Máy bay không người lái của Nga vẫn đang chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Quốc. Bất chấp lệnh kiểm soát xuất khẩu mới có hiệu lực, Trung Quốc dường như vẫn đang cung cấp các thiết bị này cho Nga. Phía Nga đã ca ngợi một máy bay không người lái thương mại của Trung Quốc như là “biểu tượng thực sự của chiến tranh hiện đại”.
Trong một tiết lộ đáng ngạc nhiên, Bộ trưởng Tài chính Nga gần đây đã thừa nhận rằng phần lớn máy bay không người lái được Nga sử dụng có nguồn gốc từ Trung Quốc. Thông báo này đã làm dấy lên các cuộc thảo luận về sự phụ thuộc của Nga vào công nghệ nước ngoài, đồng thời thu hút sự chú ý đến động thái của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vào tháng trước nhằm áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với máy bay không người lái sản của nước này.
Vào ngày 16/10, Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov đã phát biểu tại cuộc họp của Ủy ban Thuế và Ngân sách của Duma Quốc gia. Ông tiết lộ rằng "gần như tất cả" máy bay không người lái hiện đang được Nga sử dụng đều có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Tuyên bố được đưa ra khi Nga công bố kế hoạch thành lập cơ sở sản xuất máy bay không người lái của riêng mình, đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong cách tiếp cận của nước này đối với công nghệ thiết yếu này.
"Ngày nay, hầu hết tất cả máy bay không người lái đều đến từ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Chúng ta rất biết ơn các đối tác của mình. Nhưng chúng ta cần phát triển cơ sở nguồn lực của riêng mình và số tiền cần thiết sẽ được phân bổ", Bộ trưởng Nga tuyên bố trong một video clip.
Ông Siluanov nhấn mạnh: "Chúng ta đang phân bổ thêm kinh phí cho máy bay không người lái. Hơn 616 triệu USD đã được dành cho dự án mới tầm quốc gia nhằm phát triển cơ sở máy bay không người lái của riêng chúng ta. Mục tiêu là đến năm 2025, 41% số máy bay không người lái sẽ được dán nhãn 'Sản xuất ở Nga'".
Tiết lộ này cũng làm dấy lên mối lo ngại về khả năng sử dụng kép của máy bay không người lái dân sự được dùng cho mục đích quân sự, vì Nga đã tiết lộ vào năm ngoái rằng máy bay không người lái dân sự do Trung Quốc cung cấp có thể được điều chỉnh lại để phục vụ mục đích quân sự.
Theo các bài báo bằng tiếng Trung, vào ngày 12/8/2022, tài khoản weibo chính thức của Đại sứ quán Nga tại Trung Quốc đã đăng một bài báo bằng tiếng Trung Quốc ca ngợi máy bay không người lái của Trung Quốc. Bài đăng dẫn lời Tướng Yuri Baruyevsky, cựu Tổng tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Nga, người đã ca ngợi máy bay không người lái thương mại 4 động cơ do Trung Quốc sản xuất vì đã cách mạng hóa việc sử dụng pháo thông thường và pháo tên lửa.
Bài đăng nhấn mạnh khả năng của máy bay không người lái trong việc giải quyết "các vấn đề cũ trong trinh sát pháo binh, chỉ định mục tiêu và điều chỉnh hỏa lực". Nó cũng ca ngợi độ chính xác và hiệu quả đạt được bằng cách sử dụng máy bay không người lái để điều chỉnh hỏa lực của pháo binh, giảm đáng kể việc sử dụng đạn dược và pháo binh cần thiết. Máy bay không người lái bốn động cơ Mavic của DJI, do DJI Innovations của Trung Quốc sản xuất, được ca ngợi là "biểu tượng thực sự của chiến tranh hiện đại".
Để đáp lại lời ca ngợi bất ngờ này, DJI đã nhanh chóng tách mình ra xa khỏi bất kỳ hiệp hội quân sự nào. Công ty có trụ sở tại Trung Quốc làm rõ rằng “tất cả các sản phẩm của DJI đều được thiết kế cho mục đích dân sự” và “không hỗ trợ bất kỳ ứng dụng quân sự nào”.
