nghỉ hay tiêu hóa" thông qua kích thích các dây thần kinh ruột. Khi chúng ta cảm thấy bình tĩnh và an toàn, thần kinh Phó giao cảm sẽ yêu cầu ENS phục hồi quá trình tiêu hóa.

Sau một sự kiện căng thẳng hoặc một mối đe dọa, hệ thống thần kinh thường sẽ quay trở lại trạng thái cân bằng và quá trình tiêu hóa lại tiếp tục. Nếu không như vậy, chúng ta có thể có một số cách để kích thích thần kinh Phó Giao cảm để nó ra lệnh cho ENS khôi phục chức năng đường ruột. Đây là lĩnh vực được các nhà nghiên cứu như Sharkey quan tâm. Họ nhìn thấy tiềm năng điều trị nhu động ruột thông qua ENS.

Gây ảnh hưởng lên 'Bộ não thứ hai'

Bạn có thể đã biết, cách chính để tác động đến Thần kinh ruột là thông qua thần kinh Phó Giao cảm mà chìa khóa của hệ thống này là dây thần kinh Phế vị. Dây thần kinh này chạy dài, quanh co, kết nối não với tim, phổi, ruột, v.v. Dây thần kinh Phế vị là thành phần chính của hệ thần kinh Phó Giao cảm.

Kích thích dây thần kinh phế vị có thể dễ dàng làm dịu trái tim và tâm trí của bạn, cùng với vô số ích lợi.

Sharkey cho biết: “Nếu bạn kích thích dây thần kinh phế vị, nó có thể tạo ra phản ứng chống viêm trong cơ thể”.

Một nghiên cứu trên Tạp chí Nội khoa mô tả quá trình sinh tổng hợp các chất trung gian gốc lipid, một trong những hệ quả của việc kích thích dây thần kinh phế vị, mang lại tác dụng tương tự như của thuốc chống viêm non-steroid, giúp giảm viêm, giảm đau và sốt.

Trường hợp cực đoan, chúng ta có thể sử dụng một thiết bị tương tự như máy tạo nhịp tim, kích thích dây Phế vị, để gửi các xung năng lượng điện nhẹ, đều đặn đến não.

Nhưng đó chỉ là một khuyến nghị về mặt y tế cho các cơn động kinh và trầm cảm kháng trị. May mắn là đã có bằng chứng cho thấy các hoạt động chánh niệm và đặc biệt là hít thở cũng có thể kích thích dây thần kinh phế vị.

Thiền mang lại cảm giác bình yên. (Pixabay)

“Đây là lý do tại sao một số người nghĩ rằng yoga có lợi. Và không phải nghi ngờ gì nữa, yoga có ích lợi”, Sharkey nói. “Có rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh điều đó”.

Dây thần kinh phế vị cũng có thể bị ảnh hưởng gián tiếp thông qua liệu pháp hành vi nhận thức, có tác dụng thay đổi cách chúng ta suy nghĩ nhằm làm dịu các triệu chứng lo âu, hoảng sợ và sợ hãi.

Từ Ruột lên Não

Những gì xảy ra trong ruột có thể tác động đến não. Ví dụ, trong khi đường tinh luyện có thể kích thích hoạt động của não tương tự như các chất gây nghiện, thì những thực phẩm lành mạnh hơn có thể làm dịu não và thư giãn tâm trạng của chúng ta. Một chế độ ăn bao gồm thực phẩm nguyên chất, chưa qua chế biến với sự cân bằng lành mạnh về protein, chất béo và chất xơ có liên quan đến ổn định lượng đường trong máu và cải thiện tâm trạng.

Doughty nói: “Ruột quyết định cảm giác của bạn và nếu bạn không nhận ra điều đó, thì hoặc là bạn đang ngủ quên sau tay lái hoặc là không nhận thức được thông điệp mạnh mẽ nhắc nhở rằng đó là một thực tế của sinh học cơ bản”.

“Hàng ngày, chúng ta tiếp cận hệ thống Thần kinh ruột và chúng ta đang làm như vậy theo những cách khá gián tiếp, một trong những cách trực tiếp hơn mà chúng ta có thể thực hiện là thông qua tiêu hóa và cách tiêu hóa tương tác với phần còn lại của hệ thần kinh”.

Tóm lại, hãy ăn những thực phẩm lành mạnh, giữ bình tĩnh và tiếp tục sống tốt.

(Bài đăng trên The Epoch Times - Epoch Health của tác giả: Amy Denney

Amy Denney: Là phóng viên sức khỏe của The Epoch Times. Amy có bằng thạc sĩ về báo cáo các vấn đề công cộng của Đại học Illinois Springfield và đã giành được một số giải thưởng về báo cáo điều tra và sức khỏe. Cô chuyên về hệ vi sinh vật, phương pháp điều trị mới và chăm sóc sức khỏe tích hợp).

Theo The Epoch Times - Epoch Health tiếng Anh

Quân Dương biên dịch

THÔNG TIN ĐẶC BIỆT - HƯỚNG ĐI MỞ RA KỶ NGUYÊN MỚI:

• • ‘Ganjing World’ (Thế Giới Kiền Tịnh) - Một Công ty Công nghệ cao có trụ sở chính tại Middle Town, New York, ra mắt nền tảng tích hợp thông tin nghe nhìn trực tuyến thế hệ mới nhiều tính năng phong phú với công nghệ đám mây mới nhất.
    
  • ‘Ganjing World’ cam kết trải nghiệm thoải mái và bảo mật, phục vụ tất cả những nhà sáng tạo nội dung, có thể trình chiếu đồng thời hàng triệu video và phục vụ hàng trăm triệu lượt xem. ‘Ganjing World’ đảm bảo an toàn và lợi nhuận cao.
    
  • Nền tảng này không liên quan tới chính trị, không thiên vị và trung lập. ‘Ganjing World’ kiên quyết tránh xa các nội dung không phù hợp dựa trên bốn tiêu chí: “không bạo lực, không nội dung khiêu dâm, không tội phạm và không ma túy hoặc gây hại”.
    
  • Sứ mệnh của ‘Ganjing World’ hướng đến “Truyền thông xã hội” và “Truyền thông cá nhân” thân thiện với mọi gia đình. Một nền tảng số rộng lớn cho phép mọi lứa tuổi tự do chia sẻ kiến thức, ý tưởng, quan điểm và giải trí về nhiều chủ đề… mà không sợ bị kiểm duyệt. ‘Ganjing World’ mang đến trải nghiệm phong phú và trong sạch.