Bắc Kinh hẳn đang rất muốn thế giới tích cực đầu tư để cứu vớt nền kinh tế đang lao dốc của Trung Quốc. Tuy nhiên, những chính sách mâu thuẫn của họ lại đang khiến các doanh nghiệp nản lòng.
Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã đặt việc thu hút đầu tư nước ngoài là một mục tiêu quan trọng khi họ thảo luận về nền kinh tế Trung Quốc vốn đang suy thoái trong các cuộc họp Lưỡng hội kết thúc vào tuần trước.
Nhưng thế giới bên ngoài, bao gồm cả đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, đã bày tỏ sự hoài nghi đối với mục tiêu của ĐCSTQ do các chính sách mâu thuẫn của nước này.
Trong báo cáo công tác của chính phủ Trung Quốc tại Lưỡng hội, ĐCSTQ đã đặt việc thúc đẩy ngoại thương và tăng cường nỗ lực thu hút đầu tư nước ngoài là một nhiệm vụ quan trọng.
Kể từ khi cộng đồng quốc tế phản ứng tiêu cực trước cách xử lý sai lầm của Trung Quốc đối với đại dịch COVID-19, nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục suy yếu. Thị trường bất động sản Trung Quốc, vốn chiếm gần 30% GDP nước này, đã rơi vào tình trạng suy thoái kéo dài. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên vẫn ở mức cao, nhu cầu trong nước trì trệ, đầu tư nước ngoài rút lui, sự di dời của hoạt động công nghiệp và chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang các nước khác tiếp tục tác động xấu đến nền kinh tế của đất nước này. Đặc biệt, các công ty bất động sản lớn của Trung Quốc lần lượt vỡ nợ, khiến tình hình mà ĐCSTQ phải đối mặt càng trở nên tồi tệ hơn.
Bắc Kinh đã cố gắng thu hút đầu tư nước ngoài để xoa dịu những khó khăn kinh tế trong nước trong kỳ họp Lưỡng hội. Các nhà chức trách tuyên bố rằng “chúng ta phải tập trung vào việc mở cửa thể chế để thúc đẩy việc mở cửa tài chính cấp cao với thế giới bên ngoài”. Trong khi đó, ĐCSTQ thông báo rằng các biện pháp hạn chế liên quan đối với ngành tài chính trong “Danh sách tiêu cực đối với việc tiếp cận đầu tư nước ngoài” đã được xóa bỏ hoàn toàn, dỡ bỏ nhiều hạn chế đối với các công ty nước ngoài. Giờ đây, phạm vi kinh doanh của các ngân hàng và tổ chức bảo hiểm có vốn nước ngoài hoàn toàn giống với các tổ chức tương ứng ở Trung Quốc.
Tuy nhiên, các công ty tài chính quốc tế vẫn tiếp tục thu hẹp quy mô kinh doanh tại Trung Quốc và rút vốn đầu tư. Morgan Stanley IM Trung Quốc đã cắt giảm 15 nhân viên kể từ tháng 12 năm ngoái trong bối cảnh khối lượng tài sản quản lý sụt giảm và hoạt động vận hành bị thua lỗ.
Ông Michael Cembalest, chủ tịch chiến lược thị trường và đầu tư của J.P. Morgan Asset Management, cho biết thị trường chứng khoán Trung Quốc là một “cái bẫy giá trị” trong báo cáo triển vọng năm 2024 của công ty.
Bà Sharmin Mossavar-Rahmani, giám đốc đầu tư bộ phận quản lý tài sản của Tập đoàn Goldman Sachs, đã khuyên các nhà đầu tư vào đầu tháng này, “Quan điểm của chúng tôi là không nên đầu tư vào Trung Quốc”, trích dẫn một loạt lý do, bao gồm cả “sự thiếu rõ ràng trong hoạch định chính sách của Trung Quốc” và “dữ liệu kinh tế chắp vá”.
Ông Vương Hách (Wang He), một nhà bình luận thời sự và cây bút cho The Epoch Times làm việc tại Hoa Kỳ, đã chỉ ra rằng: “Lý do đằng sau điều này là các gã khổng lồ Phố Wall đã không kiếm được nhiều tiền như họ dự định ở Trung Quốc trong nhiều năm qua. Họ ngày càng nhận thức rõ hơn về những khuyết điểm chết người của nền kinh tế Trung Quốc và bắt đầu vỡ mộng về ĐCSTQ. Mặt khác, sự phát triển kinh tế của Đông Nam Á và Ấn Độ, cũng như sự phục hồi của nền kinh tế Nhật Bản, đang vẽ lại bản đồ kinh tế châu Á, và Phố Wall hiện có những lựa chọn mới [để đầu tư]”.
