Năm 2023 nhân loại đã chứng kiến sự thâm nhập sâu rộng của trí tuệ nhân tạo (AI) vào trong nhiều lĩnh vực của đời sống. Lúc đầu, nhiều người sử dụng những công cụ AI vì tò mò hoặc giải trí. Giờ đây, họ cần AI tổng hợp trong nghiên cứu, đưa ra lời khuyên hoặc tìm kiếm tổng hợp thông tin.
Theo thống kê của báo Conversation, 4/5 thanh thiếu niên ở Anh sử dụng công cụ AI tổng quát, 2/3 nhân viên Úc cho biết sử dụng AI tổng hợp cho công việc. Một số nhạc sĩ sử dụng tính năng nhân bản giọng nói AI để tạo ra các ca sỹ ảo có chất giọng như như Eminem. Google ra mắt chatbot có tên Bard. Microsoft tích hợp AI vào công cụ tìm kiếm Bing. Snapchat đã ra mắt MyAI, một công cụ hỗ trợ ChatGPT cho phép người dùng đặt câu hỏi và nhận gợi ý.
ChatGPT, chatbot là công cụ AI bùng nổ ghi dấu ấn lớn nhất trong năm 2023. Chỉ vài tháng đã trở thành một cái tên quen thuộc, và đã đạt được số lượng người dùng 100 triệu vào tháng 2 năm 2023, gấp khoảng bốn lần dân số Úc.
Theo xu hướng này, sự phụ thuộc vào AI sẽ ngày càng tăng, cái giá phải trả là gì?
-
Nguy cơ thất nghiệp tăng cao
Trí tuệ nhân tạo đã khiến 800 triệu công việc không cần sử dụng đến con người, dẫn đến hàng loạt bất ổn về kinh tế, xã hội, theo một báo cáo của McKinsey. Không khó để nhận ra nhiều vị trí lao động phổ thông đang dần bị thay thế bởi máy móc, tự động hóa, ví dụ như tiếp thị hay chăm sóc sức khỏe.
Có lẽ trong tương lai AI có khả năng thay thế cả những công việc đòi hỏi bằng cấp cao.
-
Rò rỉ thông tin cá nhân
Trí tuệ nhân tạo thu thập thông tin cá nhân qua việc người dùng sử dụng chatbot AI hoặc bộ lọc khuôn mặt AI trực tuyến. AI sẽ sử dụng các thông tin này để tùy chỉnh trải nghiệm người dùng hoặc phục vụ cho mục đích đào tạo các mô hình trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiều chính phủ cũng như các công ty công nghệ cũng ban hành nhiều chính sách bảo mật thông tin, tuy nhiên không có gì là tuyệt đối cả. Vẫn còn rất nhiều thành phần xấu ứng dụng trí tuệ nhân tạo đánh cắp thông tin của người dùng.
-
Gia tăng bất bình đẳng xã hội
Trí tuệ nhân tạo có thể phát triển những phần mềm dựa trên đặc điểm khuôn mặt, giọng nói, những yếu tố mang đậm thành kiến chủng tộc, để tạo ra những ứng dụng phân biệt đối xử.
AI có thể khoét sâu thêm khoảng cách giàu nghèo, khi tạo ra những ứng dụng phát triển các phương pháp điều trị y tế hay giáo dục mới. Tuy nhiên những phương pháp này vượt quá khả năng chi trả của người có thu nhập thấp.
-
Ảnh hưởng đến đạo đức của nhân loại
Nhiều nhà nghiên cứu, nhà báo, chính trị gia đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tác động tiêu cực của AI lên đạo đức của nhân loại khi chúng có khả năng truyền bá những ý kiến thiên vị và dữ liệu sai lệch.
-
Khiến con người ngày càng trở nên cô độc, không có nhu cầu giao tiếp thực
Việc AI có thể đưa ra các tư vấn trên nhiều lĩnh vực, từ việc văn phòng, kinh doanh, thậm chí đến cả tâm lý, đã tạo nên những tương tác vô cùng gần gũi, khiến con người dần trong vô thức có thể coi AI là bạn.
Tuy nhiên máy móc chỉ là những công cụ được thiết kế nhằm thực hiện những nhiệm vụ theo hướng dẫn. Chúng vĩnh viễn không thể có cảm xúc hay suy nghĩ như con người. Việc phụ thuộc cả về mặt tâm lý vào máy móc sẽ khiến con người ngày càng co mình trong những giao tiếp thực giữa người với người, từ đó trở nên cô đơn.
AI là xu thế nên không thể dừng việc phát triển và cũng rất khó để có thể kiểm soát hiệu quả. Để giảm thiểu những nguy cơ, rủi ro của AI, mỗi cá nhân chúng ta cần chú ý sử dụng nó một cách có trách nhiệm, cẩn trọng hơn nữa trong việc bảo mật thông tin cá nhân, và không ngừng trau dồi bản thân để có kiến thức và hiểu biết sâu rộng hơn.
Lê Na tổng hợp
