Kết quả của các nghiên cứu đã đưa ra một cách giải thích khác cho mối đe dọa toàn cầu về tình trạng kháng thuốc kháng sinh - thiếu hụt vi chất dinh dưỡng.
Một nghiên cứu mới về hệ vi sinh vật đường ruột đã cung cấp những hiểu biết quan trọng về lý do tại sao tình trạng kháng kháng sinh gia tăng ở cộng đồng những người bị suy dinh dưỡng.
Hệ vi sinh vật đường ruột được tạo thành từ hàng nghìn tỷ vi khuẩn, virus và nấm sống trong đường tiêu hóa, có chức năng hỗ trợ tiêu hóa, hỗ trợ quá trình trao đổi chất, miễn dịch và các chức năng khác. Tình trạng kháng kháng sinh xảy ra khi vi khuẩn gây bệnh có thể tránh được các loại thuốc kháng sinh và gây ra những bệnh nhiễm trùng khó hoặc không thể điều trị.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học British Columbia (UBC) đã phát hiện ra rằng sự thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng như folate, sắt và kẽm cũng như vitamin A và B12 có thể dẫn đến những thay đổi đáng kể trong hệ vi sinh vật đường ruột ở chuột, “điều đáng chú ý nhất là sự gia tăng đáng báo động của các loại vi khuẩn và nấm gây bệnh cơ hội”, theo báo cáo nghiên cứu của UBC.
Kết quả nghiên cứu được công bố vào ngày 16 tháng 11 trên tạp chí Nature Microbiology cho thấy sự thiếu các chất dinh dưỡng này dẫn đến việc tạo ra nhiều vi khuẩn mang gen liên quan đến tình trạng kháng kháng sinh.
Các nhà nghiên cứu cho biết những gen này là cơ chế bảo vệ được vi khuẩn sử dụng khi tiếp xúc với kháng sinh hoặc ở trong tình trạng thiếu chất dinh dưỡng. Nói cách khác, suy dinh dưỡng có thể gây ra những thay đổi ở vi khuẩn tương tự như thuốc kháng sinh.
Nguy cơ của tình trạng kháng kháng sinh
Hầu hết các nghiên cứu về nguy cơ kháng kháng sinh đều tập trung vào vai trò của kháng sinh.
Vi khuẩn kháng kháng sinh là một mối đe dọa ngày càng nguy hiểm đối với sức khỏe toàn cầu. Tình trạng kháng kháng sinh sẽ tạo ra những siêu vi khuẩn có thể tàn phá dân số toàn cầu. Khi sử dụng hợp lý, kháng sinh sẽ tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng và chữa lành bệnh cho bệnh nhân.
Tuy nhiên hầu hết các loại kháng sinh đều có phổ rộng, nghĩa là ngay cả khi việc sử dụng hợp lý, kháng sinh vẫn tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn khác chứ không chỉ những vi khuẩn gây bệnh. Kháng sinh cũng sẽ tiêu diệt các loại vi khuẩn có lợi, trong đó có nhiều loại vi khuẩn có vai trò ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh. Vì vậy, kháng sinh có thể khiến con người dễ bị các loại vi khuẩn gây bệnh tấn công.
Tình trạng lạm dụng kháng sinh cũng khiến vi khuẩn tiếp xúc quá nhiều với kháng sinh, khiến các loại vi khuẩn này có nhiều áp lực để phát triển khả năng kháng thuốc. Những nỗ lực nhằm hạn chế việc kê đơn kháng sinh quá mức ở người và động vật có rất ít hiệu quả và tình trạng kháng kháng sinh vẫn đang ngày càng gia tăng.
Tìm ra giải pháp cho vấn đề này đã trở thành một lĩnh vực nghiên cứu cấp bách đối với các nhà khoa học và tổ chức y tế. Kháng kháng sinh có thể ảnh hưởng đến tất cả mọi người ở bất kỳ quốc gia nào và ở mọi lứa tuổi.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, mỗi năm ở Hoa Kỳ có 2,8 triệu người mắc bệnh nhiễm trùng kháng kháng sinh và hơn 35.000 người tử vong.
Tình trạng này khiến thời gian nằm viện lâu hơn, chi phí y tế tăng và tỷ lệ tử vong cũng cao hơn. Mỗi lần nhập viện hoặc phẫu thuật sẽ làm tăng nguy cơ bệnh nhân nhiễm trùng kháng kháng sinh vì vi khuẩn kháng kháng sinh thường có trong bệnh viện. Nghiên cứu mới có thể giải thích lý do tại sao chế độ ăn uống kém - đặc biệt là việc thiếu khả năng tiếp cận các loại thực phẩm chất lượng - cũng là một yếu tố nguy cơ.
Thiếu hụt vi chất dinh dưỡng gây ra tình trạng kháng kháng sinh
Các nghiên cứu mới mở ra một con đường khác để nghiên cứu tình trạng kháng kháng sinh và hy vọng làm chậm sự tiến triển của tình trạng này.
Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra một vòng luẩn quẩn tiềm tàng khi trẻ em mắc các bệnh liên quan đến suy dinh dưỡng thường được kê đơn kháng sinh. Điều này có thể khiến trẻ dễ bị nhiễm các loại vi khuẩn kháng kháng sinh.
Paula Littlejohn, nhà nghiên cứu sau tiến sĩ thuộc khoa di truyền y học và nhi khoa của UBC và Viện nghiên cứu Bệnh viện Nhi đồng BC, cho biết: “Trớ trêu thay, hệ vi sinh vật đường ruột của những trẻ này có hiện tượng kháng kháng sinh do thiếu hụt vi chất dinh dưỡng”.