-
- Một người đàn ông tại một con phố ở Khu thương mại trung tâm (CBD) ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 18/4/2022. (Ảnh: WANG ZHAO/AFP qua Getty Images)
Đánh giá của Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc
Đại sứ Hoa Kỳ tại Trung Quốc Nicholas Burns cho biết hôm 14/3 rằng các công ty Mỹ hoạt động tại Trung Quốc đang do dự trong việc tăng cường đầu tư vào Trung Quốc vì chính quyền ĐCSTQ đã gửi đi những tín hiệu mâu thuẫn.
“Một số quan chức cấp cao của chính quyền Trung Quốc nói rằng đầu tư của khu vực tư nhân được chào đón ở Trung Quốc, khoản đầu tư của bạn sẽ được bảo vệ. Nhưng sau đó, các công ty này cũng đang nghe thấy một thông điệp khác”, ông nói trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg, trích dẫn các cuộc đột kích nhằm vào các công ty kiểm toán Mỹ năm ngoái và luật chống gián điệp mới sâu rộng của Trung Quốc như là những yếu tố ngăn cản hoạt động đầu tư.
Ông nói: “Tôi nghĩ những tiếng nói mà họ đang nghe từ chính quyền Trung Quốc về an ninh quốc gia - chúng là những tiếng nói mạnh mẽ và lớn nhất hiện nay”.
Ông Burns nói thêm, “Rất nhiều công ty không biết định hướng của nền kinh tế ở đây là gì và các chính sách, hướng dẫn và thông số sẽ ra sao. Và vì vậy họ không chắc chắn liệu khi họ thực hiện một khoản đầu tư lớn, đó có phải là một quyết định hợp lý hay không. Vì vậy, rất nhiều người đang giữ tiền nằm yên trong túi. Rất ít công ty rời khỏi thị trường này. Đó là một thị trường lớn, một thị trường quan trọng. Nhưng rất nhiều công ty cũng có Kế hoạch B”.
-
- Văn phòng đóng cửa của Tập đoàn Mintz được nhìn thấy trong một tòa nhà văn phòng ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 24/3/2023. (Ảnh: GREG BAKER / AFP qua Getty Images)
Nỗ lực thu hút đầu tư của Trung Quốc tại Davos không hiệu quả
Trước đó, ĐCSTQ đã cử một phái đoàn lớn tới Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm nay trong nỗ lực thu hút đầu tư nước ngoài nhằm cứu nguy cho nền kinh tế đang suy thoái của Trung Quốc.
Tuy nhiên, ĐCSTQ đã không thuyết phục được các đại biểu rằng nền kinh tế của họ là một nơi đáng tin cậy để đầu tư do những khác biệt cơ bản về cấu trúc giữa nền kinh tế của hệ thống thị trường tập trung và tự do, như các chuyên gia đã chỉ ra.
Phái đoàn do ĐCSTQ cử đến dự cuộc họp mặt thường niên (từ ngày 15/1 đến ngày 19/1) ở Davos, Thụy Sĩ, lần này đông bất thường, với 140 thành viên, do Thủ tướng Lý Cường (Li Qiang) dẫn đầu, trong đó có 10 bộ trưởng, các quan chức tài chính và kinh tế chủ chốt cũng như các chuyên gia và doanh nhân của Trung Quốc.
Nền kinh tế Trung Quốc đang tiếp tục suy giảm và phải đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng về cơ cấu, như vấn đề với nợ chính phủ, bong bóng bất động sản vỡ và tỷ lệ thất nghiệp cao.
Chính sách và các biện pháp kiểm soát “zero-COVID” cực kỳ khắc nghiệt của ĐCSTQ trong ba năm đầu tiên của đại dịch COVID-19 cũng như việc thực thi luật chống gián điệp đã khiến một số lượng lớn các nhà đầu tư và doanh nhân nước ngoài e sợ.
