Đầu tháng này, một sự kiện khí quyển nóng lên đột ngột đã khiến xoáy cực (polar vortex) ở Bắc Cực đảo ngược quỹ đạo, gây ra hiện tượng "tăng đột biến tầng ozone" kỷ lục và có thể ảnh hưởng đến thời tiết toàn cầu.
Dòng xoáy cực bao quanh Bắc Cực đang xoáy ngược chiều sau khi sự nóng lên bất ngờ ở tầng khí quyển phía trên gây ra một sự kiện đảo ngược lớn vào đầu tháng này. Đây là một trong những lần xoáy cực quay ngược mạnh nhất trong thời gian gần đây.
Theo Văn phòng Khí tượng Vương quốc Anh (U.K. Met Office), xoáy cực thường quay ngược chiều kim đồng hồ với tốc độ gió khoảng 250 km/giờ, tương đương tốc độ của bão cấp 5.
Trong quá khứ, sự gián đoạn của xoáy cực – một khối không khí lạnh quay vòng quanh Bắc Cực – đã gây ra thời tiết cực lạnh và bão trên khắp phần lớn nước Mỹ vào tháng 1 năm 2021.
Sự thay đổi hướng hiện tại của dòng xoáy cực này có thể sẽ không dẫn tới một hiện tượng "đóng băng lớn" tương tự như năm 2021. Nhưng sự thay đổi đột ngột này đã gây ra hiện tượng "ozone tăng vọt" kỷ lục ở Bắc Cực.
Xoáy cực là gì?
Xoáy cực là các khối khí lớn, rất lạnh thường xuất hiện ở 2 cực của Trái đất. Không khí lạnh bên trong các cơn lốc xoáy này sẽ liên tục xoáy tròn theo hướng ngược chiều kim đồng hồ. Khi di chuyển trong không trung, không khí của lốc xoáy sẽ ngày một lạnh và "đặc" hơn.
Dòng xoáy cực là sự kiện nổi bật nhất trong những tháng mùa đông, nó kéo dài vào tầng bình lưu – lớp khí quyển thứ hai ở độ cao khoảng 50 km so với bề mặt.
Tại sao xảy ra hiện tượng đảo ngược xoáy cực?
Các xoáy cực thỉnh thoảng vẫn đảo ngược trong một thời gian nhất định. Theo các nhà nghiên cứu, những sự kiện này có thể kéo dài nhiều ngày, nhiều tuần hoặc nhiều tháng và gây ra bởi sự nóng lên đột ngột của tầng bình lưu (SSW), khi nhiệt độ ở tầng bình lưu tăng tới 50 độ C trong khoảng vài ngày, theo Văn phòng Khí tượng Vương quốc Anh.
Sự nóng lên đột ngột là do "sóng hành tinh" (planetary waves) trong khí quyển - sóng nén hình thành khi không khí bốc lên thành một vùng có mật độ khác và bị đẩy lùi xuống dưới bởi lực quay của Trái đất. Quá trình này làm gián đoạn hoặc đảo ngược dòng xoáy.
Nhà khí tượng học Dan Riddle của Trung tâm Thời tiết Hoa Kỳ cho biết trong lịch sử, các đợt lạnh bất thường sẽ diễn ra trên nước Mỹ khoảng 20 năm một lần.
Theo Live Science
