Hiệu quả kinh doanh yếu kém, Bắc Kinh quay lưng, Evergrande cuối cùng cũng phải nhận một kết cục tồi tệ khó tránh khỏi. Có lẽ, câu hỏi lúc này là, việc thanh lý Evergrande sẽ tạo ra những hậu quả gì lên nền kinh tế Trung Quốc.
Theo nhiều bài báo khác nhau, cổ phiếu của Tập đoàn Evergrande đã giảm hơn 20% vào ngày 29/1 trước khi giao dịch bị tạm dừng sau khi tòa án Hong Kong ban hành lệnh thanh lý đối với gã khổng lồ phát triển bất động sản Trung Quốc.
Trong phán quyết của mình, Thẩm phán Linda Chan cho rằng việc tòa án ra lệnh thanh lý Evergrande là phù hợp, với lý do “công ty không có tiến bộ trong việc đưa ra một đề xuất tái cơ cấu khả thi”.
Bà nói: “Đã đến lúc tòa án phải nói mọi việc là đủ rồi”. Thẩm phán dự kiến sẽ cung cấp thêm lý do cho quyết định thanh lý trong một phiên tòa riêng biệt.
Với khoản nợ phải trả 2,39 nghìn tỷ CNY (nhân dân tệ) (333 tỷ USD) của công ty, giá trị thị trường của Evergrande đã giảm mạnh xuống chỉ còn 2,15 tỷ HKD (đô la Hong Kong) (275 triệu USD) vào đầu ngày 29/1, với cổ phiếu được giao dịch ở mức 0,02 USD / cổ phiếu.
Hoạt động giao dịch cổ phiếu của China Evergrande và các công ty con niêm yết của nó, China Evergrande New Energy Vehicle Group (Tập đoàn xe năng lượng mới Evergrande) và Evergrande Property Services (Dịch vụ Bất động sản Evergrande), đã bị tạm dừng kể từ đó.
Trong khi Giám đốc điều hành Evergrande Shawn Siu bày tỏ sự tiếc nuối về quyết định của tòa án, ông cho biết quyết định này chỉ ảnh hưởng đến đơn vị Evergrande Trung Quốc được niêm yết tại Hong Kong.
Ông Siu nói với hãng tin Trung Quốc 21Jingji rằng Evergrande vẫn cam kết duy trì hoạt động của mình, với các đơn vị trong và ngoài nước hoạt động với tư cách pháp nhân độc lập.
Ông nói: “Nếu bị ảnh hưởng, chúng tôi vẫn sẽ nỗ lực hết sức để đảm bảo tiến trình giải quyết rủi ro và xử lý tài sản diễn ra suôn sẻ, đồng thời chúng tôi vẫn sẽ nỗ lực hết sức để thúc đẩy mọi công việc một cách công bằng và phù hợp với pháp luật”.
-
- Một người lao động đẩy xe hàng trước tấm biển về Tập đoàn Evergrande tại Trung Quốc tại một khu phức hợp nhà ở của nhà phát triển bất động sản ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 8/12/2021. (Ảnh: Noel Celis / AFP qua Getty Images)
Phiên tòa thanh lý Evergrande đã được tòa án Hong Kong cho phép hoãn lại vào ngày 4/12/2023, sau khi các luật sư của họ chỉ ra rằng họ đang lên kế hoạch “tinh chỉnh” đề xuất tái cơ cấu nợ của mình. Các luật sư của họ cũng cho biết không có chủ nợ nào “tích cực theo đuổi” việc thanh lý nhà phát triển.
Tuy nhiên, ông Fergus Saurin, luật sư đại diện cho một nhóm chủ nợ liên quan, cho biết vào ngày 29/1 rằng ông không ngạc nhiên trước quyết định của tòa án.
“Công ty đã không thể hợp tác với chúng tôi. Đã có lịch sử về sự tham gia hợp tác vào phút cuối mà chẳng đi đến đâu”, ông nói.
Ông Saurin nói rằng nhóm của ông đã làm việc một cách thiện chí trong suốt quá trình đàm phán, đồng thời nói thêm rằng Evergrande “chỉ có thể tự trách mình khi bị thanh lý".
Evergrande là công ty mắc nợ nhiều nhất thế giới với khoản nợ 340 tỷ USD. Công ty này đang là trung tâm của cuộc khủng hoảng bất động sản đang diễn ra, thứ mà các chuyên gia cho rằng đang gây tổn hại cho tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc.