Paula Littlejohn nói rằng: “Thiếu vi chất dinh dưỡng là một yếu tố thường bị bỏ qua trong các cuộc thảo luận về tình trạng kháng kháng sinh toàn cầu”. “Đây là một khám phá quan trọng, vì kết quả này cho thấy rằng sự thiếu hụt chất dinh dưỡng có thể khiến môi trường đường ruột thuận lợi hơn cho sự xuất hiện tình trạng kháng kháng sinh. Đây chính là mối lo ngại lớn về sức khỏe toàn cầu”.
Ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng người Mỹ không được cung cấp đủ vi chất dinh dưỡng để hỗ trợ chức năng miễn dịch. Mặc dù người Mỹ ăn đủ calo, nhưng phần lớn thực phẩm lại thiếu chất dinh dưỡng do họ sử dụng nhiều các thực phẩm chế biến sẵn và chế độ ăn nhiều ngũ cốc tinh chế.
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Nutrients vào năm 2020 đã đánh giá tình trạng thiếu hụt chất dinh dưỡng này là mối lo ngại về sức khỏe cộng đồng, đồng thời tình trạng thiếu hụt vitamin A, C, D và E xảy ra nhiều nhất trong số tất cả các nhóm dân số. Tình trạng thiếu hụt kẽm chủ yếu xảy ra ở người lớn tuổi.
Theo Viện Y tế Quốc gia của Mỹ, cơ thể con người có thể dự trữ lượng lớn vitamin B12 - gấp 2.000 lần so với lượng thường cần dùng mỗi ngày. Với lượng dự trữ này, cần thời gian dài để có thể xảy ra tình trạng thiếu hụt vitamin B, hiện tượng thường xảy ra ở người lớn tuổi, những người có vấn đề về tiêu hóa hoặc đã từng phẫu thuật, những người ăn chay và trẻ sơ sinh của những bà mẹ ăn chay.
Không hấp thu đủ sắt là một mối lo ngại của trẻ nhỏ và đã có nhiều loại thực phẩm được bổ sung sắt để bù đắp lượng sắt thấp trong sữa mẹ. Theo Đại học Bang Oregon, hầu hết các vi chất dinh dưỡng đều giảm xuống dưới mức khuyến cáo nhưng chưa rơi vào tình trạng thiếu hụt ở đại đa số người Mỹ. Tuy nhiên, hầu hết dữ liệu có được đều sử dụng phương pháp thu thập thông tin ăn uống chứ chưa đánh giá tình trạng dinh dưỡng thực tế.
Như đã nhắc đến ở trên, những con chuột thiếu vi chất dinh dưỡng trong nghiên cứu có số lượng gen có liên quan đến tình trạng kháng kháng sinh cao hơn.
Gen cũng đóng vai trò trong khả năng kháng kháng sinh vì vi khuẩn có thể chia sẻ DNA với nhau, nghĩa là những vi khuẩn đường ruột mới chưa bao giờ tiếp xúc với kháng sinh sẽ nhận được gen kháng kháng sinh từ những vi khuẩn cũ trong môi trường đã tiếp xúc với kháng sinh. Quá trình này tạo ra một cộng đồng vi sinh vật kháng thuốc kháng sinh và khiến vật chủ có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm chết người.
Các nghiên cứu giúp hệ vi sinh vật khỏe mạnh hơn
Nghiên cứu hệ vi sinh vật là một lĩnh vực nghiên cứu tương đối mới và đang phát triển nhanh chóng. Các bằng chứng cho thấy hệ vi sinh vật được hình thành tốt trong giai đoạn đầu đời có liên quan đến tình trạng sức khỏe và phản ứng miễn dịch tốt hơn.
Có một số yếu tố liên quan đến hệ vi sinh vật khỏe mạnh như sinh con qua đường âm đạo, cho con bú, hạn chế hoặc không tiếp xúc với kháng sinh. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Communications vào tháng 6 đã đánh giá tình trạng thiếu dinh dưỡng, hệ vi sinh vật và sự phát triển của trẻ ảnh hưởng lẫn nhau như thế nào trong những năm đầu đời. Kết quả nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa dinh dưỡng và hệ vi sinh vật khỏe mạnh
“Thiếu thức ăn hoặc cho trẻ ăn không hợp lý, ngoài việc khiến trẻ tiếp xúc nhiều hơn với mầm bệnh, còn ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật, có tác động tiềm tàng đến sự phát triển của trẻ. Những thay đổi trong thành phần và sự trưởng thành của hệ vi sinh vật đường ruột có thể tương quan hoặc thậm chí góp phần gây ra tình trạng suy dinh dưỡng.
Nói cách khác, ăn uống thiếu chất dinh dưỡng có thể dẫn đến hệ vi sinh vật kém khỏe mạnh hơn, từ đó có thể khiến trẻ khó có thể tiêu hóa thức ăn đúng cách và hấp thụ đầy đủ dinh dưỡng từ thực phẩm”.
Theo The Epoch Times
Đức Nhân biên dịch
Tác giả: Amy Denney
Amy Denney là ký giả về sức khỏe của The Epoch Times. Amy có bằng thạc sĩ về báo cáo các vấn đề công cộng của Đại học Illinois Springfield và đã đạt được một số giải thưởng về báo cáo điều tra và sức khỏe. Cô tập trung vào hệ vi sinh vật, các phương pháp điều trị mới và sức khỏe tích hợp.
