Sau khi nghe Viện kiểm sát đề nghị mức án tử hình, bà Trương Mỹ Lan đang đứng ngồi thụp xuống ghế, bần thần. Bà vẫn tiếp tục ngồi xuyên suốt phần đề nghị mức án với 85 bị cáo còn lại.
Chiều ngày 19/3, Viện kiểm sát (VKS) hoàn tất luận tội đối với bà Trương Mỹ Lan (68 tuổi, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 85 người liên quan đến các sai phạm tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB).
Trong phiên toà, VKS đánh giá bà Trương Mỹ Lan có nhiều tình tiết giảm nhẹ như phạm tội lần đầu, có nhiều đóng góp cho cộng đồng, nhân thân tốt, tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, phòng chống dịch. Tuy nhiên, bị cáo phạm tội nhiều lần trong thời gian dài, với thủ đoạn tinh vi, phạm tội có tổ chức; không thành khẩn, khai báo quanh co, đổ lỗi cho cấp dưới; hành vi phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, không có khả năng thu hồi.
Từ đó, VKS đề nghị Hội đồng xét xử (HĐXX) tuyên phạt bà Lan mức án 20 năm tù về tội Đưa hối lộ; 19-20 năm tù về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng; tử hình về tội Tham ô tài sản. Tổng hợp hình phạt bị cáo bị đề nghị là tử hình.
Sau phút mất bình tĩnh, ngã quỵ, bà Lan được phép ngồi thay vì phải đứng nghe VKS nêu quan điểm giải quyết vụ án. Trong nhiều giờ sau đó, bà luôn cúi đầu, vẻ mệt mỏi.
Đối với 5 bị cáo đang bỏ trốn, cơ quan chức năng đã kêu gọi đầu thú nhưng các bị cáo từ bỏ quyền lợi của mình nên cần thiết áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với các bị cáo này.
Tại phiên tòa, các bị cáo ở Ngân hàng SCB đã tỏ ra ăn năn, hợp tác với CQĐT để làm rõ bản chất của vụ án, tích cực khắc phục hậu quả. Các bị cáo chỉ là người làm công ăn lương nên đề nghị HĐXX xem xét giảm nhẹ một phần khi lượng hình.
Quá trình phạm tội của bà Trương Mỹ Lan
Theo VKS, các tài liệu trong hồ sơ vụ án, kết quả thẩm vấn tại tòa có căn cứ xác định, từ năm 2011, bà Lan đã thâu tóm 3 ngân hàng tư nhân để hợp nhất thành SCB. Lợi dụng chính sách của Nhà nước trong đề án tái cơ cấu SCB, bà Lan đã thâu tóm nhà băng như một công vụ tài chính để huy động vốn phục vụ kinh doanh cá nhân và Hệ sinh thái của Vạn Thịnh Phát.
Với việc sở hữu 91,5% cổ phần của SCB thông qua nhiều cá nhân, bà Lan đã chỉ đạo lãnh đạo chủ chốt tại SCB và Vạn Thịnh Phát lập các hồ sơ khống, rút tiền SBC. Để hợp thức hóa việc rút tiền và tránh bị phát hiện sai phạm, bà Lan đã chỉ đạo nhân viên ở SCB chuyển tiền giải ngân vào các công ty "ma", sau đó thực hiện rút tiền mặt hoặc chuyển lòng vòng nhằm cắt đứt dòng tiền. Việc đưa các tài sản đảm bảo có giá trị thấp rồi nâng khống để đảm bảo cho các khoản vay lớn chỉ là thủ đoạn nhằm chiếm tiền người dân gửi tại SCB.
Trong đó, từ năm 2012 đến 2017, bà Lan đã chỉ đạo lập hồ sơ khống cho 304 khách hàng, vay 368 khoản. Đến năm 2022, các khoản vay này còn dư nợ hơn 132 tỷ đồng cả gốc và lãi. Sau khi cấn trừ vào số tài sản đảm bảo các khoản vay này gây thiệt hại 64.600 tỷ đồng. Hành vi trong giai đoạn này của bà Lan là phạm tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
Từ tháng 2/2018 đến tháng 10/2022, bà Lan đã chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn của SCB 545.000 tỷ đồng, chiếm đoạt 304.000 tỷ; gây thiệt hại gần 130.000 tỷ đồng tiền lãi phát sinh. Do Bộ luật Hình sự 2015 có sự thay đổi về cách xử lý đối với các sai phạm xảy ra tại thời điểm trước và sau ngày 1/1/2018 (Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực) nên hành vi này của bà Lan phạm tội Tham ô tài sản.