-
- Người quân nhân chuẩn bị vận hành một máy bay không người lái thương mại, DJI Mavic 3, được sử dụng cho mục đích giám sát cho phía Ukraine trong cuộc chiến, tại Kherson, Ukraine, vào ngày 10/6/2023. (Ảnh: OLEKSII FILIPPOV/AFP qua Getty Images)
Sau đó, Đại sứ quán Nga tại Trung Quốc đã xóa bài đăng ban đầu.
Nhưng đã quá trễ. Vào ngày 5/10/2022, Lầu Năm Góc tuyên bố DJI Technology, nhà sản xuất máy bay không người lái phục vụ tiêu dùng lớn nhất thế giới, đã được thêm vào danh sách 60 “công ty quân sự Trung Quốc” đang hoạt động tại Mỹ của Bộ Quốc phòng (DOD), do hỗ trợ quân sự cho Nga.
Lời tuyên bố của Nga về sự phụ thuộc vào thiết bị Trung Quốc đã vô tình làm xói mòn những tuyên bố trước đây của ĐCSTQ. Trung Quốc luôn phủ nhận việc cung cấp hỗ trợ quân sự cho Nga. Vào tháng 4 năm nay, khi được hỏi về các thông tin của các phương tiện truyền thông phương Tây cho rằng "máy bay không người lái do Trung Quốc sản xuất đã được xuất khẩu sang chiến trường Ukraine và ĐCSTQ đang hỗ trợ quân sự cho Nga", Bộ Thương mại Trung Quốc đã bác bỏ những cáo buộc này là "thông tin sai sự thật không có cơ sở".
Biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc làm lợi cho một bên
Khi chiến tranh Nga - Ukraine tiếp tục diễn ra, việc triển khai máy bay không người lái để trinh sát, giám sát và nhắm mục tiêu của lực lượng quân sự của các hai bên đã tăng mạnh.
Một báo cáo vào tháng 5 của Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia (RUSI), một tổ chức nghiên cứu quốc phòng có trụ sở tại London, tiết lộ rằng Ukraine đang vật lộn với việc mất đi khoảng 10.000 máy bay không người lái mỗi tháng, tức là hơn 300 máy bay không người lái mỗi ngày.
Cuộc xung đột này đánh dấu sự phụ thuộc chưa từng có vào công nghệ máy bay không người lái trong lịch sử chiến tranh. Với việc Trung Quốc là nhà sản xuất máy bay không người lái lớn nhất thế giới, sự thống trị của ĐCSTQ trong ngành này có khả năng làm thay đổi diễn biến của cuộc xung đột.
Có hiệu lực từ ngày 1/9, Bộ Thương mại Trung Quốc đã khởi xướng "biện pháp kiểm soát xuất khẩu tạm thời" trong hai năm đối với các máy bay không người lái cụ thể và các sản phẩm liên quan. Các mặt hàng được kiểm soát không chỉ bao gồm máy bay không người lái mà còn cả động cơ dành riêng cho máy bay không người lái, trọng tải quan trọng, thiết bị liên lạc không dây và hệ thống chống máy bay không người lái dân sự. Hơn nữa, tất cả các máy bay không người lái dân sự khác không nằm trong phạm vi hạn chế này đều bị cấm xuất khẩu vì mục đích quân sự.
Bộ Thương mại Trung Quốc, khi công bố các biện pháp này vào ngày 31/7, đã khẳng định rằng máy bay không người lái hiệu suất cao sở hữu một số thuộc tính quân sự nhất định và các biện pháp kiểm soát xuất khẩu này phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. Người phát ngôn nhấn mạnh rõ ràng rằng những hành động này “không nhằm vào bất kỳ quốc gia hoặc khu vực cụ thể nào”.
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều lo ngại rằng việc Trung Quốc tuyên bố "kiểm soát" máy bay không người lái có thể làm lợi cho một bên trong cuộc chiến đang diễn ra.
Thông tin xuất hiện chỉ ra rằng một số công ty máy bay không người lái và phi công của Ukraine đã phải đối mặt với sự gián đoạn trong hoạt động lấy nguồn cung linh kiện từ các công ty Trung Quốc, khiến Ukraine phải tìm kiếm các nguồn thay thế.