Vào tháng 7/2023, công ty công bố khoản lỗ tổng cộng 81 tỷ USD cho năm 2021 và 2022.
Vào tháng kế tiếp, gã khổng lồ bất động sản đang gặp khó khăn đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản theo Chương 15 tại New York khi họ tìm cách tự bảo vệ mình khỏi các hành động pháp lý tiềm tàng của các chủ nợ muốn kiện công ty hoặc tịch thu tài sản ở Mỹ.
Họ đã phải bán 28% cổ phần của mình trong đơn vị xe điện (EV) đầy hứa hẹn, Evergrande New Energy Vehicle Group (Tập đoàn xe năng lượng mới Evergrande), cho công ty khởi nghiệp NWTN có trụ sở tại Dubai, công ty này sẽ đầu tư 500 triệu USD và chiếm ghế đa số trong hội đồng quản trị của nhà sản xuất xe điện.
Năm ngoái, tòa nhà trụ sở chính của Evergrande ở Hong Kong trị giá 1,2 tỷ USD đã bị một bên cho vay tịch thu sau khi công ty không bán được văn phòng để trả nợ.
-
- Một người đàn ông đi ngang qua Trung tâm Evergrande Trung Quốc ở Hong Kong vào ngày 28/7/2022. (Ảnh: ISAAC LAWRENCE/AFP qua Getty Images)
Hiệu ứng domino
Các nhà phân tích tin rằng việc Evergrande bị thanh lý có thể tạo ra hiệu ứng domino, ảnh hưởng đến các công ty bất động sản khác và gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế Trung Quốc.
Reuters cho rằng sự kiện này có thể tác động lớn hơn đến thị trường vốn và bất động sản vốn đã mong manh của Trung Quốc, gây ra phản ứng tiêu cực dây chuyền trong hệ thống tài chính Trung Quốc.
Truyền thông Hong Kong dẫn phân tích của Phó Chủ tịch Deloitte Trung Quốc Li Jiaen cho rằng việc buộc Evergrande thanh lý có thể gây ra hiệu ứng domino và làm nản lòng một số công ty bất động sản vốn đang phải đối mặt với việc tái cơ cấu nợ.
Ông Li Zhaobo, chuyên gia nghiên cứu và giảng dạy danh dự tại Viện Nghiên cứu Kinh doanh Châu Á - Thái Bình Dương thuộc Trường Kinh doanh Đại học Trung Quốc Hong Kong (The Chinese University of Hong Kong Business School), tin rằng nếu Evergrande bị thanh lý, không chỉ các cổ đông nhỏ có thể mất tiền mà nhiều chủ nợ cũng sẽ không thể thu hồi vốn của họ.
Ông nói: “Đối với những chủ sở hữu nhỏ mua những tòa nhà chưa hoàn thiện, cuối cùng họ có thể không nhận được nhà”.
Ngoài ra, các nhà phân tích trong ngành tin rằng việc thanh lý Evergrande sẽ không chỉ tác động đến thị trường vốn và ngành bất động sản Trung Quốc mà còn có thể tác động đến ngành xây dựng, xi măng, ngành tài chính, ngành bán lẻ, v.v., có thể cuối cùng dẫn đến việc nhiều công ty bị thanh lý hơn, từ đó ảnh hưởng đến nền kinh tế Trung Quốc.
Nhà bình luận độc lập Cai Shenkun phân tích trên nền tảng X: “Với sự sụp đổ của các công ty bất động sản hàng đầu như Evergrande, một số lượng lớn công ty bất động sản sẽ sụp đổ, đặc biệt là ở các thành phố lớn và vừa với dân số giảm mạnh…”
"Laoman Channel" cho biết trên nền tảng X: “Các quy tắc công nhận tư pháp lẫn nhau giữa hai bên [Trung Quốc đại lục và Hong Kong] có nghĩa là tất cả tài sản trong nước của Evergrande cũng sẽ được thanh lý và các tổ chức trong nước phải hợp tác với phán quyết của tòa án Hong Kong.”
-
- Một công nhân đi ngang qua một khu phức hợp nhà ở đang được nhà phát triển bất động sản Trung Quốc Evergrande xây dựng ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, miền trung Trung Quốc vào ngày 28/9/2023. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Chưa từng có lãi, thanh lý là không thể tránh khỏi
Trước đó, các nhà phân tích từng dự đoán trước về việc thanh lý, nhận định rằng việc tái cơ cấu dường như không thể thực hiện được từ quan điểm kế toán.