Trong suốt 10 năm thâu tóm SCB, bà Lan đã chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm bà Lan và Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay gây thiệt hại 677.000 dư nợ gốc và lãi. Tuy nhiên, VKS xác định, thiệt hại của vụ án là hơn 498.000 tỷ đồng, trên cơ sở xem xét theo nguyên tắc có lợi cho các bị cáo, sau khi cấn trừ đi giá trị các tài sản đảm bảo.
Cơ quan công tố xác định, để che giấu thực trạng yếu kém của SCB, giúp nhà băng thoát khỏi diện kiểm soát đặc biệt, bà Lan đã chỉ đạo thuộc cấp mua chuộc đoàn cán bộ thanh tra. Trong đó, Võ Tấn Hoàng Văn (cựu tổng giám đốc SCB) đã 4 lần đưa cho bà Đỗ Thị Nhàn (cựu cục trưởng Thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước) số tiền 5,2 triệu USD; đưa tiền và quà cho các thành viên đoàn thanh tra để bưng bít sai phạm, tạo điều kiện cho SCB được tiếp tục tái cơ cấu.
Đề nghị bà Lan phải bồi thường cho SCB 677.000 tỷ đồng
Về trách nhiệm dân sự, đại diện VKS đề nghị HĐXX tuyên buộc bị cáo Trương Mỹ Lan phải bồi thường cho SCB số tiền 677.000 tỷ đồng và lãi phát sinh thiệt hại.
Theo đại diện VKS, quá trình điều tra đã tạm giữ tiền, kê biên tài sản của ông Nguyễn Cao Trí (người người chiếm đoạt của bà Lan 1.000 tỷ đồng) nên đề nghị tiếp tục kê biên để đảm bảo thi hành án.
Quá trình điều tra, nhà chức trách cũng kê biên hàng nghìn tài sản của bị cáo Trương Mỹ Lan, Trương Huệ Vân. Sau đó, VKS đề nghị HĐXX tiếp tục kê biên để đảm bảo nghĩa vụ thi hành án.
Ngoài ra, đối với các mã tài sản đang thế chấp tại SCB, đại diện VKS đề nghị giao cho nhà băng này xử lý theo quy định pháp luật.
Cơ quan công tố đề nghị tịch thu toàn bộ số tiền các bị cáo hưởng lợi, tự nguyện khắc phục thiệt hại trừ vào nghĩa vụ của bị cáo Trương Mỹ Lan.
Theo cơ quan công tố, các bị cáo đều là người có trình độ, nhận thức, đầy đủ năng lực, có khả năng nhận thức được hành vi nào được phép và hành vi nào là trái pháp. Hành vi các bị cáo gây thất thoát đặc biệt lớn về kinh tế, tạo dư luận xấu trong xã hội, dư luận xấu với quốc tế nên phải xử lý nghiêm mới đủ sức răn đe.
Bà Trương Mỹ Lan được gặp con gái
Sau khi đại diện VKS luận tội với 86 bị cáo, nhóm luật sư bào chữa cho bị cáo Trương Mỹ Lan bắt đầu bào chữa cho thân chủ.
Luật sư Phan Trung Hoài cho biết, bị cáo Trương Mỹ Lan đã sốc khi nghe mức án đề nghị tử hình từ cơ quan công tố. "Các luật sư động viên bị cáo bình tĩnh vì còn cơ hội trình bày và xin HĐXX xem xét tính chất mức độ hành vi, cách xử lý trong vụ án hình sự này", luật sư Hoài nói.
Luật sư cũng cho biết, vừa qua, con gái Chu Duyệt Phấn đã được tạo điều kiện gặp mẹ. Đây là sự an ủi động viên với bị cáo.
Ông Chu Lập Cơ (tỷ phú Hồng Kông, chồng bà Lan, Chủ tịch HĐQT Công ty Times Square) đã giúp sức cho vợ 2 lần ký biên bản HĐQT, đồng ý thế chấp tài sản của Công ty Times Square bảo lãnh cho 73 khoản vay, gây thiệt hại cho SCB 9.116 tỷ đồng.
Ông Cơ bị VKS đề nghị mức án 11-12 năm tù về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