Tuy nhiên, tại Davos, ông Lý vẫn quảng bá cho Trung Quốc như là điểm đến đầu tư an toàn.
Trong bài phát biểu được chuẩn bị kỹ lưỡng tại cuộc họp, ông Lý đã đưa ra 5 đề xuất mơ hồ, hy vọng “xây dựng lại niềm tin với phương Tây và tăng cường hợp tác kinh tế giữa Trung Quốc và phương Tây”, bao gồm điều phối kinh tế vĩ mô, duy trì và tôn trọng chuỗi cung ứng lấy Trung Quốc làm trung tâm, tăng cường hợp tác kỹ thuật quốc tế và hợp tác về các mục tiêu xanh.
Ông Lý cũng cho biết Trung Quốc tôn trọng lời hứa của mình. Trên thực tế, khi ĐCSTQ gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001, ĐCSTQ đã hứa sẽ hoàn thành triệt để các cải cách theo định hướng thị trường trong vòng 15 năm và mở cửa cho các nước phát triển theo nguyên tắc có đi có lại. Tuy nhiên, sau khi phương Tây mở cửa một chiều thị trường của mình cho Trung Quốc, thay vì mở cửa đáp trả, ĐCSTQ lại tận dụng lợi thế từ thị trường đóng cửa của mình và dùng trợ cấp để mở rộng doanh nghiệp nhà nước.
-
- Binh lính Trung Quốc diễu hành bên ngoài Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, trước khi Ban Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc, cơ quan ra quyết định hàng đầu của quốc gia, ra mắt vào ngày 25/10/2017. (Ảnh: Greg Baker/AFP qua Getty Images)
Không cùng chí hướng
Phương Tây hiện đang chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc một cách bài bản, đầu tư nhiều hơn vào các nước dân chủ hoặc thân thiện như Ấn Độ, Việt Nam và Mexico. Tuy nhiên, ĐCSTQ vẫn hy vọng nguồn vốn nước ngoài sẽ quay trở lại.
Vào ngày 16/1, ông Lý đã gặp ông Jamie Dimon, Giám đốc điều hành JPMorgan Chase và các lãnh đạo khác ở Phố Wall để thảo luận về việc mở cửa Trung Quốc cho các công ty dịch vụ tài chính phương Tây. Ông Dimon nói với truyền thông Mỹ vào ngày 17/1 rằng các nhà đầu tư muốn tham gia vào thị trường Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới - phải “lo lắng một chút” vì “phần thưởng - rủi ro đã thay đổi mạnh”.
Phương Tây đã nhiều lần tuyên bố rằng họ muốn thiết lập quan hệ kinh tế chặt chẽ với các nước dân chủ, tự do có cùng chí hướng và “giảm thiểu rủi ro” trước các đối thủ toàn trị như Trung Quốc.
Bài phát biểu của ông Lý tại Davos lần này chỉ nói về kinh tế và không đề cập đến bất kỳ chủ đề địa chính trị nào. Các quan chức Ukraine từng cho biết Tổng thống Volodymyr Zelenskyy sẵn sàng gặp gỡ các quan chức ĐCSTQ ở Thụy Sĩ, nhưng ông Lý không chủ động nói chuyện với ông Zelenskyy. Thế giới bên ngoài coi đây là dấu hiệu cho thấy ĐCSTQ đã chọn tiếp tục đứng về phía Nga.
Không giống như ông Lý, người chỉ đề cập đến các vấn đề kinh tế, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã đề cập đến từ “dân chủ” 9 lần và “tự do” 6 lần trong bài phát biểu dài 20 phút của bà tại Davos.
“Các công ty của chúng ta phát triển dựa trên sự tự do - để đổi mới, đầu tư và cạnh tranh. Nhưng tự do kinh doanh phụ thuộc vào sự tự do của hệ thống chính trị của chúng ta”, bà nói. “Đây là lý do tại sao tôi tin rằng việc củng cố nền dân chủ của chúng ta và bảo vệ nó khỏi những rủi ro và can thiệp mà nó phải đối mặt là nghĩa vụ chung và lâu dài của chúng ta. Hơn bao giờ hết, chúng ta cần xây dựng niềm tin và châu Âu sẵn sàng đóng một vai trò quan trọng”.