Họ nói rằng Evergrande chưa bao giờ kiếm được lợi nhuận và mục đích chính của nó là tạo ra doanh thu để tài trợ cho bảng cân đối kế toán ngày càng phình to.
Ông Nigel Stevenson, một nhà phân tích tại GMT Research có trụ sở tại Hong Kong, nói với The Epoch Times: “Các vấn đề của [Evergrande] đã được tích lũy trong nhiều năm, và nhà phát triển đã thổi phồng doanh thu và lợi nhuận trong nhiều năm”. "Do đó, nó có khoản lỗ lũy kế gần một nghìn tỷ nhân dân tệ. Với khoản lỗ khổng lồ, nợ phải trả vượt quá tài sản của nó ở mức rất lớn và với thực tế là các chủ nợ khó có thể miễn trách nhiệm trả nợ cho nó, việc tái cơ cấu là vô cùng khó khăn và có vẻ gần như không thể nào”.
“Evergrande [cũng] đã ghi giảm giá trị rất nhiều tài sản, điều này cho thấy chất lượng của các tài sản đó có vấn đề”.
Theo ông Stevenson và các đồng nghiệp phân tích của ông tại GMT Research, trái ngược với niềm tin phổ biến, Evergrande không phải là nạn nhân của tình trạng thanh khoản thắt chặt hơn hoặc sự suy giảm của thị trường bất động sản do COVID-19 gây ra; vấn đề của nó mang tính cơ bản hơn đáng kể: Evergrande chưa từng có lợi nhuận.
Trong một bài đăng mà The Epoch Times truy cập, các nhà phân tích của GMT cho biết Evergrande đã thực hiện những điều chỉnh đáng kể về cách ghi nhận doanh thu từ việc bán bất động sản vào năm 2021. Dường như trước năm 2021, công ty trong một số trường hợp đã ghi nhận doanh thu cho các tài sản trả trước, chưa hoàn thiện và chưa giao, thay vì ghi nhận doanh thu khi khách hàng có được quyền sở hữu hữu hình hoặc quyền sở hữu hợp pháp đối với bất động sản đã hoàn thiện.
-
- Một người đàn ông sử dụng thang cuốn trước khu phức hợp nhà ở của nhà phát triển bất động sản Trung Quốc Evergrande ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 21/10/2021. (Ảnh: NOEL CELIS/AFP qua Getty Images)
Sự thay đổi trong việc ghi nhận doanh thu theo hướng thắt chặt hơn, theo thông lệ kế toán hợp lý, lẽ ra phải được thực hiện cùng với việc điều chỉnh lại các báo cáo tài chính giai đoạn trước. Tuy nhiên, Evergrande cho biết họ không thể thực hiện được điều đó do số lượng nhân viên đã rời công ty quá lớn. Do đó, công ty đã áp dụng những thay đổi này bắt đầu từ năm 2021.
Các nhà phân tích viết: “Việc thay đổi cách ghi nhận doanh thu có tác động đáng kể đến tình hình tài chính của Evergrande. Nó dẫn đến sự đảo ngược [công ty mất đi lượng doanh thu và lợi nhuận cũ theo cách ghi nhận doanh thu mới chặt chẽ hơn] doanh thu được ghi nhận trước đó là 664 tỷ CNY (nhân dân tệ) và lợi nhuận ròng 102 tỷ CNY”.
Ngoài khoản ghi nhận giảm 102 tỷ CNY trong lợi nhuận trước năm 2021 này, Evergrande còn phải hứng chịu khoản lỗ 686 tỷ CNY cho năm 2021, khoản lỗ 126 tỷ CNY vào năm 2022 và 39 tỷ CNY trong nửa đầu năm 2023. Tổng cộng, công ty đã ghi nhận khoản lỗ lũy kế là “một con số đáng kinh ngạc là 954 tỷ nhân dân tệ”.
Chỉ trích việc phóng đại doanh thu, bài đăng cũng cho biết, theo thời gian, mục tiêu chính của Evergrande chuyển sang việc huy động vốn để hỗ trợ bảng cân đối kế toán và “duy trì cuộc vui”.
Bài đăng cho biết thêm, hoạt động kinh doanh bất động sản của Evergrande có thể chưa bao giờ sinh lãi nếu được ghi nhận chính xác về mặt kế toán, ngay cả khi Evergrande đã tìm ra những cách phi thường để huy động vốn, chẳng hạn như phân nhánh sang các lĩnh vực kinh doanh như bảo hiểm, nước đóng chai, chăm sóc sức khỏe, xe điện; và huy động 130 tỷ CNY từ các nhà đầu tư chiến lược bằng cách hứa hẹn niêm yết trong nước.
