Một nhà vật lý mặt trời hàng đầu của Mỹ đã nói với LiveScience rằng Mặt trời sẽ đảo cực từ trong năm 2024 và có thể nó đã bắt đầu. Tuy nhiên, chúng ta sẽ không biết chắc chắn khi nào sẽ xảy ra cho đến khi nó xuất hiện.
Trong chu kỳ mặt trời 11 năm, khi nó đạt cực đại, số lượng vết đen trên bề mặt mặt trời tăng lên rất nhanh, chúng tạo ra những cơn bão mặt trời thường xuyên hơn, nhanh và mạnh hơn; một số trong số đó có thể lao vào Trái đất, gây ra hiện tượng mất sóng vô tuyến, ảnh hưởng mạnh đến các vệ tinh đang quay quanh Trái đất; hệ thống liên lạc và điện có thể bị trục trặc; kèm theo là xuất hiện hiện tượng cực quang tuyệt đẹp.
Hoạt động tăng đột biến này là do các đường sức từ của mặt trời dần trở nên rối hơn. Nhưng tại một thời điểm nào đó trong thời kỳ mặt trời đạt cực đại, các đường sức từ này đứt gãy, dẫn đến sự đảo ngược hoàn toàn các cực từ của nó - cực từ Nam và cực từ Bắc hoán đổi vị trí cho nhau.
Sau đó, mặt trời bắt đầu dịu dần và cuối cùng đạt đến mức tối thiểu của mặt trời, khi các vết đen mặt trời và bão mặt trời biến mất gần như hoàn toàn trước khi chu kỳ tiếp theo bắt đầu.
Năm 2019, Trung tâm Dự báo Thời tiết Không gian (SWPC), do Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) điều hành, đã đưa ra dự báo về chu kỳ mặt trời hiện tại (Chu kỳ mặt trời 25), bắt đầu từ năm đó. Dự báo được đưa ra bởi các nhà khoa học từ NOAA, NASA và Dịch vụ Môi trường Vũ trụ Quốc tế, dự đoán rằng cực đại mặt trời sắp tới sẽ có kích thước tương đương với cực đại tương đối yếu của chu kỳ trước (Chu kỳ Mặt trời 24) và có khả năng sẽ như vậy cho đến năm 2025.
Tuy nhiên, các nhà khoa học khác sớm nhận thấy rằng hành vi bốc lửa của mặt trời đã đi chệch khỏi dự báo đó. Các vết đen mặt trời xuất hiện thường xuyên hơn nhiều so với dự kiến và tạo ra những cơn bão mặt trời mạnh thường xuyên hơn nhiều so với dự báo. Vào tháng 6 năm ngoái, SWPC đã nói rằng cực đại của mặt trời có thể sẽ bắt đầu sớm hơn - và hoạt động tích cực hơn - so với dự báo ban đầu, có khả năng sẽ xảy ra từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2024.
Trong những tháng kể từ khi cập nhật của SWPC, hoạt động của mặt trời đã lên xuống thất thường, với đỉnh điểm rõ rệt vào tháng 12/2023 và thời gian tạm lắng bất thường vào tháng 1, khiến khó có thể đánh giá được thời điểm cực đại của mặt trời có thể đạt đến. Tuy nhiên, một loạt hoạt động gần đây vào tháng 2 cho thấy nó có thể đã bắt đầu.
Scott McIntosh, nhà vật lý mặt trời và phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu khí quyển của Mỹ ở Colorado nói với Live Science trong email: “Tôi nghĩ rằng chúng ta chắc chắn đang bước vào giai đoạn hoạt động đó”.
Tuy nhiên, thời điểm đảo cực từ của mặt trời khó xác định chính xác theo thời gian thực vì bạn chỉ có thể biết khi nào số lượng vết đen mặt trời đạt đỉnh sau khi chúng bắt đầu giảm trở lại, McIntosh nói.
Nhưng có một cách khác để chúng ta có thể theo dõi sự xuất hiện của cực đại mặt trời, McIntosh nói: cường độ từ trường của mặt trời.
-
- Trong thời kỳ cực đại của mặt trời, cường độ từ trường của mặt trời tiến tới 0 trước khi đảo cực. Dữ liệu hiện tại cho thấy nó rất gần bằng 0. (Hình ảnh: Đài thiên văn mặt trời Wilcox)
McIntosh cho biết, trong giai đoạn chuẩn bị đạt cực đại của mặt trời, cường độ từ trường ở các cực của mặt trời giảm đi và cuối cùng đạt tới 0 trong quá trình đảo cực. Ông nói thêm, chúng ta có thể theo dõi điều này trong thời gian thực và trong vài tháng qua, cường độ từ trường vùng cực đã "lơ lửng quanh mức 0".
Hoạt động mặt trời tạm lắng vào tháng 1 có nghĩa là không chắc cực đại mặt trời đã thực sự phát huy tác dụng. Kết quả là McIntosh đã chờ đợi một "sự gia tăng" hoạt động trước khi ông tin rằng chúng ta đang bước vào đỉnh bùng nổ của mặt trời. Và sự đột biến đó có thể đã xảy ra vào tháng Hai.
Tháng trước, các cơn bão mặt trời loại X - loại vụ nổ mạnh nhất của mặt trời - đã xuất hiện trở lại, với một vết đen mặt trời khổng lồ phun ra ba ngọn lửa loại X trong vòng chưa đầy 24 giờ, bao gồm cả ngọn lửa mạnh nhất trong hơn sáu năm.
Nghiên cứu trước đây cho thấy nhiễu loạn địa từ do bão mặt trời gây ra cũng có thể làm gián đoạn khả năng định hướng của các loài động vật di cư, chẳng hạn như cá voi. Kết quả là chúng ta có thể thấy số lượng cá voi mắc cạn sẽ gia tăng trong thời gian tới.
Ngoài ra còn có khả năng nhỏ xảy ra một cơn bão mặt trời lớn hiếm thấy, chẳng hạn như Sự kiện Carrington năm 1859, đã gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đô la cho cơ sở hạ tầng điện và hệ thống liên lạc thông tin khi nó tấn công trực tiếp vào Trái đất.
Tuy nhiên, McIntosh cho biết, mặc dù mức cực đại mặt trời hiện tại mạnh hơn dự báo ban đầu, nhưng nó vẫn yếu hơn một chút so với các mức cực đại lịch sử khác, cho thấy rằng chúng ta có thể thoát khỏi những tác động tồi tệ nhất trong khoảng thời gian này.
Theo Live Science
