Sau việc Moody's hạ triển vọng tín nhiệm của Trung Quốc, đến lượt Ngân hàng Thế giới đưa ra đánh giá cho thấy nền kinh tế Trung Quốc sẽ chậm lại trong năm tới. Dường như các vấn đề của Bắc Kinh là quá nhiều và đang được hiển lộ rõ.
Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết trong báo cáo công bố hôm thứ 5 (14/12) rằng nền kinh tế Trung Quốc sẽ chậm lại trong năm tới và tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ giảm từ 5,2% trong năm nay xuống còn 4,5%.
Trong báo cáo, WB cho biết tốc độ phục hồi kinh tế của Trung Quốc vẫn còn “mong manh” do những khó khăn trong lĩnh vực bất động sản, cùng với nhu cầu toàn cầu yếu đối với hàng hóa Trung Quốc, mức nợ cao và niềm tin của người tiêu dùng suy yếu.
WB dự báo tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc sẽ đạt khoảng 5% trong năm nay nhưng sẽ giảm trong thời gian tới, phù hợp với các dự báo khác. WB cũng dự đoán tăng trưởng kinh tế Trung Quốc sẽ chậm lại hơn nữa trong năm 2025, giảm xuống 4,3% từ mức 4,5% của năm tới.
Những hạn chế nghiêm ngặt của Trung Quốc đối với việc đi lại và các hoạt động khác trong đại dịch COVID-19 đã tàn phá ngành sản xuất và vận tải. Sau đó, chính quyền thắt chặt giám sát đối với ngành công nghệ và dạy thêm, khiến nhiều việc làm bị cắt giảm. Cùng với thị trường nhà ở trì trệ, nhiều người Trung Quốc bắt đầu thắt chặt hầu bao.
Báo cáo của WB chỉ ra rằng hầu hết việc làm được tạo ra trong quá trình phục hồi kinh tế của Trung Quốc đều là những công việc đòi hỏi tay nghề thấp trong ngành dịch vụ với mức lương thấp. Ngoài ra, mạng lưới an sinh xã hội mong manh và tốc độ già hóa dân số nhanh chóng đã làm tăng gánh nặng hỗ trợ người già cho thế hệ trẻ, điều này cũng khiến người dân Trung Quốc thận trọng hơn trong thái độ tiêu dùng.
Báo cáo cho biết: “Triển vọng [kinh tế Trung Quốc] phải đối mặt với những rủi ro suy yếu đáng kể, với sự suy thoái của thị trường nhà đất có thể kéo dài hơn dự kiến, đè nặng lên tâm lý và chi tiêu của người tiêu dùng, đồng thời gia tăng áp lực đối với các chủ nợ và nhà cung cấp thượng nguồn”.
Báo cáo nói thêm rằng sự suy thoái kéo dài trong lĩnh vực bất động sản sẽ có tác động rộng lớn hơn và sẽ tiếp tục siết chặt nguồn tài chính của chính quyền địa phương vốn đã trong tình trạng căng thẳng.
-
- Biển hiệu công ty đã bị gỡ bỏ (bên trái trên cùng) được nhìn thấy tại tòa nhà Trung tâm Evergrande ở Thượng Hải, Trung Quốc, vào ngày 27/7/2022. (Ảnh: Hector Retamal / AFP qua Getty Images)
Báo cáo cho biết đầu tư bất động sản của Trung Quốc đã giảm 18% trong hai năm qua và chính quyền cần khẩn trương thực hiện nhiều biện pháp hơn để giải quyết các khoản nợ khổng lồ của các nhà phát triển bất động sản.
WB chỉ ra rằng doanh số bán nhà mới của Trung Quốc giảm 5% so với cùng kỳ từ tháng 1 đến tháng 10, trong khi lượng xây dựng nhà mới giảm hơn 25%. Sự suy giảm này diễn ra nghiêm trọng nhất ở các thành phố dưới hạng hai, tuy nhiên những thành phố này lại chiếm khoảng 80% thị trường bất động sản của Trung Quốc.
Đầu tư mạnh vào sản xuất đã tạm thời bù đắp một số điểm yếu, đặc biệt trong các lĩnh vực như xe điện, pin, chip và các công nghệ năng lượng tái tạo khác.
Tuy nhiên, WB cho rằng để duy trì tăng trưởng vững chắc, Trung Quốc cần sự phục hồi trong chi tiêu tiêu dùng vốn đã giảm mạnh trong đại dịch Covid-19 và trì trệ kể từ cuối năm 2021.