Các nhà phân tích lưu ý rằng, việc vay số tiền ngày càng tăng là cách duy nhất mà Evergrande có thể duy trì khả năng thanh toán, ngay cả khi các cơ chế tài trợ đã cạn kiệt.
Do đó, trong bối cảnh có nhiều khả năng các chủ nợ của Evergrande cuối cùng sẽ cắt nguồn cung tài chính, “việc thanh lý dường như sắp xảy ra”, ông Stevenson nhận định.
Tuy nhiên, trong hồ sơ gửi tới sàn giao dịch chứng khoán Hong Kong vào ngày 4/12, Evergrande tuyên bố rằng cáo buộc của GMT rằng công ty chưa bao giờ có lãi là “không có cơ sở” và họ sẽ đưa ra lời giải thích rõ ràng trong thời gian thích hợp.
Do “Evergrande là một tình huống cực kỳ phức tạp với các vấn đề đang diễn ra trong một miền không xác định, tương lai của nhà phát triển bất động sản này có vẻ rất ảm đạm”, ông Stevenson nói.
Hơn nữa, theo thông tin từng được Barclays công bố, 1,6 triệu chủ sở hữu nhà vẫn chưa nhận được những căn nhà có tổng trị giá hàng tỷ USD mà họ đã trả tiền. Nếu công ty tuyên bố phá sản, họ sẽ là người thua cuộc lớn nhất – và chế độ ở Bắc Kinh có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ bất ổn dân sự.
Bắc Kinh đã bỏ rơi Evergrande
Công chúng có thể đã dự đoán trước được số phận ảm đạm của Evergrande ngay từ khi chính quyền Trung Quốc thực hiện các biện pháp cưỡng chế đối với Chủ tịch Evergrande Hứa Gia Ấn vào cuối tháng 9/2023. Ngay từ thời điểm đó, có thể đánh giá rằng Bắc Kinh đã chấp nhận hy sinh ông Hứa cũng như Evergrande.
Theo các chuyên gia phân tích, có nhiều nguyên nhân khiến ông Tập Cận Bình hy sinh nhân vật Hứa Gia Ấn để tế cờ. Ngoài ông Hứa, nhiều giám đốc điều hành hiện tại và trước đây của Tập đoàn Evergrande và các công ty con đã bị bắt đi để điều tra. Đồng thời, các kênh tài chính của Evergrande bị chính quyền phong tỏa và việc tái cơ cấu nợ vào thời điểm đó bị tạm dừng.
-
- Chủ tịch Evergrande Hứa Gia Ấn đang tham dự một cuộc họp ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc vào ngày 5/6/2017. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Evergrande đã đưa ra thông báo vào tối 24/9 rằng Tập đoàn Bất động sản Evergrande đang bị cơ quan quản lý điều tra nên không thể phát hành trái phiếu mới như một phần trong kế hoạch cơ cấu lại nợ. Việc tái cơ cấu nợ ở nước ngoài của Evergrande liên quan đến 30 tỷ USD. Kế hoạch ban đầu là chuyển một số khoản nợ hiện có thành trái phiếu mới để giảm bớt áp lực trả nợ.
Ông Yokogawa, chuyên gia về các vấn đề Trung Quốc, cho biết trên "Yokogawa Viewpoint" vào thời điểm đó rằng có vẻ như việc tái cơ cấu của Evergrande không còn khả thi nữa. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã bác bỏ kế hoạch tái cơ cấu của Evergrande, điều này cho thấy Bắc Kinh có thể đã từ bỏ Evergrande.
Ông cho rằng việc Bắc Kinh phủ nhận kế hoạch tái cơ cấu Evergrande và việc xử lý ông chủ Evergrande, Hứa Gia Ấn, phản ánh bốn vấn đề lớn: “Thứ nhất, ngành bất động sản Trung Quốc đang trong tình trạng nguy kịch và khó cứu vãn. ĐCSTQ đã bỏ cuộc, ít nhất là ở Evergrande”.
