Khó khăn và căng thẳng về kinh tế tại Trung Quốc được phản ánh qua sự gia tăng trong gánh nặng nợ nần cũng như việc số người vỡ nợ tăng mạnh.
Lệnh phong tỏa kéo dài 3 năm do đại dịch đã để lại những ảnh hưởng kéo dài cả về tâm lý và kinh tế, khiến nhiều người Trung Quốc mắc nợ và phải đối mặt với phá sản. Trong 5 năm qua, nợ hộ gia đình Trung Quốc đã tăng gần 50%. Theo một nhà kinh tế, việc nợ cá nhân tăng mạnh, nếu không được xử lý nhanh chóng, có thể gây ra hiệu ứng thác đổ, khiến nền kinh tế Trung Quốc trở nên tồi tệ hơn.
Theo hồ sơ công khai của Tòa án Tối cao Trung Quốc, số người mắc nợ không trả được nợ hoặc những người nằm trong danh sách đen đã tăng từ 5,7 triệu vào đầu năm 2020 lên 8,33 triệu vào ngày 22/4, tăng 46%. Theo tờ Wall Street Journal, nợ hộ gia đình đã tăng 50% trong 5 năm qua lên tới 11 nghìn tỷ USD.
Ở Trung Quốc, những người không trả được nợ sẽ bị đưa vào danh sách đen. Những người trong danh sách đen này không thể mua vé máy bay và đường sắt cao tốc, hay sử dụng đường thu phí hoặc các ứng dụng như Alipay và WeChat, điều đôi khi có thể gây bất lợi vì một số cửa hàng nhu yếu phẩm không nhận tiền mặt. Con nợ cũng không thể nộp đơn xin phá sản như ở Mỹ.
Ông Wang Guochen, một học giả kinh tế tại Đài Loan, nói với The Epoch Times phiên bản tiếng Trung rằng những cá nhân có vấn đề về tín dụng mong muốn được đối xử công bằng. Tuy nhiên, trong thực thi pháp luật, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đối xử với công dân bình thường khác với các doanh nghiệp nhà nước hoặc quan chức cấp cao.
Ông nói: “Người dân bình thường có thể nhanh chóng bị đưa vào danh sách đen vì những khoản chậm trễ trả nợ nhỏ, trong khi các doanh nghiệp nhà nước hoặc quan chức cấp cao có thể không phải đối mặt với những hậu quả như vậy cho đến khi vụ việc của họ được xác nhận hoặc các biện pháp kỷ luật được hoàn tất. Điều này tạo ra sự chênh lệch giữa việc triển khai thực tế và hiệu quả thực tế hoặc nhận thức của công chúng”.
Người dân mắc kẹt với nợ
Ông Zheng, một chủ doanh nghiệp nhỏ 41 tuổi đến từ Nam Ninh, khu tự trị Quảng Tây phía nam Trung Quốc, từng nghĩ rằng nhà máy sản xuất thiết bị nhỏ của mình có thể tiếp tục hoạt động suôn sẻ và yên bình.
Nhưng lệnh phong tỏa kéo dài 3 năm đã làm tan vỡ ước mơ của ông Zheng. Trong một khoảng thời gian, ông phải chịu gánh nặng nợ nần, ngày ngày lo lắng về việc thanh toán các chi phí cần thiết cho nhà máy của mình và bị mất ngủ hơn một tháng. Bây giờ, về cơ bản, ông ấy đã đóng cửa hoàn toàn công việc kinh doanh của mình và nhà máy đã được bàn giao cho người khác.
“Việc phong tỏa đã có tác động rất lớn đến chúng tôi. Toàn bộ thành phố ngừng hoạt động. Ở một số nơi trên cả nước, tất cả đèn giao thông trên đường đều chuyển sang màu đỏ. Nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ như chúng tôi đã phá sản”, ông Zheng nói với The Epoch Times phiên bản tiếng Trung.
Ông Zheng bày tỏ áp lực khủng khiếp vào lúc đó: Không thể ngủ được sau khi thức giấc lúc nửa đêm, tức ngực, các lo lắng và suy nghĩ rơi vào vòng xoáy mất kiểm soát.
Chi phí hàng tháng của ông trung bình là hơn 60.000 CNY (8.283 USD), tức là hơn 2.000 CNY (276 USD) mỗi ngày. Điều này bao gồm tiền thuê nhà xưởng, tiền thuê mặt bằng cửa hàng, lương công nhân, chi phí văn phòng, chi phí đi lại và thanh toán thế chấp. “Nếu không có 2.000 CNY chảy vào mỗi ngày, chúng tôi phải tìm cách cân bằng chi tiêu”.
Vợ chồng ông Zheng sống cùng cha mẹ già đã gần 70 tuổi và hai đứa con dưới 10 tuổi. Ông nói: “Tôi lo lắng không biết điều gì sẽ xảy ra với gia đình tôi, cha mẹ già, con cái và vợ tôi nếu có chuyện gì xảy ra với tôi. Nỗi lo này kéo dài hơn một tháng, sau đó tôi đã mua rất nhiều bảo hiểm cho mình, đề phòng trường hợp có chuyện gì không lường trước được xảy ra với tôi, họ có thể dựa vào thứ gì đó để sống sót”.