Báo cáo chỉ ra rằng Trung Quốc đã có đủ đường sá, bến cảng, đường sắt và nhà ở hiện đại, nhưng các ngành như xi măng, thép và nhiều ngành sản xuất khác vẫn gặp phải vấn đề dư thừa công suất nghiêm trọng. Vì vậy, việc tăng cường đầu tư vào ngành xây dựng sẽ không thực sự có hiệu quả trong việc thúc đẩy nền kinh tế.
Moody's hạ triển vọng tín nhiệm Trung Quốc
-
- Tên của hãng xếp hạng Moody's tại trụ sở công ty ở New York, ngày 18/9/2012. (Ảnh: EMMANUEL DUNAND/AFP/Getty Images)
Liên tiếp xuất hiện các đánh giá tiêu cực của các tổ chức có tên tuổi về tình hình kinh tế Trung Quốc. Moody's gần đây đã hướng sự chú ý vào các vấn đề tín dụng ngày càng nghiêm trọng của Trung Quốc, thông báo rằng họ sẽ thay đổi triển vọng về nợ của nước này từ "ổn định" sang "tiêu cực".
Bình luận về động thái này của Moody's chuyên gia Milton Ezrati đã có bài phân tích có tựa đề “Moody's nhận ra thực tế của các vấn đề nợ Trung Quốc”, đăng ngày 12/12, trên tờ The Epoch Times. Chuyên gia Ezrati là nhà kinh tế trưởng của Vested, một công ty truyền thông ở New York.
Theo ông Ezrati, độc giả có thể không thấy ngạc nhiên vì động thái của Moody's. Đứng đầu danh sách những gánh nặng đối với nền tài chính và kinh tế Trung Quốc được ông Ezrati nhắc đến là tình trạng gần như sụp đổ của ngành phát triển bất động sản Trung Quốc và di sản với các khoản nợ đáng ngờ mà nó đã để lại trên sổ sách của các ngân hàng Trung Quốc và các tổ chức tài chính khác. Chính quyền địa phương cũng đã cho thấy rõ khoản nợ khổng lồ mà họ phải gánh chịu do nỗ lực tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng của Bắc Kinh, nhiều dự án trong số đó đã không thể trả đủ lợi nhuận. Những con nợ nước ngoài theo Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc đã khiến các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc phải gánh thêm các khoản nợ đáng ngờ trên sổ sách của họ. Đồng thời, sự sụt giảm trong xuất khẩu của Trung Quốc và suy giảm kinh tế nói chung đã khiến nước này khó có thể bù đắp những tổn thất.
Cùng với sự thay đổi trong triển vọng nợ chung của Trung Quốc, Moody’s cũng hạ triển vọng của 8 ngân hàng quốc doanh Trung Quốc cũng như 22 chính quyền địa phương. Việc hạ cấp triển vọng cũng được ban hành đối với Hong Kong và Ma Cao. Tuy nhiên, Moody’s đã không hạ cấp chất lượng tín dụng tổng thể của Trung Quốc mà họ vẫn giữ nó ở mức A1, mức khuyến khích đầu tư, thấp hơn 4 bậc so với xếp hạng tín dụng hàng đầu của Moody’s là Aaa, và mức xếp hạng này đã duy trì kể từ năm 2017.
Động thái có vẻ kịch tính này đã thừa nhận một thực tế vốn đã khó khăn và khả năng các vấn đề sẽ trở nên tồi tệ hơn tại Trung Quốc. Thật dễ đoán, Bắc Kinh đã chỉ trích động thái của tổ chức này, mặc dù bằng ngôn ngữ nhẹ nhàng không điển hình. Bộ Tài chính Trung Quốc bày tỏ “thất vọng”, mô tả nền kinh tế Trung Quốc là “kiên cường”. Người phát ngôn của họ đã chỉ ra rằng Bắc Kinh đã thực hiện các bước để giải quyết vấn đề nợ của chính quyền địa phương và đang thực hiện các bước bổ sung để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Bộ đã không đưa ra nhiều chi tiết cụ thể.
Một số bình luận, mặc dù không phải của Bộ Tài chính, đã cố gắng hạ thấp mức độ nghiêm trọng của tình hình nợ của Trung Quốc bằng cách chỉ ra rằng các khoản nợ của chính quyền trung ương Trung Quốc tương đối nhẹ nhàng hơn so với của Mỹ và Nhật Bản. Nợ của Trung Quốc, theo như được xác định, chiếm 77% tổng sản phẩm quốc nội của nước này, trong khi con số tương đương của Mỹ là 123% và của Nhật Bản là 264%.