"Thứ hai là giới siêu giàu Trung Quốc, đặc biệt là những người tham gia vào lĩnh vực bất động sản, đã thông đồng với quyền lực trong quá trình khởi đầu và phát triển. Các công ty bất động sản dựa vào quyền lực, và nhiều người trong số họ là găng tay trắng của những người quyền lực [găng tay trắng: những người trung gian thực hiện các hành động bẩn thỉu như rửa tiền]... Ông [Hứa] đã từng là thành viên của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc trong ba nhiệm kỳ và cũng từng là thành viên của Ủy ban Thường vụ Hội nghị Hiệp thương". Ông Yokogawa cho rằng việc xử lý ông Hứa “không chỉ có nghĩa là ông ấy đã mất đi sự bảo vệ của các quan chức cấp cao mà còn có nghĩa là thời kỳ trăng mật giữa quyền lực và tiền bạc của Trung Quốc sắp sửa kết thúc”.
Ông Viên Hồng Băng (Yuan Hongbing), một học giả luật nổi tiếng sống ở Australia, từng khẳng định Evergrande có quan hệ với gia đình Tăng Khánh Hồng. "Điều này trong giới quan chức Trung Quốc ai cũng biết. Những người có liên hệ với ông Hứa Gia Ấn là em trai của ông Tăng Khánh Hồng, Tăng Khánh Hoài (Zeng Qinghuai), và con trai của Tăng Khánh Hồng là Zeng Wei. Bản thân ông Tăng Khánh Hồng không thể ra mặt. Ông Tăng Khánh Hoài đại diện cho gia đình Tăng Khánh Hồng".
-
- Lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình nói chuyện với Phó chủ tịch lúc đó là Tăng Khâm Hồng trước khi bắt đầu phiên họp toàn thể thứ ba của Quốc hội, tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 10/3/2008 (Ảnh: Feng Li/Getty Images)
"Sở dĩ việc kinh doanh bất động sản của ông Hứa Gia Ấn ở Trung Quốc trở nên lớn như vậy là do có sự ủng hộ hết mình của ông Tăng Khánh Hoài. Tất nhiên, ông ấy cũng là găng tay trắng của gia đình Tăng Khánh Hồng". Ông Viên cho biết có một câu nói lưu hành trong giới quan chức Bắc Kinh rằng giông bão ở Evergrande là do đích thân ông Tập Cận Bình châm ngòi. Cá nhân ông ra lệnh không cho phép các tổ chức tài chính tiếp tục cho Evergrande vay. Tất nhiên, ông Tập nhắm vào những người có quyền lực đằng sau công ty này.
Bê bối Evergrande nổ ra được khoảng hơn 2 năm. Thế giới bên ngoài từng cho rằng Evergrande “quá lớn để sụp đổ”. Ông Hứa cũng từng đe dọa chính quyền Quảng Đông bằng một bức thư ngỏ nhằm có được nguồn tài chính.
Ông Yokogawa cho rằng vấn đề thứ ba phản ánh trong vụ việc của ông Hứa là việc Tập Cận Bình có thể đã mất kiên nhẫn với tình trạng “quá lớn để sụp đổ”. "Cái gọi là 'quá lớn để sụp đổ' thực chất là một vụ bắt cóc tống tiền liên quan tới tiền và quyền lực. Bạn phải bảo vệ tôi, nhưng bây giờ đe dọa ông Tập Cận Bình bằng điều này cũng vô ích".
Ông Yokogawa cho rằng vấn đề thứ tư là việc Tập Cận Bình đang trút giận lên ông Hứa và trốn tránh trách nhiệm. Ông cho rằng có hai điều về Evergrande có tác động lớn đến ông Tập. Điều thứ nhất là việc bất động sản là đầu tàu của nền kinh tế Trung Quốc. Có tin ông Tập Cận Bình đang phàn nàn rằng tình trạng hỗn loạn kinh tế hiện nay là do chính quyền tiền nhiệm để lại, và bất động sản chắc chắn là điểm đen.
Ngoài ra, ông Tập hiện đang bị chỉ trích từ mọi phía. Ông coi những bất mãn và chỉ trích này bắt nguồn từ các vấn đề của triều đại trước. Evergrande là một bộ phận kinh tế của triều đại trước. “Vì vậy ông Tập Cận Bình trút giận lên Hứa Gia Ấn và coi ông ta như vật tế thần”.
Ông Yokogawa cho rằng ở Trung Quốc đại lục, vấn đề bất động sản không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề chính trị. Một khi ngành bất động sản sụp đổ sẽ có vấn đề về tài chính. Kết quả trực tiếp là công chức ở nhiều nơi hiện không được trả lương và toàn bộ hệ thống quan liêu không thể hoạt động.
Bảo Nguyên tổng hợp