Tại Diễn đàn Dallas một năm trước, bà von der Leyen lần đầu tiên đề xuất khái niệm “giảm thiểu rủi ro thay vì tách rời” để xác định lại chiến lược kinh tế và công nghiệp của EU đối với Trung Quốc. Khái niệm này đã được Mỹ và các nước G7 khác áp dụng.
Tại Davos, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nhắc lại sự ủng hộ của Mỹ đối với nền dân chủ của Đài Loan.
Ông nói: “Chúng tôi chúc mừng tổng thống mới đắc cử cũng như người dân Đài Loan về nền dân chủ mạnh mẽ của họ và tấm gương tuyệt vời [của họ] không chỉ cho khu vực mà còn cho toàn thế giới”.
Ông Blinken cũng chỉ trích nỗ lực của ĐCSTQ nhằm “gây áp lực lên Đài Loan - áp lực kinh tế, áp lực quân sự, áp lực ngoại giao, việc cô lập - nó chỉ củng cố thêm [tinh thần] cho chính nhiều người mà họ [ĐCSTQ] không muốn củng cố”.
Ông Lý đã không đáp lại bài phát biểu của bà von der Leyen hoặc ông Blinken.
-
- Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường phát biểu trước đại hội trong cuộc họp thường niên của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) tại Davos, Thụy Sĩ, vào ngày 16/1/2024. (Ảnh: Fabrice Coffrini / AFP qua Getty Images)
Phương Tây không còn bị lừa
Ông Tống Quốc Thành (Song Guo-chen), một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Quan hệ Quốc tế của Đại học Chính trị Quốc gia Đài Loan (Taiwan National Chengchi University), nói với The Epoch Times rằng các bài phát biểu của ông Lý tại Davos năm nay đều nhằm gửi tín hiệu SOS yêu cầu giúp đỡ để cứu nguy cho nền kinh tế Trung Quốc.
Ông chỉ ra rằng trong khi ông Lý muốn né tránh nói đến các xung đột địa chính trị toàn cầu, ĐCSTQ vẫn nhúng tay vào các cuộc xung đột và thậm chí còn ngấm ngầm châm ngòi cho chúng.
“ĐCSTQ vẫn không công nhận việc Nga xâm lược Ukraine và luôn khăng khăng đòi thống nhất Đài Loan bằng vũ lực. Nó đang đề xuất một nền hòa bình giả tạo trong cuộc chiến Israel - Hamas”, ông Tống nói.
“Thế giới phương Tây giờ đây có thể nhìn nhận [ĐCSTQ] một cách rõ ràng. Ông Lý Cường đã cố gắng đánh lừa thế giới phương Tây, nhưng thế giới phương Tây không còn bị lừa bởi chiến thuật của ĐCSTQ nữa”.
Ông Yeh Yaoyuan, chủ tịch Khoa Nghiên cứu Quốc tế tại Đại học St. Thomas, nói với The Epoch Times rằng, ở giai đoạn này, bản thân ĐCSTQ đã trở thành mục tiêu đầu tư có rủi ro cao.
Ông nói: “Cho dù đó là mối liên hệ đơn phương, song phương hay đa phương, nó cũng không thể thuyết phục để có được đầu tư quy mô lớn vào Trung Quốc”.
“Họ phải giải quyết vấn đề cốt lõi trước tiên. Ít nhất nó phải có một quy trình pháp lý minh bạch và cởi mở chứ chưa nói đến dân chủ hóa”. Ông Yeh cho rằng, ĐCSTQ thậm chí còn đang đi thụt lùi về khía cạnh này.
“... họ sợ rằng khi toàn bộ thị trường hoạt động sẽ tạo ra rất nhiều thông tin riêng tư không thể kiểm soát được. Nếu bạn cố gắng kiểm soát nó, nó sẽ không phải là một thị trường cạnh tranh bình thường. ĐCSTQ sợ rằng những thông tin riêng tư này sẽ lật đổ chế độ ĐCSTQ”.
Ông Yeh cho biết hầu hết các nhà kinh tế đều dự đoán tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc sẽ tiếp tục giảm.
Ông nói: “Bây giờ là khoảng 5% [theo báo cáo của ĐCSTQ], có thể là 4% tiếp theo, và sau đó giảm xuống còn 3%”. “Tình huống trong quá khứ với đầu tư nước ngoài quy mô lớn và sự cất cánh kinh tế sẽ không xảy ra nữa”.
Bảo Nguyên tổng hợp
