Phó giáo sư - Tiến sĩ Hà Duyên Châu cho biết, bão Mặt Trời có cường độ mạnh sẽ tác động đến sức khỏe con người, đặc biệt là những người mắc bệnh tim mạch, thần kinh, xương khớp. Điều này là do các bộ phận như tim, não và xương đều có các tế bào mang từ tính, do đó dễ mẫn cảm với bão từ.
Cơ quan Quản lý Khí quyền và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA) hôm 11/5 đã phát cảnh báo về ảnh hưởng của bão Mặt Trời, trong đó kêu gọi các nhà điều hành, nhà máy phát điện và cơ quan vận hành vệ tinh ngoài không gian cần thực hiện biện pháp phòng ngừa kịp thời.
Mặc dù bão Mặt Trời tạo ra ánh sáng cực quang tuyệt đẹp, nhưng nó có thể gây gián đoạn vệ tinh, lưới điện và hệ thống định vị vệ tinh cũng như hệ thống liên lạc vô tuyến trên Trái Đất. Ngay cả khi cơn bão đã kết thúc, hệ thống định vị toàn cầu (GPS) vẫn có khả năng bị xáo trộn.
Trước đó, ngày 9/5, Trung tâm Dự báo thời tiết không gian Mỹ đã phát cảnh báo bão Mặt trời cấp G4. Đến ngày 10/5, Cơ quan Vũ trụ quốc gia Nam Phi (SANSA) cho biết cơn bão Mặt Trời cấp G4 sắp đổ bộ lên Trái Đất, đồng thời cảnh báo nguy cơ thời tiết không gian diễn biến xấu trong ba ngày tới.
Viện hàn lâm Khoa học Nga ngày 10/5 cũng thông báo nhân loại có thể đón một cơn bão Mặt Trời mạnh nhất trong hai thập niên qua.
Vụ đầu tiên trong số các vụ phun trào nhật hoa (CME, hiện tượng plasma và từ trường phóng ra từ Mặt Trời) diễn ra ngay sau 23 giờ hôm 10/5 (giờ Việt Nam). Sau đó, hiện tượng này nâng cấp thành một cơn bão địa từ cực mạnh cấp G5 – cơn bão đầu tiên thuộc cấp này kể từ Bão Halloween diễn ra vào tháng 10/2003 gây mất điện ở Thụy Điển và làm hư hại cơ sở hạ tầng điện ở Nam Phi. Trong những ngày tới, dự kiến có thêm nhiều CME tấn công Trái Đất.
Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chuyên gia thiên văn học kiêm Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam, cho biết về bản chất, bão Mặt Trời là sự bùng nổ các hạt mang điện phóng ra từ Mặt Trời, thường được gọi chính xác với tên là phun trào nhật hoa (CME). Những dòng hạt mang điện từ Mặt Trời thường ngày vẫn liên tục phóng vào không gian và va chạm với Trái Đất, chúng được gọi là gió Mặt Trời.
Vành nhật hoa là lớp khí quyển ngoài cùng của sao (Mặt trời cũng là một ngôi sao), bao gồm plasma. Còn bão Mặt Trời là sự tăng đột ngột về cường độ của gió Mặt Trời, do bề mặt của nó có các khu vực hoạt động bất thường với sự xuất hiện của những quầng lửa hoặc các vết đen.
Nói cách khác, sự phóng khối lượng vành nhật hoa có thể hiểu là các vụ nổ plasma khổng lồ giải phóng từ Mặt trời, đẩy các hạt mang điện tích, được gọi là gió Mặt trời, về phía Trái Đất và các hành tinh xung quanh.
Bão Mặt Trời thường gây ra một số ảnh hưởng đến sinh hoạt của con người ở Trái Đất.
Đối với những cơn bão có cường độ nhỏ, nó làm gián đoạn sóng truyền hình, radio, điện thoại… phần nào ảnh hưởng tới sức khỏe của con người nhưng mức độ không đáng ngại.
Phó giáo sư - Tiến sĩ Hà Duyên Châu cho biết, bão Mặt Trời có cường độ mạnh sẽ tác động đến sức khỏe con người, đặc biệt là những người mắc bệnh tim mạch, thần kinh, xương khớp. Điều này là do các bộ phận như tim, não và xương đều có các tế bào mang từ tính, do đó dễ mẫn cảm với bão từ.
Nghiên cứu tại Mỹ năm 1966 cho thấy, khi xuất hiện bão từ mạnh, số lượng người chết vì tim mạch cao hơn 50% so với những ngày không có bão từ, số lượng người bị nhồi máu cơ tim tăng hơn 20%, nhiều người bình thường cũng cảm thấy mỏi mệt, đau đầu trong những ngày này.
Cũng theo ông Châu, khi xuất hiện những trận bão từ mạnh, người mắc bệnh tim mạch, não, xương khớp cần phải đề phòng. Những ngày bão từ hoạt động mạnh, người mắc bệnh tim mạch nên tránh hoạt động nhiều ngoài trời, uống đủ 2 lít nước/ngày, có chế độ dinh dưỡng tốt. Cần theo dõi sức khỏe, nếu thấy xuất hiện các biểu hiện choáng ngất, đau thắt ngực, giảm vận động và phản xạ thì cần đến cơ sở điều trị.
Theo PGS Châu, khi có bão từ cực mạnh, Viện Vật lý địa cầu sẽ có thông báo rộng rãi. Những người quan tâm cũng có thể tham khảo các trang web dự báo bão từ khác như https://www.swpc.noaa.gov/ của Trung tâm Dự báo thời tiết vũ trụ thuộc Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia A (Mỹ).
Nói chung, hoạt động của Mặt Trời cùng tác động của nó là không thể ngăn cản được. Tuy nhiên nếu dự báo sớm, các nhà chức trách có thể sớm đưa ra kế hoạch bảo trì và sẵn sàng sửa chữa những hư hại về kỹ thuật mà hiện tượng này gây ra. Các đợt bão Mặt Trời thường diễn ra ngắn, vài giờ đến vài ngày.
Bão Mặt Trời có thể làm nóng vật liệu lên tới hàng triệu độ và tạo ra một loạt bức xạ trên khắp quang phổ, sóng vô tuyến, tia X và tia gamma chỉ trong vài phút.
Các tác động sẽ cảm nhận được phần lớn ở những vĩ độ phía bắc và phía nam của Trái Đất, nhưng việc trải dài đến đâu phụ thuộc vào sức mạnh cuối cùng của cơn bão. Từ trường dao động gắn liền với bão địa từ sẽ tạo ra dòng điện trong các dây dẫn dài, bao gồm cả dây điện, có khả năng gây mất điện. Đường ống dài cũng có thể bị nhiễm điện, dẫn đến một số vấn đề kỹ thuật.
Theo thống kê thì trên thế giới hàng năm xảy ra rất nhiều trận bão Mặt Trời. Bão từ mạnh cũng có khả năng ảnh hưởng tới đường dây tải điện và các ống dẫn dầu khí.
Chấn Hưng (tổng hợp)