-
- Các tình nguyện viên Ukraine trao cho quân nhân Ukraine hơn một trăm đơn vị máy bay không người lái DJI Mavic 3 và máy bay không người lái kamikaze FPV (Góc nhìn thứ nhất) như một phần của chiến dịch từ thiện "Những chú chim chiến thắng" ở thành phố Lviv phía tây Ukraine, vào ngày 19/6/2023. (Ảnh: YURIY DYACHYSHYN/AFP qua Getty Images)
Ông James Rogers, người đồng sáng lập và đồng chủ trì của nhóm Nghiên cứu chiến tranh của BISA (Hiệp hội nghiên cứu quốc tế Anh), đã chỉ ra rằng việc mua máy bay không người lái thông qua các nhà cung cấp bên thứ ba đang đặt ra những thách thức đáng kể cho người Ukraine.
Ngược lại, những bình luận của Bộ trưởng Tài chính Nga, như đã đề cập trước đó, cho thấy Nga vẫn tương đối không bị ảnh hưởng bởi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc.
Ngoài máy bay không người lái, một báo cáo của Nhóm công tác quốc tế về các lệnh trừng phạt của Nga hồi tháng 8 tiết lộ rằng 67% linh kiện máy bay không người lái của Nga cũng có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Tin đồn về các vụ bắt giữ trong ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc
Trong khi ĐCSTQ đưa ra những điều chỉnh chính sách này, những tin đồn chưa được xác nhận đã lan truyền liên quan đến việc bắt giữ một số quan chức cấp cao có thể đã xảy ra trong ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc.
Vào ngày 12/9, nhà báo điều tra kỳ cựu người Trung Quốc Zhao Lanjian đã tiết lộ trên nền tảng X rằng các nhân vật như Liu Shiquan, Chủ tịch Tập đoàn Norinco; Chen Guoying, Tổng giám đốc Tập đoàn Thiết bị Pháo Trung Quốc; Yuan Jie, Chủ tịch Công ty Khoa học và Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Trung Quốc; và Tan Ruisong, nguyên Chủ tịch kiêm Bí thư Đảng ủy Công ty Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AICC), đều đã bị Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương (CCDI) bắt giữ.
Cho đến nay, các nguồn tin chính thức của ĐCSTQ vẫn chưa phủ nhận cũng như xác nhận những đồn đoán này.
Đáng chú ý là cả 4 công ty nêu trên đều là doanh nghiệp nhà nước (SOE) lớn, riêng AICC có khoảng 25 công ty niêm yết. Các doanh nghiệp này đều tham gia sâu vào việc sản xuất máy bay không người lái và các bộ phận liên quan, và AICC là nhà sản xuất máy bay không người lái quân sự lớn nhất ở Trung Quốc.
-
- Một chiếc máy bay không người lái DJI Mavic Pro Quadcopter tại sự kiện Dronemasters 2017 vào ngày 3/9/2017 tại Berlin, Đức. (Ảnh: Omer Messinger/Getty Images)
Các doanh nghiệp công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc từ trước đến nay đều có lãi, với 143 doanh nghiệp trong số đó lọt vào danh sách Fortune Global 500 vào năm 2021, vượt qua số lượng của Mỹ.
Các doanh nghiệp này được biết là thu lợi từ xung đột, bằng chứng là họ tham gia bán vũ khí cho cả hai bên trong Chiến tranh Iran-Iraq những năm 1980.
Các doanh nghiệp công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc trên thực tế được kiểm soát bởi các thái tử đảng của ĐCSTQ, bao gồm cả các cá nhân cấp cao có liên hệ với Tập đoàn China Poly, nổi tiếng với hoạt động buôn bán vũ khí.
Cây bút độc lập Zhuge Mingyang nhận định: “Động thái kiểm soát hoạt động xuất khẩu máy bay không người lái của chế độ Tập Cận Bình giống như một mũi tên giết hai con chim. Nếu ĐCSTQ không muốn bán cho một bên, nó có thể khẳng định quyền kiểm soát; và nếu ĐCSTQ muốn bán cho một bên, nó có thể hoạt động ngầm đồng thời lấy đi lợi ích từ các thái tử đảng. Việc liệu ông Tập Cận Bình có hành động chống lại Tập đoàn Poly hay không sẽ sớm được xác định".
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
