George Bernard Dantzig (1914-2005) là một nhà toán học người Mỹ, được biết đến như cha đẻ của Quy hoạch tuyến tính và người phát minh ra Phương pháp đơn hình. Ông cũng có nhiều đóng góp quan trọng trong Vận trù học, Khoa học Máy tính, Kinh tế và Thống kê.
Khởi đầu khó khăn
Dantzig không phải là thần đồng khi nói đến toán học. Trên thực tế, ban đầu cậu không phải là một sinh viên có nhiều tham vọng và tiềm năng trong môn toán học. Nhưng Dantzig thực sự bắt đầu dấn thân vào việc học toán và khoa học ở trường trung học. Anh đã nhận được sự giúp đỡ từ cha mình, một nhà toán học và là giảng viên tại Đại học Maryland, theo AMS. Dantzig đã giải quyết được vô số bài toán luyện tập do cha anh giao cho.
Sai lầm định mệnh dẫn đến đột phá
Năm 1939, Dantzig bắt đầu học tiến sĩ tại UC Berkeley nơi ông nghiên cứu số liệu thống kê dưới sự hướng dẫn của Jerzy Neyman và chính trong lớp học của Neyman, anh đã mắc phải sai lầm định mệnh đó dẫn đến một bước đột phá về toán học và trở thành huyền thoại trong giới toán học.
-
- Một ngày nọ, Dantzig đến lợp muộn và thấy thầy giáo ghi 2 bài tập trên bảng. (Ảnh Pexel)
Chuyện xảy ra trong năm đầu tiên ở Berkeley. Trong buổi giảng Thống kê của Neyman, ông đến giảng đường muộn, và thấy hai bài toán ghi trên bảng, ông nghĩ rằng Neyman đã giao chúng cho cả lớp để làm bài tập về nhà, nên đã chép lại vào sổ, mang về nhà làm.
Vài ngày sau, Dantzig xin lỗi Neyman vì đã làm bài tập quá lâu - ông nói rằng “các bài toán có vẻ khó hơn bình thường một chút”. Dantzig hỏi thầy giáo liệu ông ấy có còn muốn nhận bài tập muộn đó không. “Jerzy Neyman bảo tôi cứ quẳng lên bàn ông ấy. Tôi làm điều đó một cách miễn cưỡng vì bàn của ông ấy chất đầy một đống giấy tờ đến nỗi tôi sợ bài tập về nhà của mình sẽ bị mất ở đó mãi mãi.” Dantzig nhớ lại trong một cuộc phỏng vấn năm 1986 cho Tạp chí Toán học Đại học.
Kết quả gây sửng sốt
Sáu tuần sau, vào Chủ nhật, Dantzig bị đánh thức bởi tiếng ai đó đập cửa trước. Đó là Neymar.
Neyman hào hứng thông báo với Dantzig là các vấn đề mà ông đã giải được chính là hai trong số các bài toán nổi tiếng nhất mà chưa có lời giải trong Thống kê. Quá ấn tượng với bài giải của cậu học trò, vị giáo sư đã chuẩn bị giúp Dantzig xuất bản một trong hai chứng minh đó.
Tiến sĩ Dantzig nhớ lại: “Đó là lần đầu tiên tôi có cảm giác mơ hồ rằng có điều gì đó đặc biệt ở chúng”.
Chứng minh của bài toán còn lại được xuất bản sau đó cùng với Abraham Wald vào năm 1951. Theo Hiệp hội Toán học Hoa Kỳ (AMS), công trình của ông về những vấn đề này cũng trở thành cơ sở cho luận án tiến sĩ của Dantzig.
Câu chuyện hy hữu của Dantzig đã được sử dụng làm bối cảnh cho cốt truyện trong bộ phim Good Will Hunting năm 1997.
Một cuộc đời cống hiến
Ông nhận bằng tiến sĩ tại Berkeley vào năm 1946 và trở về Washington, nơi ông trở thành cố vấn toán học tại Bộ Quốc phòng, chịu trách nhiệm cơ giới hóa quá trình lập kế hoạch. Một phần dựa trên công trình nghiên cứu trước đây của ông về luồng cung cấp máy bay, ông đã tìm ra thuật toán đơn giản.
Khi Thế chiến thứ hai bắt đầu, Dantzig muốn sử dụng năng khiếu trí tuệ của mình để giúp đỡ đất nước. Ông làm việc cho Lực lượng Không quân Hoa Kỳ tại Văn phòng Kiểm soát Thống kê và đứng đầu nhóm phân tích chiến đấu của lực lượng này. Theo AMS, Dantzig đã nhận được huy chương đặc biệt vì thành tích phục vụ của mình vào năm 1944.
Năm 1952, ông trở thành nhà toán học nghiên cứu của Rand Corp. và bắt đầu thực hiện lập trình tuyến tính trên máy tính. Năm 1960, ông trở thành giáo sư tại Berkeley và chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Hoạt động, và năm 1966, giáo sư nghiên cứu hoạt động và khoa học máy tính tại Đại học Stanford. Ông vẫn ở Stanford cho đến khi nghỉ hưu vào giữa những năm 1990.
Ông là tác giả cuốn sách tiên phong “Lập trình tuyến tính và mở rộng” (1963), cập nhật năm 1997 và 2003, đồng thời là đồng tác giả “Thành phố nhỏ gọn” (1973). Những năm gần đây, ông đang viết một cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng, “In His Own Image”, kể về một bệnh dịch quét sạch loài người.
Tổng thống vinh danh
Dantzig đã nhận được sự công nhận đặc biệt cho những thành tựu của mình khi Tổng thống Gerald Ford trao cho ông Huân chương Khoa học Quốc gia vào năm 1975, theo Đại học Stanford . Ông đã giành được vinh dự này vì cách lập trình tuyến tính và phương pháp đơn hình có thể giải quyết tất cả các loại vấn đề khoa học và kỹ thuật cũng như tối ưu hóa hiệu suất và sản xuất.
Thu Quế