-
- Một nhân viên đếm tờ 100 nhân dân tệ tại một ngân hàng ở Nam Thông, tỉnh Giang Tô phía đông Trung Quốc, vào ngày 23/7/2018. (Ảnh: AFP qua Getty Images)
Mặc dù tất cả những điều này là không thể chối cãi, nhưng nó lại né tránh vấn đề mà Moody's và bất kỳ phân tích trung thực nào về tình hình của Trung Quốc chỉ ra. Bắc Kinh đã giữ nợ ở mức thấp bằng cách buộc chính quyền địa phương tài trợ cho chi tiêu cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, sức nặng đối với nền tài chính Trung Quốc đến từ tất cả các loại nợ, của chính quyền trung ương và địa phương cũng như của những người đi vay tư nhân. Trong bối cảnh này, việc phân loại nợ như thế nào không phải là điều quan trọng.
Moody's đã thể hiện rõ ràng sự hiểu biết của mình về vấn đề này bằng ngôn ngữ được sử dụng kèm theo thông báo hạ cấp triển vọng. Các nhà phân tích đã không phân biệt giữa nợ công và nợ tư nhân hay cấp chính quyền nào phải chịu gánh nặng lớn nhất. Họ tập trung vào gánh nặng nợ chung, phần lớn liên quan đến các dự án sẽ không bao giờ trả đủ lợi nhuận để trang trải cho các nghĩa vụ tài chính liên quan.
Các nhà phân tích này có thể đã thấy rằng sự đổ vỡ trong ngay cả một phần của khoản nợ đáng nghi ngờ này sẽ hạn chế nghiêm trọng khả năng của các tổ chức tài chính Trung Quốc – thuộc sở hữu nhà nước hoặc tư nhân – trong việc tài trợ cho các khoản đầu tư liên tục cần thiết cho tăng trưởng kinh tế trong tương lai của Trung Quốc. Đặc biệt là khi xuất khẩu của Trung Quốc đang sụt giảm và nền kinh tế chậm lại, các nhà phân tích này kết luận rằng các vấn đề này gây ra “rủi ro lớn đối với sức mạnh tài chính, kinh tế và thể chế của Trung Quốc”.
Cách Bắc Kinh đáp trả động thái của Moody cũng không mang lại bất cứ niềm tin nào rằng Trung Quốc có thể khắc phục các vấn đề của mình. Ví dụ, giải pháp của Bộ Tài chính đối với vấn đề nợ của chính quyền địa phương là phân loại lại các khoản nợ liên quan đến cơ sở hạ tầng của họ, vốn thuộc về phương tiện tài trợ của chính quyền địa phương (LGFV). Nhưng việc phân loại lại không làm giảm bớt nghĩa vụ thanh toán. Nó chỉ di chuyển nghĩa vụ thanh toán trong nền kinh tế.
Rủi ro vỡ nợ vẫn là gánh nặng đối với hệ thống tài chính. Bộ Tài chính cũng thảo luận về những nỗ lực nhằm kích thích tăng trưởng kinh tế nhanh hơn bằng cách tăng cường chi tiêu cho cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, Bộ không nói gì để giải thích cách chi tiêu đó sẽ được tài trợ như thế nào hoặc bằng cách nào các nhà quy hoạch có thể đảm bảo rằng các dự án của họ có thể thu lợi nhuận đủ để trả bất kỳ khoản nợ nào. Những lo ngại như vậy là khá hợp lý vì nhiều dự án cơ sở hạ tầng gần đây đã không mang lại lợi nhuận thích hợp.
Đây không phải là một tình huống đáng khích lệ đối với Trung Quốc vì ít nhất ba lý do. Đầu tiên, Moody’s đã nắm bắt chính xác mức độ nghiêm trọng của tình hình nợ hiện tại của Trung Quốc và mối đe dọa mà nó gây ra đối với sự ổn định của nền tài chính Trung Quốc và triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế. Thứ hai, Bắc Kinh đã đưa ra phản ứng yếu ớt trước thực tế mà Moody’s đã nhấn mạnh. Thứ ba, phản ứng của Bắc Kinh khiến người ta không mấy tin tưởng rằng họ có ý chí giải quyết vấn đề hoặc thậm chí hiểu được những gì họ phải đối mặt.
Bảo Nguyên tổng hợp
