Người ta thường nói: “Mấy đời bánh đúc có xương, mấy đời dì ghẻ lại thương con chồng”, tuy nhiên, trong lịch sử xác thực có những dì ghẻ đã làm được như vậy, khiến quốc vương ngưỡng mộ, các con chồng tâm phục.
Từ mẫu là từ trong sách vở, dân gian gọi là mẹ kế, dì ghẻ hoặc mẹ sau, người ta thường nói “làm mẹ kế thật khó”, bởi mẹ kế không có quan hệ huyết thống với các con riêng của chồng, nói nặng không được, nói nhẹ cũng không xong, cả đôi bên đều khó chấp nhận lẫn nhau.
Vậy thời cổ đại có người mẹ kế nào thực sự tốt và đáng ngưỡng mộ không, chúng ta hãy cùng tìm hiểu một câu chuyện nhỏ trong “Thái Thượng Cảm Ứng Thiên” dưới đây.
Vào thời nhà Chu ở nước Ngụy có một vị từ mẫu, bà là con gái của Mạnh Dương và là vợ kế của Mang Mão, bà sinh được 3 người con trai. Người vợ trước của Mang Mão để lại 5 người con trai, và không ai trong số họ thích người mẹ kế. Mặc dù người mẹ kế đối xử rất tốt và khoan hậu đối với họ, nhưng họ vẫn không thích bà.
Người mẹ kế yêu cầu 3 người con đẻ của mình không được hưởng những đối xử giống với 5 người con riêng, bất kể quần áo, thức ăn hay các việc trong cuộc sống hàng ngày, họ đều phải kém xa 5 người con. Mặc dù vậy, 5 người con trai của vợ cũ Mang Mão vẫn không ưa người mẹ kế này.
Không lâu sau, con trai thứ 3 của vợ cũ Mang Mão đã vi phạm lệnh của vua Ngụy, theo pháp luật cậu bị kết án. Vì điều này mà người mẹ kế lo lắng và phiền muộn, tối ngày chạy vạy nghĩ cách cứu con riêng của chồng. Có người nói với bà: “Những người con riêng của chồng đều không thích bà, tại sao bà lại phải ra sức cứu giúp mà khổ sở thế này?”.
Bà mẹ kế nói: “Con ruột của tôi, cho dù nó không thích tôi, tôi cũng nhất định sẽ tìm cách để cứu nó, cần phải giúp nó tránh khỏi tai họa. Bây giờ, khi con trai của người vợ trước của chồng mình gặp phải tai hoạ, nếu tôi không cố gắng hết sức để giải cứu, thế thì có khác gì là chúng không có mẹ? Cha chúng sợ chúng mồ côi nên lấy tôi làm mẹ kế của chúng. Mẹ kế cũng là mẹ, nếu mẹ không thương con thì có gọi là ‘từ mẫu’ được không? Nếu chỉ yêu con đẻ của mình mà bỏ rơi con của vợ trước, có xứng được gọi là ‘nghĩa’ không? Người mà bất ‘từ’ bất ‘nghĩa’ làm sao có thể sống ở trên đời? Mặc dù chúng không thích tôi, nhưng làm sao tôi dám quên đi nghĩa?”
Sau đó, người mẹ kế đã quyết định đến thuyết phục vua Ngụy. Vua Ngụy cảm phục trước hành động nhân hậu và chính nghĩa của bà nên đã tha tội cho con trai thứ 3 của người vợ trước của Mang Mão.
Kể từ đó, 5 người con trai của vợ cũ Mang Mão đều đối xử với mẹ kế như mẹ ruột của mình, gia đình hòa thuận êm ấm, 8 người con trai đều nhận được sự dạy bảo lễ nghĩa của mẹ kế, và sau này họ đều trở thành các đại phu, quan đại thần và những bậc sĩ của nước Ngụy.
Qua câu chuyện trên chúng ta có thể thấy rằng, từ mẫu thời xưa nhờ dựa vào 2 chữ “từ” và “nghĩa”, từ đó đã làm thay đổi cách nhìn và tâm ý của 5 người con trai riêng của chồng, đồng thời khiến họ chân thành coi bà như mẹ ruột và nghe theo lời dạy của bà.
“Từ” và “nghĩa” thuộc phạm trù luân thường đạo lý trong văn hóa truyền thống, lấy đạo đức để cảm hoá con người mới có thể khiến người thực lòng bái phục.
Trong xã hội ngày nay, văn hóa truyền thống ngày càng ít được biết đến và xem trọng, đạo đức và luân lý ngày càng phai nhạt. Con người ngày nay chú trọng tới kim tiền vật chất và lợi ích hơn cả, khi đối đãi với mối quan hệ mẹ con, họ không thể xuất phát từ ‘từ’ và ‘nghĩa’, càng không nói tới sự nhẫn nại.
Những lý niệm biến dạng, mối quan hệ giữa người với người giải quyết bằng sự giả tạo, dẫn đến những vấn đề gia đình xảy ra liên tiếp, không chỉ là mối quan hệ mẹ kế và con chồng, mà còn mối quan hệ giữa mẹ đẻ và con ruột cũng không thể hòa thuận.
Bởi vậy, quay về truyền thống và cư xử theo đạo lý nhân luân chính là cách tốt nhất để gia đình hòa thuận, mối quan hệ giữa người với người mới trở nên tốt đẹp hơn.
Gia Hân biên dịch và tổng hợp
