Nếu bệnh không được điều trị kịp thời có thể phát triển di căn (thường đến hạch bạch huyết và phổi), có thể làm tăng nguy cơ tử vong.
Số liệu thống kê vào năm 2002 từ Tổ chức Ung thư toàn cầu (Globocan) cho thấy có 37.420 trường hợp nam giới mắc ung thư tuyến giáp. Sau gần 20 năm, con số này là 137.280 ca, gấp gần 4 lần.
Ở Việt Nam, ung thư tuyến giáp là một trong 10 loại ung thư phổ biến nhất, trong đó tỷ lệ mắc bệnh ở nữ cao gấp 4-5 lần so với nam. Thống kê cho thấy, mỗi năm nước ta có khoảng 5.500 ca mắc ung thư tuyến giáp mới, với khoảng 600 người tử vong.
Ung thư tuyến giáp phát triển âm thầm, ít có triệu chứng sớm. Nó là khối u ác tính phát triển ở tuyến giáp (một tuyến nhỏ hình con bướm ở cổ).
Mặc dù tỷ lệ điều trị khỏi ung thư tuyến giáp giai đoạn sớm rất cao (hơn 90%), nhưng phần lớn những người mắc bệnh này chỉ phát hiện ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị trở nên kéo dài, tốn nhiều chi phí.
Nếu bệnh không được điều trị kịp thời có thể phát triển di căn (thường đến hạch bạch huyết và phổi), có thể làm tăng nguy cơ tử vong.
Ai dễ mắc ung thư tuyến giáp?
Tiến sĩ - Bác sĩ Trần Hữu Thanh Tùng, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (Sài Gòn), cho biết phương pháp siêu âm tuyến giáp có thể phát hiện các cấu trúc bất thường trong tuyến giáp. Nếu phát hiện khối u, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết để xác định liệu đó là u lành tính hay u ác tính (ung thư).
Do đó, việc tầm soát định kỳ là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Theo ông, những trường hợp dưới đây có thể có nguy cơ cao mắc ung thư tuyến giáp, bao gồm:
-
- Người thường xuyên tiếp xúc với bức xạ: Phóng xạ từ thảm họa hạt nhân, chụp CT, chụp X-quang, xạ trị, iốt phóng xạ.
- Trong gia đình có tiền sử mắc ung thư tuyến giáp: Người thân trực hệ mắc ung thư giáp có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 5 lần so với người bình thường.
- Các hội chứng di truyền: Bệnh đa polyp, đa u nội tiết, hội chứng Carney, Cowden... khiến nguy cơ ung thư tuyến giáp tăng lên 10 lần. Riêng người mắc bệnh đa polyp tuyến gia đình được khuyến cáo nên theo dõi tuyến giáp thường xuyên.
- Người bị phì đại tuyến giáp (bướu cổ), viêm tuyến giáp, thiếu iốt, béo phì...
Trong số những trường hợp nói trên, những người thừa cân với chỉ số BMI từ 25-29.9 có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao hơn 25% so với bình thường; tỷ lệ này là 55% ở những người béo phì với chỉ số BMI từ 30-34.9, theo số liệu từ Thư viện Y tế Toàn cầu (Mỹ).
Thạc sĩ - Bác sĩ CKII Đoàn Minh Trông, Đơn vị Đầu Mặt Cổ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (Sài Gòn), cho biết có mối liên hệ giữa béo phì và ung thư tuyến giáp.
Theo đó, lượng mỡ thừa có thể kích hoạt hệ thống miễn dịch, gây viêm nhiễm mạn tính, kháng insulin, từ đó làm mất cân bằng estrogen - progesterone và tăng hormone kích thích tuyến giáp… góp phần phát triển ung thư tuyến giáp.
Do đó, chỉ số BMI càng cao, thì nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp càng tăng lên.
Bác sĩ Trông lấy trường hợp của ông Hải (50 tuổi ở Bình Dương), có chỉ số khối BMI là 32, thuộc nhóm béo phì với cân nặng 72kg. Mặc dù triệu chứng không rõ ràng và không thể sờ thấy khối u do cổ ngấn mỡ, nhưng sau khi khám tổng quát, bác sĩ phát hiện ông có ba ổ u ở cổ.
Bác sĩ cho biết ung thư tuyến giáp của ông Hải di căn hạch chi chít hai bên cổ. Nếu đến bệnh viện trễ hơn, tế bào ác tính di căn xa tới phổi, não, xương... có thể gây đau tức, khó thở, tử vong.
Bác sĩ Trông cho biết ung thư tuyến giáp ở nam giới tiến triển nhanh, dễ di căn hạch, phổi, xương, não... và nguy cơ tái phát cao. Nhiều người chủ quan, khi phát hiện bướu lại không khám ngay để chẩn đoán và điều trị kịp thời, dẫn đến hệ luỵ khó lường.
Làm sao để phát hiện ung thư tuyến giáp sớm nhất?
Triệu chứng ung thư tuyến giáp giai đoạn muộn gồm khó thở, khó nuốt, mất giọng, sưng cổ... Khi khối u di căn sang các vùng khác trên cơ thể, người bệnh có thể mệt mỏi, ăn mất ngon, buồn nôn, ói mửa, giảm cân đột ngột.
Bác sĩ Nguyễn Văn Thái, nguyên bác sĩ phẫu thuật Viện y học Phóng xạ và Ung bướu Quân đội, Hà Nội, đưa ra một số giải pháp để phát hiện ung thư tuyến giáp sớm nhất:
- Kiểm tra tại các cơ sở y tế chuyên ung bướu hoặc nội tiết: Thông qua kết quả khám định kỳ, người dân nên nhờ bác sĩ hướng dẫn cách phát hiện dấu hiệu của ung thư tuyến giáp.
- Kích thước tuyến giáp bất thường: Khối u lành tính thường có trục nằm ngang, trong khi đó, khối u ác tính sẽ có trục nằm dọc. Nghĩa là, khối u lành tính có chiều dài lớn hơn chiều dọc, điều này ngược lại với khối u ác tính.
- Tính chất giảm âm: Độ giảm âm là độ rắn của khối u - do nằm trong cơ thể nên không thể sờ nắn và cảm nhận được nó. Thông qua độ giảm âm, có thể phát hiện mức độ mềm / rắn của khối u, trong đó, độ giảm âm càng cao chứng tỏ độ rắn càng lớn.
- Trong khối u xuất hiện vết lấm tấm: Trong khối u xuất hiện vết lấm tấm - tổ chức vi canxi (cản quang trên hình ảnh siêu âm, có kích thước nhỏ hơn 1mm).
- Ranh giới khối u với các tổ chức xung quanh không rõ: Khi nhìn hình ảnh rộng trên siêu âm, nếu là khối u lành tính sẽ có viền rất rõ. Ngược lại nếu là khối u ác tính thì thường có hình dạng nham nhở, không có viền rõ ràng ngăn cách với xung quanh.
Nói chung, bác sĩ Thái cho rằng việc khám sức khoẻ định kỳ mỗi 6 tháng là rất cần thiết nhằm phát hiện sớm các triệu chứng bất thường trên cơ thể, từ đó sớm đưa ra biện pháp phòng tránh và điều trị, tránh các biến chứng nguy hiểm khi phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn.
Hoàng Tuấn (tổng hợp)