“Hầu hết những người trong vòng tròn kết nối của chúng tôi về cơ bản đều ở trong hoàn cảnh giống tôi. Chúng tôi có thể sống yên bình miễn là không có chuyện gì xảy ra. Nhưng một khi vấn đề nảy sinh thì thực sự khó khăn, gần như không thể tiếp tục”, ông nói. “Chúng tôi đang sống trong tình thế khó khăn. Nếu chúng tôi tuân thủ nghiêm ngặt mọi quy định, yêu cầu thì chúng tôi sẽ không thể tồn tại được. Ví dụ: chi phí và thuế liên quan đến thuế, quy định về môi trường và kiểm tra hỏa hoạn lớn hơn nhiều so với lợi nhuận hoặc thậm chí doanh thu của chúng tôi”.
Một bài báo của Trung Quốc năm 2021 tiết lộ rằng trong đợt phong tỏa do đại dịch năm 2020, 460.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) ở Trung Quốc đã đóng cửa, khiến 780 triệu người mắc nợ. Tính đến 11 tháng đầu năm 2021, khoảng 4,37 triệu SME đã đóng cửa vĩnh viễn.
Ông Wang cho biết đại dịch kéo dài 3 năm và các biện pháp phong tỏa sau đó đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến người dân Trung Quốc. Ngoài lĩnh vực bất động sản, một yếu tố góp phần, sự giàu có của công chúng nói chung bị ảnh hưởng nặng nề do bất động sản và giá tài sản trên thị trường chứng khoán giảm.
Ông tin rằng để giải quyết vấn đề nợ cá nhân, trước tiên phải giải quyết khoản nợ bất động sản của Trung Quốc.
Ông cho biết, “Bất động sản ảnh hưởng đến nhiều ngành công nghiệp, từ các ngành sản xuất thượng nguồn, bao gồm thép và xi măng, đến các ngành hạ nguồn như trang trí nội thất, cửa nhôm và đồ nội thất”.
“Theo chiều ngang, các lĩnh vực như tài chính cũng sẽ bị ảnh hưởng và tài chính liên quan tới đất đai của chính quyền địa phương sẽ giảm đáng kể do lĩnh vực bất động sản suy thoái. Nếu không giải quyết được vấn đề bất động sản, nền kinh tế Trung Quốc, bao gồm cả việc làm, sẽ chỉ ngày càng bị mắc kẹt”.
Tuy nhiên, chiến lược của Bắc Kinh dường như chỉ làm tăng thêm những thách thức mà người dân bình thường phải đối mặt. Ông nói: “Chính quyền Bắc Kinh đang chuyển một lượng vốn đáng kể vào các ngành công nghiệp hoặc lĩnh vực chiến lược trong tương lai, bao gồm chất bán dẫn và công nghệ mới. Tuy nhiên, những ngành này thâm dụng vốn hơn là thâm dụng lao động, do đó mang lại cơ hội việc làm hạn chế”.
-
- Người xin việc đọc thông tin tuyển dụng tại hội chợ việc làm ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, vào ngày 21/4/2020. (Ảnh: Getty Images)
Bẫy thanh khoản
Theo ông Wang, sự gia tăng mạnh mẽ của nợ cá nhân thường không được giải quyết nhanh chóng và có thể gây ra hiệu ứng thác đổ, khiến điều kiện kinh tế trở nên tồi tệ hơn.
Ông giải thích rằng bất kể đó là việc thắt chặt trong lĩnh vực bất động sản hay chi tiêu của người tiêu dùng, tác động cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp, dẫn đến doanh thu của họ sụt giảm, ông nói: “Đó là một vòng luẩn quẩn”.
“Nó được biết đến như một cái bẫy thanh khoản, nơi mọi người thiếu phương tiện tài chính và sự sẵn sàng chi tiêu. Ngay cả khi nguồn cung tiền tăng lên từ chính quyền, nó sẽ không kích thích tiêu dùng. Bẫy thanh khoản này sẽ dẫn đến sự sụt giảm trong bảng cân đối của tài sản và nợ phải trả. Hậu quả là người dân sẽ không sẵn sàng vay tiền để đầu tư hoặc tiêu dùng, đặt ra thách thức về doanh thu cho toàn ngành ngân hàng”.
Ông đề cập đến cuộc khủng hoảng ngân hàng Trung Quốc hiện nay, trong đó các ngân hàng gặp khó khăn với việc cho vay tiền.
“Hầu hết các khoản cho vay của họ đều được định hướng theo chính sách, chảy vào các tài sản độc hại như trái phiếu chính quyền địa phương hoặc trái phiếu bất động sản. Các khoản vay chân thực, chất lượng cao ngày càng hiếm, đặt ra thách thức trong hoạt động của các ngân hàng”, ông nói.
Tóm lại, tình trạng suy thoái tài chính ngày càng leo thang sẽ đòi hỏi các cơ quan chức năng phải giải quyết “nghịch lý tiết kiệm”, như thứ được nhà kinh tế học nổi tiếng John Maynard Keynes mô tả.
Ông Wang nói rằng nghịch lý tiết kiệm đề cập đến một hiện tượng kinh tế trong đó các cá nhân có xu hướng tăng tiết kiệm trong thời kỳ kinh tế suy thoái. Tuy nhiên, hành vi tiết kiệm này càng làm trầm trọng thêm tình trạng giảm doanh thu kinh doanh, dẫn đến cắt giảm nhân viên và giảm hoạt động kinh tế, tạo thành một vòng luẩn quẩn.
Ông Wang cho biết: “Vòng luẩn quẩn này, nếu không bị phá bỏ từ cốt lõi, sẽ không ngừng đi lên và ngày càng gia tăng”.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
